Ô nhiễm không khí: Cơ quan quản lý cần có những biện pháp tức thời

NDO -

NDĐT – TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam (VCAP) cho rằng, trong khi môi trường nước, chất thải – những thứ có thể nhìn thấy – đã được các cơ quan quản lý quan tâm xử lý trong thời gian qua, thì môi trường không khí vốn rất quan trọng với sức khỏe người dân lại chưa được quan tâm đúng mức.

TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam.
TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam.

Bên lề Hội thảo Giải pháp thành phố thông minh vì không khí sạch: Thực hành hiện nay và khuyến nghị cho Việt Nam, tổ chức ngày 27-9, TS Hoàng Dương Tùng đã trả lời phỏng vấn về vấn đề này.

- PV: Thưa ông Hoàng Dương Tùng, ông đánh giá như thế nào về việc mới đây số liệu của AirVisual đánh giá Hà Nội ô nhiễm nhất thế giới?

- TS Hoàng Dương Tùng: Mấy ngày hôm nay chúng ta chứng kiến không khí bị ô nhiễm ở Hà Nội. Tôi cũng biết AirVisual đánh giá Hà Nội ô nhiễm nhất thế giới, nhưng theo tôi chúng ta cũng nên thận trọng với các nguồn số liệu, vì ngay tại Hà Nội cũng có nhiều trạm quan trắc nên chúng tôi không biết AirVisual dựa trên số liệu nào. Vì thế chúng ta phải hết sức thận trọng khi xếp hạng nhất nhì như vậy. Nhưng chúng ta cũng phải ghi nhận việc mấy ngày hôm nay ô nhiễm không khí cao.

- Vậy theo ông, đâu là nguyên nhân gây ô nhiễm nhất thời ở Hà Nội trong mấy ngày qua?

- Hiện nay, hằng ngày ở Hà Nội thường ô nhiễm vào ban đêm, có những ngày ban ngày. Đó là hiện tượng ô nhiễm nhất thời. Ngoài ra, các nguồn ô nhiễm của chúng ta chưa kiểm soát tốt. Ô nhiễm còn do yếu tố khí hậu thời tiết không thuận cho việc khuếch tán không khí nên những khối không khí không khuếch tán được cao và ra diện rộng nên cứ quanh quẩn, nồng độ luôn luôn cao, do đó khi các phản ứng hóa học lại xảy ra nên lại càng cao hơn. Như vậy nguyên nhân một số do yếu tố khí hậu, một số khác là do đốt rơm rạ, đốt rác, đã gây ra hiện tượng ô nhiễm nhiều trong thời gian qua.

- Vậy ông có cảnh báo gì về sức khỏe với người dân trong những ngày ô nhiễm không khí tăng cao?

- Chúng ta nên theo dõi Chỉ số chất lượng không khí (AQI) để xem lúc nào ảnh hưởng đến sức khỏe. Những lúc các chỉ số đỏ cao như vậy thì những người nhạy cảm về sức khỏe như trẻ em, người già không nên ra đường, đặc biệt vào buổi sáng. Kể cả người bình thường đi đâu có việc cần chúng ta cũng nên xem chất lượng không khí như thế nào để hạn chế đi hít thở không khí ô nhiễm để tránh có hại cho sức khỏe.

- Có ý kiến cho rằng sự gia tăng đến quá tải của các phương tiện cá nhân là một nguyên nhân rất lớn gây ô nhiễm không khí tại đô thị. Ông có ý kiến về vấn đề này như thế nào?

- Tôi nghĩ rằng đây là ý kiến đúng vì Hà Nội có 7 triệu xe máy và gần 800 nghìn ô tô. Lượng xe máy, ô tô lớn này phát thải rất nhiều, hơn nữa ô tô có kiểm soát chất lượng sử dụng nhưng xe máy thì chưa kiểm soát được. Nên những xe máy cũ, chất lượng không tốt sẽ phát thải càng nhiều.

- Ông có nhận định như thế nào nhận thức của người dân đối với chất lượng không khí?

- Mấy ngày hôm nay nhân dân Hà Nội cũng như các thành phố khác đã biết nhiều hơn về ô nhiễm không khí qua các ứng dụng, qua hệ thống quan trắc, vì thế người dân có ý thức hơn về môi trường, hiểu biết hơn về tác hại của ô nhiễm không khí tới sức khỏe. Như vậy sẽ rất tốt không chỉ cho người dân mà cho chính quyền, cho cả doanh nghiệp để thấy có trách nhiệm trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí. Những thông tin của hệ thống quan trắc không khí một phần để cung cấp số liệu cho cơ quan quản lý, nhưng phần khác khi thông tin rộng rãi có tính cảnh báo rất tốt. Người dân có thể tự bảo vệ mình và tự nhận ra mình phải làm gì.

