Đây là nội dung được Thứ trưởng Y tế Nguyễn Trường Sơn chia sẻ tại hội thảo về Dân số và Phát triển, hưởng ứng Tháng hành động Quốc gia về Dân số và Ngày Dân số Việt Nam 26-12-2020 với chủ đề “Nâng cao chất lượng dân số để góp phần phát triển đất nước nhanh và bền vững”.
Thứ trưởng Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết, trong thời gian qua công tác dân số luôn nhận được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước và đã đạt được nhiều thành tích quan trọng. Quy mô dân số hiện nay khoảng gần 96,5 triệu người (2019), Tốc độ gia tăng dân số đã được khống chế thành công, tỷ lệ tăng dân số 10 năm qua (2009 - 2019) trong khoảng từ 1,05% - 1,15%/năm, mức sinh thay thế được duy trì suốt 14 năm qua.
Từ năm 2007, nước ta bước vào thời kỳ dân số vàng, cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực, dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh chiếm 68%. Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt, tuổi thọ trung bình tăng nhanh, đạt 73,6 tuổi năm 2019, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em đều giảm mạnh. Tầm vóc, thể lực người Việt Nam có bước cải thiện.
Dân số đã có sự phân bố hợp lý hơn, gắn với các quá trình đô thị hoá, công nghiệp hóa và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của các địa phương và đất nước. Công tác tuyên truyền, giáo dục, nhận thức về dân số và kế hoạch hóa gia đình của các cấp, các ngành và toàn dân có bước đột phá. Mỗi cặp vợ chồng có hai con đã trở thành chuẩn mực, lan tỏa, thấm sâu trong toàn xã hội. Dịch vụ dân số và kế hoạch hóa gia đình được mở rộng, chất lượng ngày càng cao.
Theo Thứ trưởng, mặc dù đã đạt được nhiều thành tích quan trọng, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước, song công tác dân số đang gặp nhiều khó khăn, thách thức lớn. Từ việc chỉ tập trung giải quyết vấn đề kế hoạch hóa gia đình để ổn định quy mô dân số, nay công tác dân số phải đẩy mạnh việc giải quyết toàn diện các vấn đề cả về quy mô, cơ cấu, phân bố, nhất là nâng cao chất lượng dân số và phải đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội và bảo về tổ quốc.
Thứ trưởng nhận định, ngành dân số đang phải đối mặt với các thách thức mới về mức sinh chênh lệch đáng kể giữa các vùng, miền, tỉnh, thành phố; thậm chí có những nơi mức sinh đã xuống thấp như một số tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi đó, các tỉnh miền núi phía bắc, Bắc Trung bộ và Duyên hải miền trung, Tây Nguyên mức sinh còn rất cao. Mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn diễn ra ở mức nghiêm trọng và ngày càng lan rộng.
Đặc biệt, lợi thế của dân số vàng chưa thực sự được khai thác và phát huy hiệu quả do chưa có giải pháp đồng bộ. Tốc độ già hóa dân số nhanh nhưng chưa có hệ thống giải pháp thích ứng chủ động với già hóa dân số. Chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước....
Ngoài ra, một số cơ chế, chính sách về dân số chậm đổi mới; Tổ chức bộ máy thiếu ổn định, chế độ đãi ngộ còn thấp; Các nội dung về dân số trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội còn chưa được chú trọng đúng mức; Nguồn lực đầu tư cho công tác dân số còn thấp, chưa tương xứng với yêu cầu...
Vì thế, Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn đề nghị các đơn vị trong toàn ngành, bám sát chủ đề của tháng hành động, tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền; chủ động phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể triển khai đồng bộ các nội dung, giải pháp về công tác dân số và phát triển.
Đồng thời, Bộ Y tế cũng đề nghị các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương tăng cường sự quan tâm, chỉ đạo nhất là về công tác cán bộ, duy trì ổn định tổ chức bộ máy; ưu tiên đầu tư, hỗ trợ nguồn lực kịp thời để công tác dân số triển khai đạt mục tiêu các nội dung mới; đề nghị các ban, ngành, đoàn thể tăng cường phối hợp, chia sẻ và đồng hành cùng ngành dân số trong triển khai thực hiện thắng lợi các mục tiêu Nghị quyết 21 của Ban Chấp hành Trung ương đã đề ra.
