Ở nước ta lũ quét thường xảy ra ở những lưu vực sông, suối miền núi có địa hình chia cắt mạnh, dộ dốc lớn, mất lớp phủ thực vật, bề mặt dễ bị bóc mòn khi có mưa lớn đổ xuống. Ở miền bắc, lũ quét xảy ra vào các tháng 6 đến tháng 10, tập trung ở vùng núi phía bắc. Ở miền trung, lũ quét thường xảy ra vào các tháng 10 đến tháng 12.
Lũ lụt có thể là kết quả của mưa, các trận bão và các đập hay các hệ thống ngăn, tích nước khác bị tràn. Các trận lũ có thể phát triển chậm hoặc nhanh, các trận lũ quét có thể xảy đến mà không có dấu hiệu cảnh báo nào. Lũ lụt có thể gây ngừng trệ các dịch vụ như điện, nước, viễn thông,… gây hư hại các tòa nhà và gây ra các trận lở đất.
Lũ đến, việc không thể sơ tán khỏi khu vực bị lũ, di chuyển vào vùng nước lũ hay những thứ còn lại sau khi một trận lũ vừa quét qua có thể bạn bị thương hoặc thậm chí tử vong. Vậy bạn nên làm gì khi không may gặp phải những tình huống kể trên?
Dưới đây là một số khuyến cáo nhằm bảo đảm an toàn trước, trong và sau lũ được tổng hợp từ khuyến cáo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai và cơ quan ứng phó các tình huống khẩn cấp của một số nước như Mỹ, Anh,…
Làm thế nào để an toàn khi bạn ở trong khu vực có nguy cơ xảy ra lũ
Thường xuyên theo dõi thông tin cảnh báo mưa, lũ. Nắm biết được các loại lũ có thể xảy ra trong khu vực của bạn. Nếu lũ quét là một nguy cơ trong khu vực bạn sinh sống, bạn nên theo dõi các dấu hiệu tiềm tàng, chẳng hạn như mưa lớn.
Tuy nhiên, cần lưu ý tại các dòng suối, kênh thoát nước, hẻm núi và các khu vực khác được xác định là có thể ngập lụt bất ngờ. Lũ quét có thể xảy ra ở những khu vực này mà có hoặc không có các cảnh báo thông thường chẳng hạn như đám mây mưa hay mưa lớn.
Học và tìm hiểu các lộ trình (tuyến đường) sơ tán, các kế hoạch trú ẩn và ứng phó với lũ quét. Khi có khả năng xảy ra lũ quét hãy chủ động sơ tán, đừng chờ đến khi có hướng dẫn di chuyển.
Chuẩn bị sẵn các nhu yếu phẩm trong trường hợp bạn phải rời đi ngay lập tức hoặc nếu các dịch vụ bị cắt. Bạn nên dự trữ nước uống, lương thực, thực phẩm, thuốc men, các vật dụng cần thiết đủ dùng ít nhất trong bảy ngày. Chuẩn bị thêm pin, ắc-quy và nạp điện cho điện thoại và các thiết bị quan trọng khác.
Giữ những tài liệu quan trọng trong đồ chứa không thấm nước, tạo các bản sao có mật khẩu bảo vệ. Chuyển những tài sản giá trị lên vị trí cao hơn.
Lưu giữ các số điện thoại và địa chỉ liên lạc trong trường hợp khẩn cấp. Đề phòng lũ xảy ra vào ban đêm.
Sống sót trong lũ
Tùy thuộc vào nơi bạn đang ở và ảnh hưởng cũng như thời điểm cảnh báo lũ, hãy tới địa điểm an toàn mà bạn xác định trước đó.
Thường xuyên nghe dự báo về thông tin khẩn cấp hiện thời và các chỉ dẫn. Nếu được yêu cầu sơ tán hãy thực hiện ngay lập tức.
Nếu bị kẹt trong nhà, ngắt hết các nguồn điện sinh hoạt, di chuyển lên điểm cao nhất. Đừng trèo lên tum nhà bị đóng, bạn có thể bị mắc kẹt bởi nước lũ đang dâng lên. Bạn chỉ lên mái nhà nếu cần thiết và khi đã ở đó, hãy phát đi dấu hiệu cần giúp đỡ.
Không đi bộ, bơi hoặc lái xe qua dòng nước đang chảy mạnh. Dòng nước đang chảy mạnh chỉ có độ cao khoảng 15cm là có thể khiến bạn bị ngã khi đi bộ và mực nước này đã có thể chạm gầm hầu hết các loại ô-tô chở khách gây mất kiểm soát và có thể chết máy.
Nước có độ sâu khoảng 30cm có thể khiến nhiều xe bị trôi nổi. Dòng nước chảy xiết cao khoảng 60cm có thể cuốn hầu hết các loại xe gồm có cả xe đa năng thể thao và xe tải chở hàng.
Nếu bạn phải đi bộ trong nước, hãy đi ở nơi dòng nước không chảy mạnh.
Đặc biệt, tránh xa các cây cầu bên trên dòng nước chảy mạnh. Nước chảy mạnh có thể cuốn trôi các cây cầu mà không có dấu hiệu cảnh báo nào.
Nếu xe ô-tô của bạn bị kẹt trong dòng nước chảy mạnh, hãy ở trong xe. Nếu nước dâng lên bên trong xe, hãy tìm cách trèo lên trên mui xe.
Không cố lái xe vào khu vực có biển báo nguy hiểm. Đặc biệt thận trọng khi lái xe vào ban đêm vì khó nhận ra mối nguy hiểm lũ lụt hơn.
An toàn sau lũ
Lắng nghe giới chức về thông tin và các chỉ dẫn, bạn chỉ nên quay trở lại nhà khi giới chức khẳng định nó an toàn.
Tránh lái xe, ngoại trừ các trường hợp khẩn cấp. Tránh lội trong nước lũ, có thể có rác nguy hiểm và bị ô nhiễm; các đường điện ngầm hoặc bị chìm cũng có thể bị hư hại và gây giật điện.
Rắn và các loại động vật khác có thể trong nhà bạn. Sử dụng găng tay dày và ủng trong khi dọn dẹp.
Cẩn thận nguy cơ bị điện giật. Không chạm vào thiết bị điện nếu các thiết bị này bị ướt hoặc bạn đang đứng trong nước, hãy ngắt nguồn điện trước.
Bạn cũng nên thống kê thiệt hại, báo cáo kịp thời, đầy đủ, chính xác với chính quyền địa phương; tham gia dập dịch bệnh và xử lý môi trường sau lũ.
