Báo cáo tại hội nghị nêu rõ, hiện nay lưu vực sông sông Mê Công của Việt Nam bao gồm các tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên đã và đang phải đối mặt với những biến đổi bất thường về thời tiết và khí hậu. Mực nước sông Mê Công trong tháng 6 và 7-2019 sụt giảm, có khả năng gây ra hạn hán và xâm nhập mặn nghiêm trọng trong mùa khô 2019-2020 cho đồng bằng sông Cửu Long. Bên cạnh đó, xâm nhập mặn có xu hướng xuất hiện sớm hơn và với phạm vi sâu hơn, tình hình sạt lở bờ sông, bờ biển và sụt lún diễn biến ngày càng phức tạp cả về phạm vi và mức độ.
Tại khu vực Tây Nguyên, lượng mưa trong mùa khô 2019 giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước, nền nhiệt cao hơn trung bình cùng kỳ từ 0,5-1,0 độ. Những biến đổi bất thường về thời tiết, khí hậu tại Tây Nguyên đang gây ra những trận hạn hán khốc liệt, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng trăm nghìn ha cây trồng và đời sống của người dân địa phương…
Ngoài những biến động bất thường về mặt thời tiết, khí hậu trên lưu vực, có sự gia tăng đáng kể về sử dụng nước ở thượng nguồn. Mới đây Ủy ban sông Mê Công quốc gia Lào đã gửi tới Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế thông báo kế hoạch triển khai thực hiện Dự án thủy điện dòng chính Luông-Phrabang. Đây là đề xuất dự án thủy điện thứ 5 của Lào trên dòng chính sông Mê Công sau các dự án Xaynha-bu-ly, Đôn Sahong, Pắc Beng và Pắc Lay. Trước đó, Lào cũng đã gửi thông báo về Dự án thủy điện Sanakham. Việc Lào liên tục đưa ra các đề xuất dự án thủy điện dòng chính sông Mê Công; các đập thủy điện thượng nguồn sông Mê Công phía Trung Quốc đã đi vào hoạt động và có kế hoạch xây dựng thêm các công trình mới; các dự án chuyển nước vùng Đông Bắc Thái Lan đang tăng cường khai thác nguồn nước dòng chính sông Mê Công… tạo ra những thách thức vô cùng to lớn đối với an ninh nguồn nước lưu vực, đặc biệt là đối với đồng bằng sông Cửu Long.
Phát biểu tham luận tại hội nghị, các đại biểu là Ủy viên Ủy ban sông Mê Công Việt Nam bày tỏ sự lo ngại sâu sắc đối với các công trình thủy điện được xây dựng ở phía thượng nguồn sông Mê Công. Đồng thời, kiến nghị thời gian tới Ủy ban sông Mê Công Việt Nam cần có những tham vấn tích cực với các nước để hạn chế thấp nhất những tác động tiêu cực đến các tỉnh thuộc lưu vực sông sông Mê Công của Việt Nam. Cần thông báo cho các địa phương về những diễn biến trong lưu vực và tình hình khai thác sử dụng tài nguyên nước trên Lưu vực sông Mê Công để có kế hoạch ứng phó kịp thời.
