PV: Xin Phó Thủ tướng đánh giá kết quả nổi bật của Tuần lễ cấp cao APEC 2017 và Năm APEC 2017 nói chung?
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Chúng ta có thể khẳng định rằng, Năm APEC 2017, mà đỉnh cao là Tuần lễ cấp cao tại Ðà Nẵng, đã thành công rực rỡ toàn diện, từ khâu tổ chức, chủ trì điều hành, đến nội dung, lễ tân, cơ sở vật chất - hậu cần, văn hóa - tuyên truyền, an ninh - y tế...
Ðối với APEC, kết quả quan trọng nhất là Diễn đàn tiếp tục giữ vững đà hợp tác, liên kết kinh tế, phát huy vai trò là cơ chế liên kết kinh tế hàng đầu khu vực, duy trì giá trị cốt lõi của APEC là tự do hóa thương mại và đầu tư, ủng hộ hệ thống thương mại đa phương. Ðây là một trong số ít Tuần lễ cấp cao trong 10 năm qua có sự tham dự đông đủ của tất cả 21 nhà lãnh đạo APEC. Ðiều này thể hiện cam kết, quyết tâm chính trị của các thành viên đối với Diễn đàn và với khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Trong toàn bộ 243 hoạt động mà Việt Nam tổ chức trong Năm APEC 2017, có hơn 21.000 đại biểu tham dự, riêng Tuần lễ cấp cao có khoảng 11.000 người. Những con số này nói lên sự quan tâm to lớn của thế giới và khu vực đối với APEC.
Các kết quả năm nay đã tạo nền tảng quan trọng cho hợp tác của APEC trong giai đoạn mới. Tuần lễ cấp cao đã thông qua tám văn kiện quan trọng, nhất là Tuyên bố cấp cao Ðà Nẵng và Tuyên bố chung Hội nghị liên Bộ trưởng Ngoại giao - Kinh tế. Lần đầu APEC nhất trí thúc đẩy phát triển bao trùm về kinh tế, tài chính, xã hội, khởi nghiệp sáng tạo.
Các nhà lãnh đạo APEC cũng đề ra những định hướng lớn thúc đẩy hợp tác APEC đến năm 2020 và chuẩn bị tầm nhìn sau năm 2020, hướng tới một APEC vì người dân và doanh nghiệp; góp phần xây dựng cộng đồng châu Á - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định, năng động, gắn kết và thịnh vượng; phát huy vai trò lãnh đạo của APEC trong ứng phó các thách thức mới trên toàn cầu. Theo đó, các thành viên nhất trí thành lập Nhóm Tầm nhìn APEC.
Những thành tựu nổi bật và vai trò trung tâm của ASEAN được đặc biệt đề cao trong suốt năm 2017. Lần đầu các nhà lãnh đạo APEC tiến hành đối thoại với lãnh đạo của tất cả 10 thành viên ASEAN nhằm tăng cường phối hợp trong việc thúc đẩy tăng trưởng và liên kết kinh tế khu vực. Trong nhiều thời điểm thách thức, khó khăn trong năm qua, các thành viên ASEAN đã phát huy tinh thần đoàn kết, thể hiện vai trò nòng cốt thúc đẩy các giá trị và đồng thuận của APEC.
PV: Xin Phó Thủ tướng cho biết Tuần lễ cấp cao cũng như Năm APEC 2017 mang lại những lợi ích thiết thực nào đối với Việt Nam?
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Chúng ta đã đạt được tất cả các mục tiêu lớn đã đề ra, nâng cao vai trò và vị thế quốc tế của Việt Nam, tăng cường và làm sâu sắc hơn quan hệ với các nền kinh tế APEC, kết nối doanh nghiệp Việt Nam với doanh nghiệp APEC và quảng bá tiềm năng phát triển, kinh doanh của Việt Nam.
Thứ nhất, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ và đường lối đối ngoại của Ðại hội Ðảng lần thứ XII về đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, nâng cao hiệu quả đối ngoại đa phương, với mục tiêu cao nhất là duy trì môi trường hòa bình, ổn định, tạo thuận lợi phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Thứ hai, tận dụng hiệu quả các hoạt động của APEC để nâng tầm, tạo đan xen lợi ích dài hạn và đưa quan hệ với các đối tác lớn đi vào chiều sâu. Trong dịp này, đã có các chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc, Tổng thống Hoa Kỳ, Tổng thống Chi-lê và chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Ca-na-đa. Ðây đều là những chuyến thăm mang tính lịch sử tới Việt Nam và đạt được các thỏa thuận mang tầm chiến lược, mở ra những trang mới cho quan hệ của Việt Nam với các đối tác. Ðặc biệt, lần đầu Tổng Bí thư Ðảng Cộng sản Trung Quốc thăm Việt Nam ngay sau Ðại hội Ðảng, lần đầu Tổng thống Hoa Kỳ thăm Việt Nam ngay trong năm đầu tiên lên cầm quyền. Ðiều đó cho thấy vị thế mới của Việt Nam. Cùng với đó là hơn 50 cuộc gặp, tiếp xúc giữa lãnh đạo cấp cao nước ta với các đối tác.
