Câu chuyện của hai người bạn trong xóm lại rất phổ biến hiện nay. Việc mượn đơn thuốc, tự kê đơn, dược sĩ giúp kê đơn tại nhà thuốc và khám bệnh nhờ “bác sĩ Google”… đang làm trầm trọng tình trạng điều trị của các bệnh nhân. Hậu quả là bệnh không khỏi, kháng thuốc, bệnh nặng hơn, thậm chí tai biến…
“Căn bệnh tiện thể” trên có nguyên nhân từ nhận thức sai lệch của người bệnh. Rất nhiều người quan niệm đơn giản khi bệnh chứng tương tự bệnh đã từng được điều trị thì cứ đơn thuốc cũ mà dùng. Rồi không ít người khi nghe người khác miêu tả, kể lại bệnh có vẻ như mình đang mắc thì… hồn nhiên mượn đơn thuốc về tự điều trị theo. Nguyên nhân khác là tâm lý ngại đi bệnh viện, mạng lưới y tế gia đình chưa phát triển, y tế cơ sở thì vẫn chịu nhiều định kiến. Đó là chưa kể, thời buổi thông tin mạng phát triển, “bác sĩ mạng” mang lại nhiều thông tin bổ trợ, giúp kiểm chứng chéo khiến nhiều người thêm vững tâm để sử dụng lại đơn thuốc, mượn đơn thuốc.
Để kê đơn không phải chuyện đơn giản. Đó là kết quả của quá trình thăm khám - chẩn đoán - đưa ra phác đồ điều trị. Y học cổ truyền đề ra bốn bước: vọng - văn - vấn - thiết. Vọng là nhìn, quan sát hình dáng, sắc thái, cử chỉ… của người bệnh. Văn là nghe tiếng nói, tiếng ho, nhịp thở, nhịp tim... Vấn là hỏi thăm bệnh chứng. Thiết là sờ nắn, bắt mạch... để chẩn bệnh. Y học hiện đại, hay Tây y, kế thừa các bước này, được hỗ trợ thêm bởi các quy trình, thiết bị hiện đại khác: Nội soi, chụp X-quang, chụp cộng hưởng từ, điện tâm đồ, xét nghiệm sinh hóa… Như vậy, có thể thấy, ra đơn thuốc là một quá trình khám, điều trị chặt chẽ, khoa học, phải được thực hiện bởi người có chuyên môn.
Để chấm dứt tình trạng mua thuốc bừa bãi nói chung, trị “bệnh tiện thể” trong sử dụng đơn thuốc lại không phải dễ dàng. Người bệnh cần được “mắt thấy, tai nghe” bằng các hoạt động truyền thông, tuyên truyền và đặc biệt có ý nghĩa nếu được thực hiện bởi các đơn vị y tế cộng đồng, y tế cơ sở. Bên cạnh đó, mỗi người dân hãy là người bệnh thông thái, luôn ý thức được việc “phòng bệnh còn hơn chữa bệnh”! Điều mà người có bệnh cần đặc biệt lưu ý là: Mỗi đơn thuốc chỉ có “thời hiệu” nhất định. Đồng thời, cùng một bệnh hay cùng những biểu hiện lâm sàng nhưng phương pháp điều trị có thể không giống nhau, đặc biệt càng không có chuyện tương tự giữa những người bệnh với thể trạng, điều kiện sống, tuổi tác, giới tính khác nhau.
Cuối cùng, trách nhiệm của các cơ quan chuyên ngành trong việc quản lý, kiểm soát hoạt động của các nhà thuốc. Nếu các nhà thuốc làm nghiêm, phải bán thuốc theo đúng đơn của người bệnh, có chỉ định của bác sĩ… thì người bệnh đâu có dám làm liều? Chính vì thế, việc kết nối điện tử liên thông nhà thuốc phải được thực hiện một cách thực chất, nhằm kiểm soát chặt chẽ đầu vào (thuốc nhập về để bán) cũng như đầu ra (việc bán thuốc, trong đó có bán theo đơn). Khi trên hệ thống này, thông tin đơn thuốc (bác sĩ kê, loại thuốc, thời gian điều trị…) rõ ràng, mọi việc minh bạch thì sẽ có lợi đủ đường!