Gió thổi trên mái nhà

Nhà có tám anh chị em. Mẹ bảo rằng con đông thì vui, đứa đi xa cũng có đứa ở gần. Cái khó là ba mẹ không thể nuôi hết tám đứa con thành tài, để mặc mỗi đứa tự bươn chải trong cuộc đời mà lớn, mà sống, mà tự mưu sinh. Niềm vui có chăng là mỗi ngày giỗ, cả tám anh chị em, thêm dâu rể, thêm cháu nội ngoại cùng về nhà mà cùng chia sẻ.

Minh họa: PHÚ ANH
Minh họa: PHÚ ANH

Nhà nằm ở ngã ba đường, nơi con đường buồn tênh đi qua một làng quê, không phải là quốc lộ cho nên rất ít xe khách qua lại. Đất vườn nhà có từ cái thuở khai hoang, cho nên mẹ trồng cả một vườn xoài, giờ đây những cây xoài lâu năm vươn cành tỏa bóng. Vườn xoài trở thành quán cà-phê buổi sáng, thành quán nhậu bình dân buổi chiều.

Các anh chị lần lượt tha phương, chữ tha phương đúng nghĩa vì có ai học hành tới nơi tới chốn đâu, lại gần như không có nghề nghiệp trên tay nên dẫu người có chồng, kẻ có vợ, không ai thoát ra khỏi cảnh nghèo. Còn tôi, đứa con gái út, hằng ngày ngoài việc đi học, trở thành cánh tay phụ việc đắc lực cho mẹ.

Tôi nghe kể là ba rất đẹp trai. Chính vẻ đẹp của ba đã truyền lại cho anh chị em tôi. Khi tôi chừng ba tuổi thì ba qua đời sau một lần đi rừng, gặp tai nạn do trời mưa bất chợt, ba té ngã xuống suối, đầu va vào một tảng đá. Mẹ bẩm sinh là người buôn bán giỏi theo phẩm chất của người con gái quê, nên dẫu không có ba, một mình mẹ bươn chải trăm công việc, nhưng chỉ lo nổi miếng ăn cho con cái là đủ lắm rồi. Cách nói của mọi người là “của không ngon đông con cũng hết” đúng nghĩa với gia đình tôi. Mỗi lần nhà tụ họp, gần như chỉ rộn rã tiếng cười. Mấy con gà mẹ nuôi đều bị bắt làm thịt, thoáng chốc là hết. Với mẹ, bầy con đông như thế là hạnh phúc.

Nhưng những ngày nắng sẽ chuyển qua những ngày mưa. Anh Hai tôi đi làm lơ xe cho một hãng xe trên cuộc hành trình nam - bắc. Một lần do tranh khách, anh nhảy xuống xe, bị một chiếc xe khác lao tới, cán vào, anh đã không kịp thoát nên bị bánh xe chèn. Anh bị thương, sau đó chân phải bị tật, từ đó thất nghiệp. Thất nghiệp thì không có tiền, anh không lo nổi cho vợ, một cô vợ đỏng đảnh và vụng về. Anh và vợ anh tình cờ gặp nhau tại một quán nước ven đường. Họ lấy nhau không lễ cưới, cũng không làm giấy kết hôn, cho nên không hề ràng buộc về pháp lý, nói theo kiểu dân gian là họ chỉ về chung nhà góp gạo nấu cơm chung. Vì thế, khi anh Hai còn nằm viện, thì Ngoan, người phụ nữ ấy đã dứt tình nhẹ nhàng giống như người ta vừa xem xong một vở kịch, đứng dậy bỏ chiếc ghế trống mà chẳng buồn ngoái lại nhìn. Bị vợ bỏ, rời khỏi bệnh viện, anh Hai về nhà, mẹ đưa tay cưu mang. Chuyện đó cũng bình thường thôi, bởi nhà ba mẹ là nơi để những đứa con trở về, cho tất cả những đứa con không còn nơi để đi trở về. Căn nhà không lớn, nhưng đó là căn nhà ấm áp nhất trên thế gian và trong căn nhà có mẹ. Nhà chật, anh Hai che chắn thêm ở miếng đất phía sau tạo ra một căn phòng nhỏ mà ở. Bí nghề, hằng ngày anh Hai đi phụ người ta róc mía. Cái nghề róc mía không cần di chuyển, chỉ cần dùng đôi tay, vì thế anh Hai kiếm tiền cũng đủ cho bản thân mình sống ngày hai bữa.

Hết anh Hai, rồi chị Ba cũng về, chị về dắt theo một đứa con nhỏ, là kết quả của một thứ tình yêu vội vã, là kết quả của sự ham muốn giữa người nam và nữ hơn là tình yêu. Chị Ba vốn vụng về, tánh tình đãng trí, cho nên chị yêu cuồng yêu vội một anh chàng chạy xe thồ, chuyên rước khách từ làng ra lộ đón xe khách. Họ chia tay nhau bởi vì anh chàng tối ngày say bét nhè, lại hay thích dùng vũ lực với vợ. Sau tình yêu vội vã là buông bỏ, chị Ba trở thành bà mẹ đơn thân.

