Các nước ASEAN gắn kết, chủ động thích ứng, vượt qua khó khăn

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 được tổ chức theo hình thức trực tuyến dưới sự chủ trì của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, đã thành công tốt đẹp.

Hội nghị tập trung thảo luận các vấn đề: Kiểm soát dịch Covid-19, thúc đẩy hồi phục kinh tế, hợp tác nội khối; xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh theo các mục tiêu đã đặt ra; mở rộng quan hệ đối ngoại của ASEAN với các đối tác, trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau, hợp tác cùng có lợi, đề cao vai trò trung tâm của ASEAN; khẳng định gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định cho hợp tác, phát triển bền vững, thịnh vượng; đề cao tinh thần thiện chí và tuân thủ luật pháp quốc tế trong giải quyết khác biệt tại khu vực. Hội nghị đã thông qua Tuyên bố Tầm nhìn của các nhà lãnh đạo ASEAN về gắn kết và chủ động thích ứng: Vượt lên thách thức và hướng tới phát triển bền vững. Đây được coi là kim chỉ nam cho ASEAN tự tin trên bước đường tiếp theo.

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn ra trên toàn cầu, đây là lần đầu Hội nghị cấp cao thường kỳ của ASEAN được tổ chức trực tuyến. Sự bùng phát của dịch bệnh làm xuất hiện thêm những thách thức vốn tiềm ẩn trong môi trường chính trị - kinh tế - xã hội của thế giới và mỗi khu vực. Trong khi cả thế giới phải căng sức đối phó dịch, vẫn xuất hiện những hành động thiếu trách nhiệm, vi phạm luật pháp quốc tế, ảnh hưởng môi trường an ninh và ổn định ở một số khu vực, trong đó có khu vực Đông - Nam Á.

Trong bối cảnh nêu trên, Cộng đồng ASEAN đã kịp thời hành động, chủ động thích ứng, gắn kết các quốc gia. Hệ thống ứng phó y tế khẩn cấp của ASEAN và hợp tác với các đối tác đã được kích hoạt ngay từ những ngày đầu dịch. Các nước ASEAN đã tích cực chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, phối hợp trong kiểm soát, ngăn ngừa dịch bệnh. Toàn thể ASEAN với cam kết chính trị ở mức cao nhất, cách tiếp cận đồng bộ, tổng thể ở cấp quốc gia và khu vực, đã thể hiện bản lĩnh vững vàng của một khối ASEAN đoàn kết và gắn bó, đầy tình tương thân, tương ái.

Tại hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo các nước ASEAN đã đánh giá cao vai trò dẫn dắt và sự năng động của Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam, chia sẻ những kết quả ban đầu đáng khích lệ trong cuộc chiến chống Covid-19 và các sáng kiến như lập Quỹ ứng phó dịch Covid-19 của ASEAN, lập Kho dự trữ vật tư y tế của khu vực, Bộ quy trình vận hành tiêu chuẩn của ASEAN cho các tình huống y tế công cộng khẩn cấp, xây dựng Kế hoạch phục hồi toàn diện sau dịch bệnh… ASEAN đã gửi thông điệp mạnh mẽ về một tổ chức khu vực gắn kết, chủ động và đóng vai trò hạt nhân trong các tiến trình khu vực. Các nước cũng nhất trí cần nâng cao khả năng tự cường của ASEAN, vừa kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, vừa khôi phục các hoạt động kinh tế, thương mại quốc tế và khu vực, từ đó ổn định cuộc sống của người dân và doanh nghiệp. Các nhà lãnh đạo cho rằng, việc hoàn tất và ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) trong năm 2020 sẽ là thông điệp mạnh mẽ khẳng định sự ủng hộ của ASEAN đối với hệ thống thương mại đa phương, tự do hóa thương mại và đầu tư, và cũng là đóng góp quan trọng cho quá trình phục hồi sau dịch bệnh tại khu vực.

Trong khuôn khổ hội nghị đã diễn ra phiên họp đặc biệt lần đầu về chủ đề Trao quyền cho phụ nữ trong kỷ nguyên số. Đây là thông điệp mạnh mẽ về cam kết của ASEAN thúc đẩy bình đẳng giới và nâng cao vai trò, đóng góp của phụ nữ trong đời sống xã hội, thiết thực kỷ niệm 25 năm thông qua Tuyên bố và Cương lĩnh Bắc Kinh về bình đẳng giới. Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng có phiên trao đổi bổ ích với Đại hội đồng Liên nghị viện ASEAN (AIPA), do Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân làm Chủ tịch; Đại diện Thanh niên và các doanh nhân của Hội đồng Tư vấn kinh doanh ASEAN (ABAC).

Khẳng định bản chất là Cộng đồng rộng mở, một đối tác vì hòa bình và phát triển bền vững của cộng đồng quốc tế, tại hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo ASEAN đã tập trung thảo luận và nhất trí thực hiện các biện pháp, nhằm không ngừng mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ hợp tác bình đẳng, cùng có lợi với các đối tác. Theo đó, ASEAN tiếp tục đẩy mạnh quan hệ gắn kết với Liên hợp quốc trong năm 2020, khi cả In-đô-nê-xi-a và Việt Nam cùng là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, tích cực đóng góp cho các nỗ lực duy trì hòa bình, an ninh và phát triển của Liên hợp quốc.

Trên cơ sở khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực, các nhà lãnh đạo dự hội nghị đề cao lập trường nguyên tắc của ASEAN trong bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông; nhấn mạnh cần đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật, đẩy mạnh hợp tác xây dựng lòng tin, sử dụng các biện pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế, thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và hướng tới Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc hiệu lực, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Nhiều nước cho rằng, dịch bệnh đã tác động quá trình đàm phán COC, tuy nhiên ASEAN cần sớm nối lại tiến trình này, từ đó khẳng định vai trò trung tâm và đóng góp cho hòa bình, ổn định tại khu vực.

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 thành công tốt đẹp một lần nữa khẳng định tình đoàn kết, ý chí chính trị mạnh mẽ và quyết tâm cao của các quốc gia thành viên ASEAN vượt lên các khó khăn thách thức, vững vàng đi tới. Chúng ta tin tưởng rằng, các nước ASEAN sẽ tiếp tục kiểm soát tốt dịch Covid-19, mặt khác, sớm khắc phục hậu quả của dịch bệnh, phục hồi và tiếp tục phát triển kinh tế; đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh những nỗ lực nhằm hoàn thành các mục tiêu hợp tác, liên kết ASEAN trong năm 2020.