Giải quyết các vấn đề về môi trường để tăng trưởng kinh tế bền vững

Bảo vệ môi trường ứng phó với biến đổi khí hậu

Trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (BVMT), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng nêu rõ, Thường trực Ủy ban nhận thấy Hồ sơ dự án luật của Chính phủ trình Quốc hội đã được chuẩn bị công phu, đầy đủ, đúng quy định, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9.

Đồng thời, đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho trình Quốc hội dự án Luật là Luật BVMT (sửa đổi).

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng trình bay báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án luật.

Theo báo cáo thẩm tra, việc sửa đổi Luật BVMT năm 2014 là cần thiết nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập, tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất, hiệu quả, phù hợp hơn với thế và lực mới cao hơn nhiều của đất nước; nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng trong quản lý tài nguyên, BVMT và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng tán thành với nội dung, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật vì cơ bản đã cụ thể, phân định rõ ràng ranh giới với các luật khác.

Với sáu nguyên tắc cơ bản được quy định trong dự thảo luật, đã thể hiện tương đối đầy đủ quan điểm, chủ trương, định hướng về công tác BVMT phù hợp xu thế phát triển hiện nay và được cụ thể hóa xuyên suốt trong toàn bộ dự thảo Luật.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tán thành với quy định của dự thảo Luật quy định về cảnh quan thiên nhiên quan trọng, nội dung bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, đánh giá tác động đến cảnh quan thiên nhiên quan trọng, bồi hoàn đa dạng sinh học của cảnh quan thiên nhiên quan trọng.

Thống nhất quan điểm cần có sự phân vùng môi trường để làm căn cứ kiểm soát về mặt môi trường đối với các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội nhưng cũng cần làm rõ hơn cơ sở khoa học và thực tiễn của việc quy định phân vùng môi trường, hệ thống phân vùng môi trường, các giải pháp quản lý môi trường đối với từng vùng, tiểu vùng…

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản tán thành với việc tiếp tục thực hiện nội dung đánh giá môi trường chiến lược, được kế thừa từ Luật BVMT năm 2014.

Cơ quan thẩm tra đánh giá cao với nhiều đổi mới trong dự thảo Luật, trong đó có nội dung về cải cách thủ tục hành chính. Tuy nhiên, việc dự thảo luật quy định về đánh giá tác động môi trường, GPMT trên cơ sở tích hợp các loại giấy phép/giấy xác nhận liên quan BVMT là nội dung mới được sửa đổi vẫn còn ý kiến khác nhau, cần được nghiên cứu thấu đáo hơn; rà soát, sửa đổi bảo đảm tính thống nhất với pháp luật về thanh tra, đầu tư, xây dựng.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy nhiều quy định được sửa đổi, bổ sung theo hướng tiến bộ, chặt chẽ hơn Luật BVMT năm 2014 và bày tỏ thống nhất cao cách tiếp cận về quản lý chất thải này trong dự thảo luật.

Đó là quy định về phân nhóm, phân định các loại chất thải; giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa; thẩm định, đánh giá công nghệ xử lý chất thải; cơ chế quản lý chất thải rắn sinh hoạt theo từng khu vực phát sinh; hoàn thiện quy định về kiểm toán môi trường nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ, nâng cao hiệu quả quản lý chất thải, tăng cường áp dụng các công cụ kinh tế trên nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền” và phát triển các mô hình kinh tế tăng trưởng bền vững.

Nâng cao hơn nữa nhận thức toàn xã hội

Sau khi nghe trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận, cho ý kiến đối với dự án luật. Nhiều đại biểu đóng góp thêm nhiều ý kiến để hoàn thiện dự án luật. Đề cập một số nội dung cơ bản của dự án luật, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh: Luật này phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi người, không chỉ cơ quan quản lý Nhà nước lo về môi trường. Nêu hai thủ tục hành chính mới trong dự luật mà luật hiện hành không quy định là thủ tục đăng ký môi trường và thủ tục giấy phép môi trường; Chủ tịch Quốc hội đề nghị có đánh giá tác động của chính sách tới người dân, doanh nghiệp và chi phí mà người dân, doanh nghiệp phải bỏ ra để thực hiện chính sách này nếu được thông qua.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phan Thanh Bình nhấn mạnh tới yêu cầu thay đổi về nhận thức trong công tác BVMT. Môi trường là vấn đề của toàn xã hội, nhận thức của người dân rất quan trọng trong lĩnh vực này. Trong khi đó, dự luật mới đặt vấn đề xử phạt cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm, chưa đặt vấn đề về giáo dục, tuyên truyền để thay đổi nhận thức của toàn xã hội.

Chia sẻ nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu dẫn thí dụ về những ngày giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19, các chỉ số môi trường đều tốt hơn, đó là kết quả từ việc xe ít chạy trên đường, người ít tập trung… Như vậy, bảo vệ môi trường là trách nhiệm của cả cộng đồng, người dân và xã hội.

Nhấn mạnh về mặt nguyên tắc thì mọi chủ thể đều phải có nghĩa vụ BVMT, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải đề nghị cần xác định rõ trách nhiệm của Nhà nước, chủ nguồn thải, các tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư rõ ràng trong dự án luật. Theo đại biểu này, cần thực hiện nghiêm trách nhiệm pháp lý của các chủ thể vi phạm, vì đến nay chưa có tổ chức, cá nhân nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm các quy định trong quản lý chất thải hoặc về BVMT.

Hồ sơ dự án luật của Chính phủ đề nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh, sửa đổi toàn diện Luật BVMT từ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều sang Luật BVMT (sửa đổi). Theo đó, từ bảy nhóm chính sách ban đầu, Chính phủ bổ sung sáu nhóm chính sách mới, kèm theo Báo cáo đánh giá tác động của cả 13 nhóm chính sách.

Cần tiếp tục rà soát, cân nhắc các nội dung cụ thể về quản lý chất thải với quy định của một số Luật liên quan như Luật Giá, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Chính quyền địa phương để bảo đảm phù hợp; quy chuẩn kỹ thuật môi trường, tiêu chuẩn môi trường bảo đảm phù hợp Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, Luật Chuyển giao công nghệ… (Theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường)