Theo thống kê mới nhất từ Cục Cảnh sát giao thông (CSGT), Bộ Công an, trong năm 2020, lực lượng chức năng toàn quốc phát hiện 803 vụ lạng lách, đánh võng, chạy tốc độ cao với 1.807 đối tượng. Qua đó, khởi tố 12 vụ, 69 đối tượng. Mặc dù CSGT và các lực lượng khác đã mạnh tay xử lý, nhưng tình trạng này vẫn đang có dấu hiệu tăng cao. Cụ thể, chỉ tính riêng trong quý I năm 2021, lực lượng chức năng phát hiện 326 vụ việc liên quan đua xe. Điển hình như đầu tháng 4 vừa qua, trong khi thực hiện tuần tra kiểm soát tại quốc lộ 23B (địa phận xã Đại Thịnh), Tổ công tác của Công an huyện Mê Linh (TP Hà Nội) phát hiện nhóm thanh, thiếu niên điều khiển xe máy có biểu hiện tụ tập thành đoàn, gây mất trật tự công cộng. Ngay sau đó, Tổ công tác triển khai đội hình chặn giữ nhóm đối tượng, tạm giữ 13 phương tiện. Tại cơ quan công an, nhóm 13 thanh, thiếu niên khai nhận đã tụ tập uống rượu. Đáng chú ý, trong nhóm thanh, thiếu niên vi phạm, có em dưới 16 tuổi nhưng vẫn điều khiển mô-tô có dung tích trên 50 cm3. Nghiêm trọng hơn là vào rạng sáng 19-3, hàng trăm “quái xế” đi xe máy trên đường cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây rú ga phóng bạt mạng, chặn cả đường cao tốc để đua xe. Vụ việc này diễn ra ngay trong đợt cao điểm lập lại trật tự an toàn giao thông. Xác định tính chất nghiêm trọng của vụ việc, Công an TP Hồ Chí Minh đã khởi tố vụ án hình sự “Tổ chức đua xe trái phép” và tiến hành triệu tập những đối tượng liên quan vụ việc để tiến hành truy tố theo quy định của pháp luật.
Những con số thống kê và các vụ việc nêu trên cho thấy ý thức của một bộ phận người điều khiển phương tiện giao thông còn kém, cá biệt có những trường hợp bất chấp pháp luật, bất chấp sự nguy hiểm tới tính mạng của bản thân và cộng đồng. Theo đánh giá của Cục CSGT, ở nước ta hiện nay, tình trạng đua xe trái phép về cơ bản được chia làm hai dạng là tự phát và có tổ chức. Ở các thành phố lớn, không hiếm để bắt gặp hình ảnh thanh, thiếu niên điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định, lạng lách, đánh võng, bốc đầu, đuổi nhau trên đường hoặc đua xe trái phép. Chính các lỗi này dễ dẫn tới tai nạn giao thông nghiêm trọng gây chết người, thậm chí chết nhiều người. Để qua mặt cơ quan chức năng, gần đây, các nhóm đua xe trái phép thường lợi dụng những điểm xa trụ sở đơn vị chức năng hoặc khu vực tiếp giáp địa bàn. Trong quá trình chuẩn bị tổ chức đua, các thành viên tham gia “bão đêm” thường sử dụng mạng xã hội, lập ra các hội kín, nhóm riêng tư, để kêu gọi tụ tập và chỉ điểm cho nên gây nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc nắm bắt thông tin và truy bắt.
Trước tình trạng nêu trên, Bộ Công an vừa có chỉ đạo CSGT toàn quốc và công an các tỉnh, thành phố tăng cường tuần tra kiểm soát và xử lý tình trạng đua xe trái phép. Theo đó, Bộ Công an yêu cầu công an các địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm túc các nội dung chỉ đạo của Bộ Công an về phòng, chống đua xe trái phép. Khẩn trương điều tra, giải quyết các vụ việc mới xảy ra và áp dụng thủ tục rút gọn để phối hợp cơ quan bảo vệ pháp luật (Viện kiểm sát, Tòa án) nhanh chóng đưa ra truy tố, xét xử nghiêm những đối tượng tổ chức, đua xe trái phép, gây rối trật tự công cộng. Ở một số nơi, cơ quan pháp luật đề nghị xét xử lưu động ngay tại địa bàn một số vụ điển hình nhằm răn đe, giáo dục chung. Đồng thời, thông qua các hoạt động nghiệp vụ và qua mạng xã hội, cơ quan thông tin đại chúng, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, hệ thống ca-mê-ra giám sát, ca-mê-ra của người dân… để xác định thời gian, phương thức, thủ đoạn; lên sơ đồ các tuyến đường, địa điểm là nơi các đối tượng thường tổ chức, tụ tập đua xe trái phép, gây rối trật tự công cộng để phòng ngừa, ngăn chặn ngay từ khi có ý định nhen nhóm... Tăng cường điều tra, phát hiện đối tượng cầm đầu, tổ chức, đua xe trái phép, gây rối trật tự công cộng để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh sự vào cuộc của lực lượng công an toàn quốc, giải pháp mang tính cốt lõi để chấm dứt triệt để tình trạng đua xe trái phép nói chung và đua xe do những thanh, thiếu niên tụ tập, tổ chức nói riêng, là cần có sự định hướng người dân vào các môn thể thao, hoạt động thể chất lành mạnh. Việc tuyên truyền pháp luật về phòng, chống đua xe trái phép cần phải áp dụng với tất cả người dân tại các cộng đồng dân cư, để họ biết đó là hành vi vi phạm pháp luật, từ đó có ý thức quản lý giáo dục con em mình không tham gia; chủ động phát hiện, báo cơ quan chức năng khi biết thông tin những nhóm tụ tập đua xe để kịp thời có biện pháp ngăn chặn. Từ kinh nghiệm ở nhiều quốc gia, các cơ quan có thẩm quyền cần nghiên cứu mô hình thể thao, có thêm “sân chơi” có kiểm soát dành cho những người ưa thích mạo hiểm, được trải nghiệm cảm giác mạnh tại các giải đua xe có phép được tổ chức bài bản, quy củ, an toàn.