Thứ ba, ký tổng cộng 121 thỏa thuận hợp tác, hợp đồng với các đối tác có tổng trị giá gần 20 tỷ USD. Nhiều bè bạn, đối tác, trong đó có Nga, Trung Quốc, Lào, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Niu Di-lân đã có nhiều hình thức trợ giúp, với tổng trị giá khoảng 9 triệu USD, dành cho người dân ở các tỉnh miền trung vừa trải qua những mất mát do cơn bão số 12 gây ra. Ðây là sự động viên kịp thời, đầy tình nghĩa bạn bè, tương thân tương ái.
Thứ tư, quảng bá tiềm năng, cơ hội mới về phát triển kinh tế, thương mại, đầu tư, dịch vụ, kết nối, du lịch của nước ta. Hội nghị cấp cao Doanh nghiệp APEC đã thu hút con số kỷ lục, hơn 2.000 đại diện doanh nghiệp, trong đó có khoảng 1.300 doanh nghiệp quốc tế. Hội nghị cấp cao kinh doanh Việt Nam có khoảng 2.200 đại diện doanh nghiệp tham dự.
Thứ năm, thông qua APEC, các nền kinh tế khu vực biết đến sự năng động và đổi mới của kinh tế Việt Nam, mở ra hy vọng về làn sóng đầu tư, thương mại, du lịch mới vào Việt Nam. Các chương trình văn hóa, quảng bá Việt Nam với APEC và thế giới với Việt Nam đã cho thấy một Việt Nam giàu truyền thống và đổi mới, sáng tạo.
Thứ sáu, APEC là diễn đàn đa phương lớn nhất có sự tham gia rộng rãi của các bộ, ngành và địa phương. Ðội ngũ cán bộ các cấp, các ngành, từ trung ương đến địa phương, đã trưởng thành về năng lực điều hành, tổ chức, ngoại ngữ. APEC 2017 đã tạo cơ sở hình thành, phát triển văn hóa hội nhập phục vụ thời kỳ đổi mới đồng bộ, toàn diện và hội nhập sâu rộng của đất nước và hình thành một thế hệ mới có tình cảm với Việt Nam.
PV: Việt Nam đã thể hiện vai trò chủ nhà như thế nào trong Năm APEC 2017?
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực và APEC năm nay có nhiều diễn biến phức tạp, có thể khẳng định, chúng ta đã đảm nhiệm thành công vai trò chủ nhà, dẫn dắt hợp tác APEC trong năm nay.
Một là, nước ta đã lựa chọn chủ đề và các ưu tiên phù hợp quan tâm chung, định hướng cho hợp tác cả năm, thúc đẩy các nội dung hợp tác cốt lõi của APEC. Trong bối cảnh rất khó khăn của năm nay, việc thúc đẩy được liên kết kinh tế khu vực, tự do hóa thương mại và đầu tư, duy trì cam kết của APEC ủng hộ hệ thống thương mại đa phương là một thành công lớn.
Hai là, chúng ta điều hòa khác biệt giữa các thành viên, tạo không khí hợp tác, xây dựng, tạo đồng thuận chung; tìm ra điểm đồng để định hướng thảo luận, hợp tác, điển hình là đề xuất các sáng kiến về thúc đẩy phát triển bao trùm, xây dựng tầm nhìn APEC sau năm 2020. Ðây là hai vấn đề mới, song được tất cả thành viên nhất trí thúc đẩy.
Ba là, chúng ta thể hiện rõ bản lĩnh Việt Nam trong việc xử lý những khác biệt rất lớn giữa các thành viên, vững vàng trong những thời điểm khủng hoảng, thậm chí gần đổ vỡ trong thương lượng văn kiện. Vị thế đất nước, sức mạnh mềm của Việt Nam thật sự đã giúp chúng ta điều hành, dẫn dắt hợp tác APEC; đồng thời, thành công APEC 2017 cũng góp phần gia tăng vị thế, sức mạnh mềm của đất nước.
Bốn là, dưới sự chủ trì của Việt Nam, APEC đã thông qua được rất nhiều văn kiện hợp tác. Tuyên bố chung Hội nghị các nhà lãnh đạo kinh tế APEC do chúng ta chủ trì soạn thảo được các thành viên đánh giá là ngắn gọn, súc tích, mang tầm chiến lược, có những ngôn ngữ mạnh mẽ về ủng hộ hệ thống thương mại đa phương, cam kết chống chủ nghĩa bảo hộ, mà trước đó Hội nghị G20 cũng không đạt được.
Năm là, chúng ta làm tốt công tác tổ chức với phương châm "trọng thị, chu đáo, an toàn, hiệu quả, tiết kiệm". Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, thách thức như thời tiết, điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực, nhưng chúng ta đã nỗ lực cao để bảo đảm Năm APEC và Tuần lễ cấp cao diễn ra thành công, để lại ấn tượng tốt đẹp cho các nhà lãnh đạo, các đại biểu và bạn bè quốc tế.
