Cạnh tranh thực chất

Cuối cùng, sau hơn một năm thí điểm, thị trường bán buôn điện cạnh tranh cũng đến lúc được chính thức hóa. Theo Quyết định số 4398/QĐ-BCT (QĐ 4398) ngày 26-11-2018 của Bộ Công thương, Cục Điều tiết điện lực chịu trách nhiệm ban hành kế hoạch vận hành thị trường điện cũng như giám sát, đôn đốc tiến độ thực hiện của các đơn vị liên quan bảo đảm vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh từ ngày 1-1-2019. Đồng thời, Cục thẩm định trình Bộ Công thương phê duyệt khung giá bán buôn điện năm 2019 giữa Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các tổng công ty Điện lực (TCT Điện).

Trước mắt, trên cơ sở thực tế tiến độ các nhà máy điện sẽ đưa vào vận hành thương mại năm 2019 và các năm tiếp theo, Cục sẽ báo cáo Bộ quyết định danh sách các nhà máy điện sẽ ký kết Hợp đồng mua bán điện với EVN và các đơn vị phát điện và danh sách các nhà máy điện sẽ ký kết hợp đồng mua bán điện với các TCT Điện và đơn vị phát điện.

Thời gian chính thức vận hành không còn nhiều, nhưng điều đáng lo ngại lúc này vẫn là khả năng đáp ứng của các thành viên thị trường như thế nào trước việc bảo đảm cho thị trường vận hành trơn tru đúng với tính chất cạnh tranh trong mua bán điện. Điểm hạn chế nổi lên sau hơn một năm thí điểm vẫn là hệ thống kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ vận hành hệ thống điện - thị trường điện còn hạn chế. Để giải quyết nút thắt này, Bộ đã yêu cầu EVN phải hoàn thành nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ thị trường điện để đáp ứng các yêu cầu. Tập đoàn cũng phải lập và trình Cục Điều tiết điện lực kế hoạch vận hành thị trường điện năm 2019.

Về phía các TCT Điện, sẽ đàm phán, ký kết hợp đồng mua bán điện các nhà máy điện quy định tại Quyết định này, bảo đảm đáp ứng tiến độ tham gia thị trường bán buôn điện cạnh tranh. Rà soát, nâng cấp, hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh năm 2019.

Các TCT Điện chịu trách nhiệm phối hợp với EVN đàm phán, ký kết và thực hiện hợp đồng sửa đổi, bổ sung hợp đồng mua bán điện theo quy định. Xây dựng khung giá bán buôn điện năm 2019 giữa EVN và TCT Điện trình Cục Điều tiết điện lực thẩm định.

Sau bước thực hiện thí điểm thị trường cạnh tranh, nhìn chung các TCT Điện đều đã nâng cao được kiến thức và năng lực dự báo phụ tải, từ đó giúp sai số phụ tải được cải thiện. Đối với thị trường cạnh tranh, việc bảo đảm chất lượng số liệu đo đếm chính xác, công tác công bố, đối chiếu, rà soát, xác nhận số liệu đo đếm dần bảo đảm minh bạch, đúng khuôn khổ là vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, hiện các TCT Điện vẫn chưa bảo đảm được bởi phạm vi, số lượng số liệu đo đếm rất lớn. Nhất là việc xác nhận sản lượng của các nhà máy vùng sâu, vùng xa hiện bị chậm do thu thập số liệu trực tiếp khó khăn dẫn đến xác nhận các bảng kê ngày thường chậm đến 2-3 ngày so với thời gian biểu quy định…

Xem ra một năm thí điểm chưa phải là dài, nhưng cũng kịp cho thấy những bất cập. Giờ “G” đã rất gần, không thể trì hoãn hơn được việc các thành viên thị trường phải chủ động hoàn thiện mình cho kịp với đòi hỏi mới.