Hơn một tuần nay, tại các cửa hàng SGK của NXB Giáo dục Việt Nam, ở số 45 phố Lý Thường Kiệt và 51 phố Lò Ðúc (Hà Nội) cùng nhiều nhà sách khác đều xảy ra tình trạng hết SGK lớp 1, lớp 6, lớp 10, khiến phụ huynh lo lắng.
Chưa năm nào việc tìm mua đủ một bộ SGK lại khó khăn như vậy với phụ huynh, nhất là phụ huynh có con học các lớp đầu cấp. Chị Nguyễn Mai Hương, có con học Trường tiểu học Tô Vĩnh Diện cho biết, cuối tuần qua chị cùng con đi mua sắm SGK và đồ dùng học tập. Tuy nhiên, điều khiến chị bất ngờ và lo lắng là không thể tìm mua đủ bộ SGK và sách bài tập lớp 1, dù hai mẹ con đã tìm khắp phố Lý Thường Kiệt, nơi tập trung nhiều hàng bán SGK. "Các loại sách tiếng Anh, sách Mỹ thuật lớp 1 đều được nhân viên bán hàng cho biết đã hết và đang chờ bổ sung, nhưng chưa biết đến khi nào mới có đủ hàng để bán. Tôi rất lo lắng vì con đã bắt đầu tựu trường, chỉ chưa chính thức khai giảng. Ðây là năm đầu tiên con đến trường, tôi rất muốn chuẩn bị chu đáo cho con phấn khởi đi học, nhưng không ngờ lại khó khăn thế", chị Hương chia sẻ.
Ngoài việc thiếu SGK lớp 1, nhiều đầu SGK lớp 6, lớp 10 cũng bị thiếu. Nhiều phụ huynh có con vào lớp 10 chia sẻ, các chị buộc phải đi hỏi đồng nghiệp, lên mạng xã hội để xin SGK cũ cho con sử dụng. "Tôi nghe thông tin các công ty phát hành đều không muốn đặt hàng thêm vì sợ từ năm 2019 thay SGK mới, sách in năm nay bán không hết sẽ bị ế. Nếu như thế thì phụ huynh, học sinh, bắt buộc phải mua hàng trôi nổi bên ngoài với giá cao", chị Nguyễn Lan Anh, phụ huynh học sinh Trường THPT Ðống Ða lo lắng.
Thực tế, những ngày gần đây, lợi dụng tâm lý lo lắng của phụ huynh, nhiều "cò" SGK đã xuất hiện chung quanh các cửa hàng bán sách lớn để mời chào người mua với giá bán khoảng 600.000 đồng cho một bộ SGK đầy đủ, đắt hơn hai lần so với giá gốc. Bị thét giá cao nhất phải kể đến SGK tiếng Anh chương trình mới của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, gồm bốn quyển. Nếu giá bìa là 70.000 đồng/bộ, thì ngoài thị trường đang bị "cò" hét lên tới 150.000 đến 200.000 đồng/quyển, cao hơn rất nhiều giá niêm yết.
Trước tình trạng thiếu hàng loạt đầu SGK tại các thành phố lớn, nhiều người thắc mắc vì sao NXB Giáo dục Việt Nam lại để xảy ra tình trạng này khi mà năm nào việc in ấn SGK cũng được tính toán với số lượng phù hợp và chủ động vì nhiều trường học đã đặt hàng trước khi kết thúc năm học cũ.
Giải thích về vấn đề này, Phó Tổng Biên tập NXB Giáo dục Việt Nam Nguyễn Văn Tùng cho biết, số lượng SGK cung cấp trên thị trường được NXB xây dựng dựa trên số lượng đặt mua của các công ty sách - thiết bị trường học địa phương, cũng như căn cứ vào thực tiễn phát hành SGK các năm học trước, nhất là năm học 2017 - 2018. Tính đến ngày 20-8-2018, NXB đã phát hành 108,8 triệu bản SGK, đạt 105% kế hoạch. Tuy nhiên, năm nay do có sự gia tăng đột biến về số lượng học sinh các lớp đầu cấp ở một số thành phố lớn, trong đó có Hà Nội, dẫn đến hiện tượng thiếu sách tạm thời ở một vài điểm nhỏ. Nguyên nhân thứ hai, theo ông Tùng, trước thông tin sắp thay SGK mới, một vài công ty sách - thiết bị trường học địa phương đã đặt kế hoạch thấp để tránh tồn kho, ảnh hưởng đến kế hoạch in ấn, phát hành của NXB.
Có thể thấy rõ ở đây có sự đối phó của một số công ty phát hành sách - thiết bị trường học. Ngay từ mùa hè, các địa phương đều đã lên kế hoạch chi tiết về số lượng tuyển sinh năm học mới thông qua thống kê học sinh trên địa bàn. Việc nắm bắt số liệu học sinh để chuẩn bị in và phát hành SGK phù hợp không khó với các công ty sách -
thiết bị trường học. Tuy nhiên, do lo ngại tồn SGK cũ trước khi đổi sách mới khiến các công ty này đặt hàng thấp hơn thực tế. Ðồng thời việc thiếu chủ động, dự đoán không chính xác nhu cầu mua sắm SGK của NXB Giáo dục Việt Nam cũng là nguyên nhân khiến tình trạng khan hiếm SGK xảy ra ở nhiều nơi.
Để khắc phục tình trạng này, NXB Giáo dục Việt Nam cung ứng bổ sung các đầu SGK còn thiếu, nhất là các sách lớp 1, lớp 6, lớp 10 để phục vụ nhu cầu khách hàng. "Hiện tại, các đầu SGK lớp 1 (tập 1) đã có đủ tại hệ thống các cửa hàng của NXB Giáo dục Việt Nam tại Hà Nội và một số địa phương. Các đầu sách còn thiếu ở lớp 6, lớp 10 đang được nhanh chóng chuyển tới các cửa hàng", ông Nguyễn Văn Tùng cho biết. Bên cạnh đó, NXB cũng tăng cường thêm nhiều đoàn giám sát việc phát hành SGK tại các địa phương trong cả nước, bảo đảm không để xảy ra tình trạng thiếu sách, sốt sách. Nhanh chóng nắm bắt những khu vực thiếu SGK cục bộ để cung ứng bổ sung, đáp ứng nhu cầu của các em học sinh trước năm học mới".
