Thiết bị bỏ không
Chúng tôi tới Bệnh viện đa khoa Bắc Cạn để “thực mục sở thị” hai thiết bị y tế hiện đại là hệ thống chụp mạch Angio một bình diện cảm biến phẳng và hệ thống chụp cộng hưởng từ. Tuy nhiên, Phó Giám đốc phụ trách bệnh viện Đoàn Mạnh Lâm cho biết, sau khi lắp đặt xong nhưng chưa được thanh toán tiền đối với hai thiết bị này nên đơn vị cung ứng đã khóa cửa, niêm phong phòng chứa máy. Hiện giờ, kể cả Ban Giám đốc bệnh viện cũng không được phép “ngó ngàng” vào. Hai phòng máy rộng nằm trong khoa chẩn đoán hình ảnh với biển phòng chụp cộng hưởng từ và chụp mạch cửa khóa im ỉm. Trước đây, để đưa được hai thiết bị khá lớn này vào, đơn vị cung ứng và chủ đầu tư đã phải phá bỏ một bức tường, sau đó xây lại.
Theo bác sĩ Đoàn Mạnh Lâm, vì chưa có máy để thực hiện chụp cộng hưởng từ, chụp mạch nên dù đã có kíp bác sĩ được đào tạo sử dụng máy, kíp bác sĩ có đủ khả năng thực hiện các kỹ thuật cao như: phẫu thuật cột sống, can thiệp mạch, tim… vẫn không thực hiện được. Bắc Cạn là tỉnh hiện chưa thực hiện được việc chụp cộng hưởng từ tại tuyến tỉnh, do đó, tỷ lệ bệnh nhân chuyển tuyến thường xuyên tăng cao. Nhiều ca cấp cứu cần can thiệp nhanh cần chẩn đoán hình ảnh chính xác lại không có máy để chụp.
Mặc dù chưa được bàn giao, sử dụng nhưng hằng ngày, Bệnh viện đa khoa Bắc Cạn vẫn phải chạy hệ thống điều hòa để bảo vệ các trang thiết bị đắt tiền này. Người nghèo đến khám, chữa bệnh có yêu cầu phải chẩn đoán hình ảnh, nếu không có điều kiện lên tuyến trên, đành chấp nhận chụp cắt lớp dù phương pháp chụp này không chính xác bằng chụp cộng hưởng từ trong khi lại gây hại sức khỏe.
Bên cạnh việc chưa có hai thiết bị y tế trên để sử dụng, đội ngũ y, bác sĩ tại bệnh viện cũng cho rằng những thiết bị y tế đã được bàn giao, sử dụng dù là mới nhưng đã quá lạc hậu so với thời điểm được trang bị. Thí dụ, máy chụp CT của bệnh viện chỉ có khả năng chụp 32 dãy, trong khi cùng thời điểm trang bị nhiều máy đã chụp tới hàng trăm dãy. Hoặc thiết bị mổ nội soi tán sỏi hiện đại có một đầu dò trong đó vừa có thể chiếu tia, vừa phun nước rửa đồng thời thì thiết bị của đơn vị vẫn phải dùng hai đầu dò khác nhau làm giảm khả năng phẫu thuật, tán sỏi chính xác. Ngoài ra, cơ sở vật chất của bệnh viện giai đoạn một thiết kế quy mô 250 giường bệnh nhưng bố trí tới 500 giường nên rất nhiều khoa, phòng sử dụng không đúng công năng, gây khó khăn cho công tác khám, chữa bệnh.
Thiếu trách nhiệm
Việc đơn vị cung cấp thiết bị chưa bàn giao hai máy hiện đại trên vì chưa được thanh toán tiền là hoàn toàn chính đáng. Vấn đề là ở chỗ không phải vì không có tiền mua mà do các đơn vị được giao quyền đấu thầu mua thiết bị này của tỉnh Bắc Cạn thiếu trách nhiệm, chậm hoàn thiện các thủ tục dẫn tới số vốn đã giao hết hạn thanh toán, không được chuyển nguồn, bị thu lại theo quy định.
