Cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính do vi-rút cúm gây nên. Bệnh xảy ra hằng năm, thường vào mùa đông xuân; lây nhiễm trực tiếp từ người bệnh sang người lành khi nói chuyện, khi ho, hắt hơi. Bệnh lưu hành tại nhiều nước trên thế giới, ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, hằng năm có khoảng từ 5 đến 10% người lớn trưởng thành và khoảng từ 20 đến 30% trẻ em bị nhiễm bệnh, trong đó có từ ba triệu đến năm triệu trường hợp có diễn biến nặng. Tại Việt Nam, trong mười năm gần đây, mỗi năm ghi nhận khoảng từ một triệu đến 1,8 triệu trường hợp mắc hội chứng cúm, nguyên nhân chủ yếu do các chủng vi-rút cúm A(H3N2), cúm A(H1N1) và cúm B gây nên.
Thống kê của các bệnh viện, từ đầu năm đến nay số trẻ em mắc bệnh cúm đang có chiều hướng gia tăng. PGS, TS Trần Minh Điển, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi T.Ư cho biết, chỉ trong ba tuần qua, đã tiếp nhận hơn 1.000 trẻ mắc cúm đến khám, trong đó có 220 trẻ phải nhập viện điều trị nội trú. Do số ca mắc bệnh khá cao so với năm trước, Bệnh viện Nhi T.Ư đã xây dựng lưu đồ tiếp đón, phân loại người bệnh nghi ngờ cúm. Khi tiếp nhận bệnh nhi qua khám lâm sàng và cận lâm sàng, các bác sĩ sẽ phân loại thành ba nhóm: nhập viện điều trị nội trú; chuyển cơ sở y tế dưới; điều trị ngoại trú tại nhà. Với những trẻ điều trị ngoại trú, ngoài kê đơn thuốc, bác sĩ sẽ có hướng dẫn chăm sóc kỹ trẻ tại nhà. Số trẻ mắc cúm nhập viện cũng được ghi nhận rải rác ở các Bệnh viện đa khoa Xanh-pôn, Đống Đa, Hà Đông…
Đáng chú ý, hầu hết các trẻ nhập viện điều trị nội trú tại Bệnh viện Nhi T.Ư đều có triệu chứng sốt cao, không đáp ứng với thuốc uống giảm sốt, thậm chí bị co giật, viêm mũi, đau họng, mệt lả kèm theo các bệnh lý khác. Thông thường, trẻ sẽ tự khỏi sau vài ngày, nhưng các bác sĩ cho biết hai tuần qua, số trẻ bị cúm phải nhập viện điều trị tăng cao do mắc một số chủng cúm nặng hoặc mắc cúm trên nền bệnh khác, có nhiều trẻ hay bị viêm đường hô hấp nên khi mắc cúm sẽ bị nặng, điển hình là viêm phổi.
Các bác sĩ lưu ý, bệnh cảm cúm hay bị nhầm với cảm lạnh thông thường nhưng các triệu chứng của bệnh này thường nghiêm trọng hơn những dấu hiệu điển hình của cảm lạnh như hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi. Ở trẻ em hoặc người lớn tuổi, khoảng hai ngày sau khi cơ thể tiếp xúc với vi-rút cúm (thời gian ủ bệnh), các triệu chứng ban đầu có thể là: sốt, có cảm giác ớn lạnh, nhức đầu, đau nhức cơ bắp, mệt mỏi, cảm giác yếu ớt không còn chút sức lực, chóng mặt, ăn không ngon, ho, đau họng. Một số người còn bị đau tai hay tiêu chảy. Sau năm ngày, sốt và các triệu chứng khác thường biến mất nhưng ho và tình trạng mệt mỏi vẫn kéo dài. Tất cả các triệu chứng sẽ biến mất trong vòng một hoặc hai tuần. Tuy nhiên, các đối tượng nguy cơ dễ mắc cúm biến chứng bao gồm: Trẻ em dưới năm tuổi, suy dinh dưỡng, béo phì, hen phế quản hoặc bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải; người trên 65 tuổi; phụ nữ có thai; người lớn mắc các bệnh mãn tính (bệnh phổi mãn tính, tim bẩm sinh, suy tim, tiểu đường…); suy giảm miễn dịch (người bệnh đang điều trị thuốc chống ung thư, HIV/AIDS).
Chủ động giám sát sự lưu hành và biến đổi của các chủng vi-rút cúm, từ năm 2006, Bộ Y tế đã triển khai hệ thống giám sát cúm trọng điểm quốc gia, giám sát nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính nặng và đẩy mạnh hoạt động xét nghiệm chẩn đoán tác nhân gây bệnh cúm tại Trung tâm cúm quốc gia tại Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư, Viện Pa-xtơ TP Hồ Chí Minh. Đến nay các đơn vị này đều có khả năng xét nghiệm các chủng vi-rút cúm.
Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), bệnh cúm mùa là bệnh truyền nhiễm cấp tính với biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho. Tác nhân gây bệnh chủ yếu do các chủng vi-rút cúm A(H3N2), cúm A(H1N1), cúm B và cúm C. Bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao, qua đường hô hấp, qua các giọt nhỏ nước bọt hay dịch tiết mũi họng do hắt hơi, ho. Thông thường, bệnh diễn biến nhẹ và hồi phục trong vòng hai đến bảy ngày, nhưng đối với trẻ em, người lớn tuổi, người có bệnh mãn tính về tim phổi, thận, bệnh chuyển hóa, thiếu máu hoặc suy giảm miễn dịch... bệnh có thể diễn biến nặng hơn, dễ bị biến chứng và có thể dẫn đến tử vong.
Để chủ động phòng, chống cúm mùa, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện bảo đảm vệ sinh cá nhân; che miệng khi hắt hơi; thường xuyên rửa tay với xà-phòng, vệ sinh mũi, họng hằng ngày bằng nước muối; giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng; tiêm vắc-xin cúm mùa phòng bệnh. Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm, hoặc các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết. Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời. Người dân nên tiêm phòng vắc-xin cúm hằng năm. Các nhóm có nguy cơ lây nhiễm cúm nên được tiêm vắc-xin phòng cúm là: nhân viên y tế; trẻ từ sáu tháng đến tám tuổi; người có bệnh mãn tính, suy giảm miễn dịch, người trên 65 tuổi.
