Bài học sâu sắc

Các nỗ lực giải cứu "siêu tàu" Ever Given chặn ngang kênh đào Xu-ê của Ai Cập đã thành công sau gần một tuần con tàu này trở thành "chướng ngại vật" làm đình trệ mọi hoạt động đi lại của tàu bè trên tuyến đường phục vụ tới 15% công suất vận tải biển của toàn thế giới. Mối lo ngại về dòng chảy thương mại quốc tế bị gián đoạn tạm thời được giải tỏa, song đây cũng là "bài học sâu sắc" trong bảo đảm an ninh, an toàn cho các tuyến vận tải biển, khi những tác động bất ngờ và khó lường từ sự cố trên kênh đào Xu-ê đã làm "chao đảo" hệ thống giao thương toàn cầu.

Tàu Ever Given, mang cờ Pa-na-ma, có chiều dài hơn tổng chiều dài của bốn sân bóng đá và tải trọng lên tới 199.000 tấn, đã bị mắc cạn khi tiến vào kênh đào Xu-ê từ Biển Đỏ. Sự cố này khiến hoạt động giao thương đi qua kênh đào dài khoảng 190 km này hầu như tê liệt. Là tuyến đường thủy nhanh nhất kết nối châu Âu và châu Á, kênh đào Xu-ê, được khánh thành năm 1869, đã trở thành tuyến vận tải huyết mạch đối với vận chuyển dầu thô, hóa chất và các sản phẩm tinh chế từ khu vực Trung Đông và châu Á - Thái Bình Dương đến châu Âu và Bắc Mỹ. Năm 2020, 18.829 tàu chở 1,17 tỷ tấn hàng hóa đã đi qua kênh đào Xu-ê. Vụ mắc cạn đã khiến hơn 300 tàu bị tắc nghẽn ở hai đầu kênh, trong đó có nhiều tàu chở dầu và đây được cho là nguyên nhân khiến giá dầu bị đẩy lên khoảng 5%.

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, nếu tình trạng tắc nghẽn giao thông hàng hải tại kênh đào Xu-ê kéo dài, sẽ ảnh hưởng tới hoạt động vận tải biển của toàn thế giới. Các tàu chở hàng sang châu Âu và bờ Đông Mỹ sẽ phải đi vòng qua châu Phi, làm gia tăng chi phí vận chuyển và kéo dài thời gian vận tải hàng hóa. Những hãng vận tải đường biển lớn phải điều hướng nhiều tàu của mình theo lộ trình dài hơn qua mũi Hảo Vọng (Nam Phi), khiến lịch trình di chuyển kéo dài thêm ít nhất bảy ngày. Trong khi đó, số lượng hàng hóa có tổng giá trị từ ba tỷ đến 9,6 tỷ USD đang lênh đênh trên biển với nhiều nguy cơ rình rập. Khoảng 1,74 triệu thùng dầu được vận chuyển qua kênh đào này mỗi ngày và khoảng 100 tàu chất đầy các thùng dầu hoặc các sản phẩm hóa dầu đang neo đậu tại khu vực chờ.

Mối lo ngại về đình trệ giao thương trên tuyến đường thủy huyết mạch của thế giới đã hối thúc các nhà chức trách Ai Cập cùng các nước phải nhanh chóng giải cứu con tàu. Khối lượng hàng hóa đang nằm trên tàu mắc kẹt và những chiếc tàu khác neo đậu để đợi di chuyển qua đây cũng là một gánh nặng lớn nếu công việc giải cứu kéo dài. Ai Cập như "ngồi trên đống lửa" trước áp lực phải chạy đua với thời gian để sớm giải cứu "siêu tàu" vì quốc gia này đang thiệt hại nguồn thu ước tính từ 12 đến 14 triệu USD mỗi ngày. Nhiều "kịch bản" giải cứu được đưa ra, nhiều quốc gia sẵn sàng tới giúp Ai Cập ứng cứu. Sau sáu ngày chật vật tìm biện pháp giải cứu, đến ngày 29-3, 11 tàu lai dắt đã dần đưa Ever Given khỏi vị trí mắc cạn. Trong quá trình khắc phục sự cố, đội cứu hộ tàu đã nạo vét khoảng 27.000 m3 cát về phía hai bên bờ của kênh đào Xu-ê, xuống độ sâu khoảng 18 m, để tạo lối di chuyển cho con tàu mắc cạn. Phần mũi tàu đã bị hư hỏng một phần nhưng toàn bộ kết cấu tàu được cho là vẫn ổn định. Theo giới chức quản lý kênh đào phía Ai Cập, tàu Ever Given đã xoay trở lại đúng hướng di chuyển "tới 80%". Các nguồn tin từ hiện trường cho thấy, siêu tàu công-ten-nơ dần thoát khỏi vùng mắc cạn, chuyển động dọc theo dòng nước và trở lại hướng di chuyển thông thường, tạo những khoảng trống cần thiết trên mặt kênh. Các đội kỹ thuật kiểm tra sơ bộ các bộ phận của tàu, khởi động động cơ và tàu chuẩn bị được lai dắt về phía Hồ Lớn.

Cả thế giới nóng lòng chờ đón những tin tức về chiến dịch giải cứu con tàu mắc cạn trên kênh đào Xu-ê. Thông tin được mong đợi nhất đã giải tỏa phần nào tâm lý lo ngại về sự đình trệ hoạt động giao thương trên tuyến đường thủy vô cùng quan trọng này. Người đứng đầu Cơ quan quản lý Kênh đào Xu-ê (SCA) cho rằng, gió mạnh và các yếu tố thời tiết không phải là nguyên nhân chính khiến con tàu mắc cạn, mà có thể do lỗi kỹ thuật hoặc con người và tất cả những yếu tố này đang được làm rõ trong quá trình điều tra. Ước tính sau khi giải cứu được tàu Ever Given, sẽ phải mất từ ba đến sáu ngày để lưu thông hết hàng trăm tàu đang chờ qua eo biển.

Sự cố tàu mắc cạn trên kênh đào Xu-ê cho thấy tinh thần quyết liệt của Ai Cập trong chiến dịch giải cứu con tàu cũng như sự sẵn sàng chia sẻ khó khăn của bạn bè quốc tế. Cho dù nguyên nhân dẫn tới sự cố này là gì thì đây cũng là một bài học sâu sắc cho các nhà quản lý và những người có liên quan trong công tác bảo đảm an toàn vận tải đường thủy, bởi rất có thể "sai một ly, đi một dặm". Một con tàu mắc cạn có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Một sự cố nhỏ nhưng có thể gây tổn thương ghê gớm, thậm chí làm đứt gãy dòng chảy thương mại quốc tế, để lại những hệ lụy khôn lường.