- Có rất nhiều ứng dụng thông minh, vậy người dân nên cài đặt ứng dụng nào để theo dõi chỉ số AQI, tránh để hoang mang như xếp hạng của AirVisual về không khí Việt Nam ô nhiễm cao nhất thế giới?

- AirVisual tham khảo số liệu của các nước trên thế giới, thường lấy số liệu từ thiết bị viễn thám và cả thiết bị tư nhân đăng ký cung cấp, tuy nhiên nguồn của Việt Nam họ không ghi rõ là của ai, như thế nào. Tôi nghĩ rằng có nhiếu ứng dụng rất mở và đọc các ứng dụng cũng phải thông minh. Các ứng dụng đó cũng chỉ tham khảo và các cơ quan quản lý khi đưa ra giải pháp cũng phải tham khảo nhiều nguồn thông tin khác nữa.

- Chỉ số AQI hầu hết người dân đều hiểu ở mức độ báo động đỏ là ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Tuy nhiên người dân vẫn chưa hiểu thực sự AQI là như thế nào?

- Chỉ số AQI là một chỉ số được tính toán từ các nồng độ của chất ô nhiễm. Hiện nay đối với Việt Nam, ô nhiễm bụi mịn PM 2.5 là chính nên AQI sẽ được tính từ nồng độ quan trắc PM 2.5, cứ 5 phút một lần, máy sẽ đo và có công thức tính toán khả năng phơi nhiễm của con người như thế nào. Sau đó vì người dân không thể hiểu chỉ số PM2.5 là gì nên người ta chuyển chỉ số sang màu để người dân dễ nhận biết.

- Ông nhận xét như thế nào về hệ thống quan trắc không khí ở Việt Nam?

- Việt Nam đã có các hệ thống quan trắc tự động thiết bị cố định hoặc đo bằng tay rồi về phân tích ở phòng thí nghiệm, hoặc các trạm cảm biến. Như thế có rất nhiều thiết bị để quan trắc các thông số, tuy nhiên tôi cũng phải nói thẳng là hiện nay công nghệ chưa cho phép chúng ta quan trắc được tất cả các thông số ô nhiễm, cũng như độ chính xác chưa cao nên cần phải cải thiện nhiều.

- Nhiều nước trên thế giới cũng đang gặp khó khăn để giảm ô nhiễm không khí. Vậy theo ông, ở Việt Nam, chúng ta cần phải giải bài toán này như thế nào?

- Để giảm thiểu ô nhiễm không khí thì người ta phải biết nguồn ô nhiễm không khí từ đâu, chất gì. Hiện chúng ta đã biết nguyên nhân, mỗi thành phố một khác. Ở Việt Nam thì chắc chắn là từ phương tiện giao thông cá nhân, xây dựng hạ tầng nhiều nên phát sinh bụi, từ các nà máy xi măng, thép, hóa chất, than, làng nghề… Chúng ta lại đốt rơm rạ, than tổ ong… Tất cả những cái đó đều là nguồn gây ra bụi mịn PM 2.5 sơ cấp là thứ cấp. Chúng ta biết nguyên nhân và nguyên nhân nào là chính để ưu tiên biện pháp chứ không thể rải mành mành ra được. Nhận thức của cơ quan quản lý về ô nhiễm không khí đang không quan trọng bằng nước thải hay rác thải, để thay đổi điều đó phải từ từ. Nhưng ô nhiễm không khí đang cần những biện pháp tức thời, để ngày mai hạn chế được ô nhiễm, thì chúng ta phải làm ngay bây giờ.

- Trong khi cơ quan quản lý chưa có những biện pháp tức thời thì người dân phải làm thế nào?

- Người dân phải tự bảo vệ mình bằng cách tra cứu chất lượng không khí và những ngày ô nhiễm cao thì chúng ta phải làm thế nào để hạn chế hít thở bụi không khí ô nhiễm. Thứ hai chúng ta phải tham gia tích cực việc bảo vệ bầu không khí. Người dân trong nội đô Hà Nội có khoảng 4-5 triệu người cần giảm phương tiện giao thông cá nhân, tăng cường đi bộ. Ở ngã tư, ngã năm dừng đèn đỏ nên tắt máy, tăng cường đi lại bằng phương tiện giao thông công cộng… để góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí.

- Xin cảm ơn ông!