PV: Xin Phó Thủ tướng cho biết, đâu là những nguyên nhân để chúng ta tổ chức thành công Tuần lễ cấp cao APEC 2017 cũng như các hoạt động của Năm APEC 2017?
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Về khách quan, tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, song nhu cầu duy trì đà tăng trưởng và liên kết kinh tế khu vực và hợp tác APEC vẫn là mẫu số chung. Chúng ta đã đánh giá đúng nhu cầu này, khéo léo thúc đẩy tìm tiếng nói chung. Về chủ quan, có sáu nguyên nhân chính.
Thứ nhất, đó là chủ trương đúng đắn và vai trò lãnh đạo của Ðảng, Nhà nước trong quyết định đăng cai Năm APEC 2017, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong vận động, chuẩn bị và tổ chức Năm APEC 2017 cũng như Tuần lễ cấp cao.
Thứ hai, đó là vị thế, uy tín của Việt Nam sau 30 năm đổi mới và hội nhập sâu rộng cùng sự tin cậy và tình cảm quý mến của các thành viên và các lãnh đạo APEC đối với Việt Nam. Sự tham gia của tất cả các nhà lãnh đạo APEC tại Hội nghị là minh chứng rõ nét nhất. Tại những thời điểm khó khăn nhất, bạn bè luôn tin cậy, đánh giá cao "sức mạnh mềm" của Việt Nam và hỗ trợ để đi đến thành công.
Thứ ba, bản lĩnh và trí tuệ của đối ngoại Việt Nam giúp chúng ta có bước đi bài bản và tổng thể, xác định trúng vấn đề và thời điểm, xử lý linh hoạt các tình huống phát sinh. Từng sự kiện trong năm đều tạo điểm nhấn để vun đắp cho những kết quả quan trọng tại Hội nghị. Vào những thời điểm có nguy cơ đổ vỡ, chúng ta vẫn kiên cường, bản lĩnh, phối hợp với các đối tác tìm ra hướng đi phù hợp.
Thứ tư, chúng ta đã chủ động sớm chuẩn bị, thành lập bộ máy gồm các bộ, ban, ngành, địa phương từ tháng 12-2014, kiện toàn bộ máy theo từng giai đoạn, phù hợp lộ trình chuẩn bị. Dưới sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban quốc gia APEC 2017, với năm Tiểu ban về Nội dung, Lễ tân, An ninh và Y tế, Tuyên truyền và Văn hóa, Vật chất hậu cần và Ban Thư ký quốc gia APEC 2017, đã hoạt động hiệu quả, đôn đốc sát sao và trực tiếp triển khai các công tác chuẩn bị, tổ chức trong cả năm, nhất là tại Tuần lễ cấp cao.
Thứ năm, tôi muốn nhấn mạnh sự đồng hành và ủng hộ của địa phương, doanh nghiệp và người dân. Tuần lễ cấp cao APEC là hoạt động đối ngoại đa phương đầu tiên quy mô lớn được tổ chức tại các khách sạn do các doanh nghiệp đầu tư nâng cấp. Gần 40 doanh nghiệp trong nước đã tham gia tài trợ, ủng hộ Chính phủ tổ chức Năm APEC 2017, với tổng mức tài trợ gấp gần năm lần so APEC 2006.
Cộng đồng doanh nghiệp đã chung tay tổ chức ấn tượng Hội nghị cấp cao Doanh nghiệp APEC và Hội nghị cấp cao kinh doanh Việt Nam, thể hiện sự vươn lên tầm quốc tế của các doanh nghiệp Việt Nam, cũng như khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm của cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ trong công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế.
35 tỉnh, thành phố trong cả nước đã tham gia, góp phần vào các hoạt động APEC; 10 tỉnh, thành phố đã đăng cai các hoạt động APEC năm nay, nhất là thành phố Ðà Nẵng, tỉnh Quảng Nam, đã phối hợp hiệu quả với Ủy ban quốc gia APEC 2017 tổ chức thành công các sự kiện. Nhiều nghệ nhân đã đóng góp công sức, tài năng và tiền của để tạo ra những quà tặng độc đáo và ý nghĩa. Có thể nói, lòng dân là một trong những nhân tố quyết định thành công của Năm APEC 2017.
Trọng trách chủ nhà APEC 2017 những năm tiếp theo còn nặng nề. Chúng ta cùng chủ nhà APEC 2018 là Pa-pua Niu Ghi-nê tiếp tục thúc đẩy các sáng kiến của năm nay, tham gia Nhóm Tầm nhìn APEC để đóng góp cho chính sách APEC đến năm 2030. Ðây cũng chính là góp phần quan trọng triển khai định hướng đối ngoại đa phương của nước ta đến năm 2030, một trong những trọng tâm là tham gia, đóng góp xây dựng, định hình các thể chế đa phương tại châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có APEC.