Qua tìm hiểu, từ khi trình thiết kế cấu hình, thông số kỹ thuật thiết bị y tế cho tới lúc được duyệt, Ban Quản lý dự án đầu tư Bắc Cạn (Ban QLDA) đã “loay hoay” mất tới gần nửa năm trời. Ngày 16-10-2014 và 29-10-2014, Ban QLDA có tờ trình lần một và lần hai về việc thẩm định thiết kế cấu hình, thông số kỹ thuật trang thiết bị y tế gửi Sở Y tế. Hội đồng thẩm định được thành lập nhưng lại sử dụng “nhầm” con dấu. Cụ thể, tại quyết định 1442/QĐ-UBND ngày 25-8-2014 của UBND tỉnh về việc thành lập hội đồng thẩm định trang thiết bị y tế sử dụng con dấu của Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) được xác định là không đúng quy định của pháp luật vì đây là đơn vị sự nghiệp của Bộ Y tế, không có chức năng thẩm định. Do vậy, kết quả đã thẩm định bị hủy và phải thành lập lại một hội đồng mới để thẩm định lại nên đến ngày 5-3-2015 mới có kết quả thẩm định cuối cùng.
Chậm chễ trong khâu thẩm định là điều có thể nhận thấy rõ trong sự việc này. Thí dụ, việc Sở Tài chính Bắc Cạn “dành” tới 154 ngày mới thẩm định xong giá thiết bị y tế tính từ ngày Ban QLDA trình. Cụ thể, ngày 4-5-2015, Ban QLDA trình Sở Tài chính thẩm định giá lần một nhưng 24 ngày sau Sở này mới họp. Ngày 29-7-2015, Ban QLDA trình lần hai, sau 19 ngày, Sở Tài chính mới họp. Ngày 23-9-2015, Ban QLDA trình lần ba thì sáu ngày sau Sở Tài chính họp.
Sau đó, Bắc Cạn tổ chức đấu thầu, lựa chọn được nhà thầu cung cấp thiết bị cho Bệnh viện đa khoa. Đến ngày 24-12-2016, toàn bộ 191 thiết bị y tế với tổng giá trị 245 tỷ đồng đã được lắp đặt hoàn thiện tại bệnh viện. Đến ngày 30-12-2016, chủ đầu tư đã bàn giao 189 thiết bị cho bệnh viện, còn lại hai thiết bị hệ thống chụp mạch Angio một bình diện cảm biến phẳng và hệ thống cộng hưởng từ chưa được bàn giao vì chủ đầu tư “nợ” tiền mua đối với đơn vị cung ứng.
Theo lý giải của Ban QLDA, do lúng túng về quy trình, thủ tục, trình tự các bước trong công tác thẩm định danh mục, cấu hình, thông số kỹ thuật, thẩm định dự toán đã dẫn tới kéo dài thời gian. Vì vậy, khi thực hiện xong các thủ tục mua sắm thiết bị y tế thì nguồn vốn giao giai đoạn 2010-2015 còn hơn 45 tỷ đồng đã hết hạn thanh toán, không cho phép chuyển nguồn.
Như vậy, việc thiếu trách nhiệm trong triển khai thủ tục, trình tự mua sắm gói thầu thiết bị y tế đã khiến tỉnh Bắc Cạn vi phạm hợp đồng với đơn vị cung ứng. Tại báo cáo số 950/BC-BQLDA ngày 9-8-2018, Giám đốc Ban QLDA tỉnh Bắc Cạn Mã Văn Thịnh kiến nghị UBND tỉnh Bắc Cạn sớm bố trí nguồn vốn để trả nợ khối lượng, sớm đưa hai thiết bị này vào sử dụng và “tránh khiếu kiện” có thể xảy ra do chủ đầu tư vi phạm hợp đồng.
Sự việc đã rõ nhưng tỉnh Bắc Cạn chưa có động thái thật sự quyết liệt để giải quyết đồng thời làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan. Ngày 7-9-2018, UBND tỉnh Bắc Cạn giao Sở Kế hoạch đầu tư chủ trì, phối hợp tham mưu đề nghị xử lý trách nhiệm các đơn vị liên quan. Đến ngày 3-10-2018, UBND tỉnh này lại giao cho Sở Nội vụ chủ trì, phối hợp tham mưu đề nghị xử lý trách nhiệm các đơn vị liên quan.
Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có kết quả. Bắc Cạn cần làm rõ, xử lý nghiêm minh trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan đã dẫn tới việc vi phạm hợp đồng khiến các thiết bị y tế đắt tiền bỏ không trong khi người dân phải chuyển tuyến để được khám chữa bệnh. Đồng thời, cần có giải pháp kịp thời sớm đưa hai thiết bị y tế này vào sử dụng, phục vụ hiệu quả công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân.
