Nhiều sai phạm tại Công ty Gang thép Thái Nguyên

Theo đó, Dự án cải tạo mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên (Dự án) được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư (Văn bản số 342/TTg-CN ngày 5-4-2005); giao Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) tổ chức thẩm định, xem xét phê duyệt; Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) là Chủ đầu tư. Tổng mức đầu tư (TMÐT) được Hội đồng Quản trị (HÐQT) VNS phê duyệt tại Quyết định số 684/QÐ-ÐT ngày 5-10-2005 là 3.843 tỷ đồng (khoảng 242,5 triệu USD).

Dự án gồm hai gói thầu chính: Gói thầu mỏ sắt Tiến Bộ đã hoàn thành đưa vào sử dụng với giá trị thanh toán là khoảng 224 tỷ đồng; Gói thầu EPC Dây chuyền công nghệ luyện kim (143 triệu USD, sau là 160,9 triệu USD) đấu thầu rộng rãi. Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu với giá 160,9 triệu USD.

Sau khi ký hợp đồng, MCC đã được tạm ứng 35,6 triệu USD; trong quá trình thực hiện Hợp đồng, TISCO và MCC ký 10 phụ lục điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng của Hợp đồng EPC đã ký. Ngày 15-5-2013, Chủ tịch HÐQT TISCO ký Quyết định số 489/QÐ-GTTN phê duyệt điều chỉnh TMÐT Dự án là hơn 8.104 tỷ đồng (tăng 4.261 tỷ đồng), thời gian thực hiện đến hết năm 2014 đi vào hoạt động. Thực tế, Gói thầu EPC đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay, các hạng mục đều chưa hoàn thành.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện Dự án, TISCO, MCC, VNS, Bộ Công thương, các cơ quan, đơn vị, cá nhân liên quan đã có những khuyết điểm, sai phạm: Ðến thời điểm thanh tra, tổng giá trị TISCO đã thanh toán cho Dự án là khoảng 4.421 tỷ đồng; tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả là 3.896 tỷ đồng (hiện lãi vay phải trả hơn 40 tỷ đồng/tháng), trong đó thanh toán cho MCC hơn 92% giá trị hợp đồng, nhưng các hạng mục của Dự án đều chưa hoàn thành, đến năm 2013, MCC và các nhà thầu đã dừng thi công.

Bên cạnh đó, TISCO đã thanh toán thay MCC tiền thuế là 11,6 triệu USD, thanh toán chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,737 tỷ đồng, vượt giá trị hợp đồng; trong khi MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD (42 xe ô-tô là 1,033 triệu USD, năm đầu máy toa xe là 5,4 triệu USD...). Hiện một số thiết bị đã gỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng Dự án, thiệt hại vốn đầu tư...

TTCP đã nêu rõ nhiều sai phạm và khẳng định: Những vi phạm của TISCO có dấu hiệu cố ý làm trái các quy định của pháp luật, buông lỏng quản lý, gây thất thoát vốn đầu tư. Là đại diện chủ sở hữu vốn tại TISCO nhưng VNS không làm đầy đủ trách nhiệm, đã có nhiều vi phạm, khuyết điểm khác nhau.

Dựa trên kết quả thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: Giao Văn phòng Chính phủ theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với đơn vị, cá nhân thuộc Văn phòng Chính phủ có khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra. Giao Bộ Công thương, theo thẩm quyền chỉ đạo, kiểm điểm xử lý trách nhiệm đối với tổ chức, cá nhân thuộc Bộ, VNS,... có khuyết điểm, sai phạm. Giao Bộ Xây dựng theo thẩm quyền chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân tại Viện Kinh tế xây dựng và các đơn vị liên quan có khuyết điểm, sai phạm.

Giao Bộ Tài chính theo thẩm quyền chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) Chi nhánh Thái Nguyên có khuyết điểm, sai phạm. Chỉ đạo các bộ có liên quan kiểm điểm trách nhiệm trong việc đề xuất, có ý kiến về việc điều chỉnh tăng chi phí Phần C 15,57 triệu USD từ nguồn dự phòng của toàn bộ Dự án, không làm tăng tổng mức đầu tư nhưng không đúng với Hợp đồng EPC 01#.

Về xử lý kinh tế, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công thương chỉ đạo VNS, TISCO thu hồi của MCC các khoản: Tiền thuế TISCO đã nộp thay số tiền là 11.604.753,14 USD; các khoản chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là khoảng 4,737 tỷ đồng và phí quản lý Phần C là 708.343 USD; tiền đã chi cho các tổ chức, cá nhân sai quy định khoảng 3,062 tỷ đồng và 439.562,92 USD; giá trị thiết bị từ Phần P chuyển sang Phần C; giá trị thiết bị máy móc (38.885.069,75 USD) do MCC cung cấp, có sai khác về quy cách chủng loại, xuất xứ, tên nhà cung cấp, mã hiệu, thông số kỹ thuật, trọng tải và 10 triệu USD tiền bảo lãnh thực hiện hợp đồng (nếu MCC không tiếp tục thực hiện gói thầu EPC số 01 và khắc phục những tồn tại của thiết bị cung cấp); 3,2 tỷ đồng về các khoản chi sai quy định...

Ðược biết, TTCP đã chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý, có liên quan khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự (Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ, tài liệu cho Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an ngày 14-11-2017).

★ Ngày 20-2, đồng ý với kết luận thanh tra dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên của TTCP, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình yêu cầu các bộ, cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan chịu trách nhiệm thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.