Rồi đến lượt chị Tư cũng vậy, nghe nói chị lấy chồng là ông chủ đìa tôm đâu tận Phan Thiết, cả hai vợ chồng làm ăn bất ổn, một ngày nọ đón xe khách về nhà nói mẹ bán nhà chia cho ít tiền để mở quán nhậu, kèm bán mấy thứ phân bón làm kế sinh nhai. Tất nhiên mẹ không bán nhà, mẹ nói ngôi nhà là nơi để trở về. Người chồng của chị Tư cũng buông bỏ chị sau chuyến về ấy. Ông chủ đìa tôm hình như cũng đi biệt xứ trốn những món nợ chất chồng.

Quy luật tự nhiên của cuộc sống là con chim khi lạc lối quay lại chốn cũ là bình thường, nhưng nhà của mẹ có quá nhiều con chim lạc lối trở về. Việc con cái đoàn tụ cũng khiến mẹ vui, vì theo kiểu người xưa thì con có bát canh ngon, có con cá ngon cũng nhớ tới mẹ mà đem chia cùng. Sự bất hạnh hay chia tan của con cái dẫu làm mẹ xót xa, nhưng mẹ luôn giang rộng tay mà nhận. Vườn xoài bắt đầu xây thêm mấy ngôi nhà nhỏ. Trong vườn buổi sáng, buổi chiều nghe tiếng la khóc của con nít, có tiếng cãi nhau và có cả tiếng cười. Và trong gió lộng kia có tiếng của mẹ.

Tôi vào đại học, tôi rời nhà về phố. Sự khao khát được học thành nhu cầu trong tôi, bởi tấm gương của anh chị để lại khiến cho tôi cố vươn thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn vì thiếu chữ nghĩa trong bụng mà không giải quyết được cuộc sống của mình. Phố rộng, nhà chen nhà, khác với nơi chốn của tôi. Tôi kiếm việc để làm, để tự mình trả tiền thuê nhà, để có thể lên giảng đường như bao nhiêu bè bạn khác. Mỗi hai tuần một lần, tôi phóng xe trở về thăm mẹ, rồi rạng sáng hôm sau lại vội vã ra đi. Có khi mẹ ôm tôi vào lòng mà nói: “Con cố lên nghe, khi yêu phải biết chọn lựa chứ không thể cứ dang dở như anh chị con. Như vậy thì khổ lắm”.

Mẹ mỗi ngày mỗi già, quán chỉ còn bán cà-phê buổi sáng, mẹ phải thuê thêm một cô bé trong xóm phụ bán. Ngay cả vào dịp hè, tôi cũng tranh thủ làm thêm để dành dụm tiền bạc cho mùa học sau, cho nên tôi không thể về phụ việc với mẹ. Quán cà-phê nhỏ ấy kiếm được đồng lời, mẹ san sẻ để nuôi mấy đứa cháu.

“Con về ngay, về ngay.” Mẹ gọi điện như thể nhà vua ra chiếu thư. Tôi phải xin phép bà chủ quán cà-phê nơi tôi đang làm việc thêm ngoài giờ học, đi về trong buổi chiều nắng đang rơi trên những con đường.

Tôi nhìn thấy ở nơi tám anh chị em cùng lớn lên ấy giống như vừa xảy ra một cuộc chiến. Những sợi dây giăng chằng chịt trong vườn xoài, như thể đang phân chia ranh giới. Mẹ ngồi trên chiếc ghế dựa của quán cà-phê, nhìn ra đường. Chắc mẹ đang nhìn những chuyến xe qua đưa những cuộc đời mải mê chia xa mà ngẫm về cuộc sống. Mẹ nói: “Hôm nay con về là đông đủ tám anh chị em, lát nữa họp mặt, mẹ chia gia tài”.

Tôi ngồi bên mẹ, mẹ kể cho tôi nghe hôm qua, anh Năm, chị Sáu, chị Bảy cùng về. Tất cả mọi người cùng tụ vào nhậu một bữa sum họp, để rồi rượu vào lại xảy ra chuyện con cái bên trọng, bên khinh. Họ bảo mẹ đã thiên vị dành ba lô đất đẹp cho ba đứa con đầu, cứ thế mà cãi vã rồi xung đột giữa những người cùng máu thịt.

Buổi tối trong xóm nhỏ rất yên lặng. Tôi ngồi bên mẹ. Còn quanh tôi là các anh chị em cùng máu thịt của tôi. Tôi thấy anh Hai băng tay, thấy anh Tư băng trán. Họ đã đánh nhau, họ cũng không nhìn nhau khi ngồi chung nhau.

Mẹ bảo tôi đem ra một hũ rượu mẹ đã để sẵn tự bao giờ. Mẹ rót rượu vào ly. Mẹ nói: “Mẹ chia đất ra rồi đó, anh chị em tụi mày muốn thì mẹ làm thế. Chia đất xong coi như nhà ai nấy ở, mẹ không muốn nhìn mặt những đứa con ruột thịt vì tranh giành chút gia tài mà đánh nhau. Đứa nào không đồng ý thì uống cạn ly rượu này”.

Những ly rượu cứ sóng sánh trên mặt bàn. Những ly rượu mau chóng được uống cạn. Tôi nghe thoảng trong không gian gió đang thổi trên mái nhà. Còn mấy anh chị tôi òa khóc, họ cùng nói: “Con xin lỗi mẹ!”.

Ngoài con đường xe cộ vẫn lướt qua, còn những con gió thì cứ hồn nhiên lao xao trên mái nhà. Mẹ khóc!