Để nở đúng tiết Xuân, hoa ủ nụ từ ngày đông giá. Thực tế không mùa nào trái đất vắng hoa. Dù công nghệ 4.0 dễ dàng lai tạo các loại hoa, rau, quả trái mùa, thì hoa, qua hàng thiên niên kỷ vẫn là đồng hồ thiên nhiên tuyệt vời bền bỉ. Hoa báo mùa, là tín hiệu, đặc trưng của mùa, của tháng. Hoa được tạo hóa sinh ra để làm đẹp cho cuộc sống hành tinh.
Bản đồ hoa gần như không trống chốn nào, ngay lòng đại dương rực rỡ múa rặng san hô; lúc lên bờ, san hô rắn như hoa đá, quà của biển... Những loài hoa được thuần dưỡng, gần gũi đời sống loài người có tên và được biết đến nhiều; và vô số loài hoa, hoa cỏ đẹp mê hồn, lại lặng lẽ trổ sắc hương nơi khuất nẻo. Chúng vẫn cứ nở đúng thì bằng bản năng, bằng hồn cây khát sống. Từ bờ hàng rào, bờ ruộng, vạt đê, triền sông, thậm chí ven bãi rác, cũng có hoa. Hoa hết mình sống trọn phận sự một kiếp sinh ra.
Từ các cánh đồng làng hoa ven đô, ngoại thành gần và xa Hà Nội, hoa đổ về Thủ đô nhiều lên theo số ngày tăng dần tháng Chạp. Ở quốc gia nào trên thế giới, dịp lễ, hội, quốc khánh, đón năm mới là “thời của hoa”, hoa được trưng dụng nhiều, lập các kỷ lục, lên ngôi như một yếu tố không thể thiếu. Rồi hết Tết, những cành đào, mai lại ngập các xe / bãi rác, lổng chổng hè phố, lề đường. Tết xong, các công nhân vệ sinh ở Việt Nam làm việc tăng ca, quá tải vì dọn cành, chậu hoa, như châu Mỹ, Úc, Âu, các đồng nghiệp của họ mệt phờ vì dọn những cây thông bày từ trước Noel và bị thải sau mấy ngày đầu năm mới.
Tôi tin, mọi sinh vật trên hành tinh đều có linh hồn. Những loài hoa gắn với đời sống người, hẳn là buồn khi bị ném, vứt, giẫm đạp, buồn hơn cả những loài hoa vô danh lặng lẽ chốn xa xăm.
 |
Xuân đã về. Ảnh | Bùi Việt Đức
Song, thật vĩ đại, đáng ngợi ca vẻ đẹp và tâm hồn rộng lượng, tận hiến của hoa. Hoa như không hề mảy may tiếc mình khi mở cánh tỏa hương lứa này, vụ khác nối nhau không ngừng nghỉ. Chẳng thể vắng hoa trong sự sống con người. Hoa gắn với niềm vui, nỗi buồn, những sự kiện quan trọng đại chúng hay riêng một mình, đôi lứa. Hoa bằng dung nhan, mầu sắc, đặc thù do người sàng lọc, lựa chọn, đã mang ngôn ngữ biểu cảm mạnh hơn hiển ngôn của chúng ta. Nữ hoàng Hoa Hồng được ưu ái hơn cả, ngôn ngữ tỏ tình, là biểu trưng cho con đường thăng hoa, thành đạt (lối đi trải đầy hoa hồng). Nó được dùng nhiều nhất trong các đám cưới khắp thế giới và đã thành bất tử khi vào nhiều tác phẩm nghệ thuật từ cổ chí kim. Người ta dễ dàng tạo ra, nhân giống hoa hồng xanh, ướp để hoa không tàn. Song dù thế nào, quy luật nở - tàn của hoa và sinh - lão - bệnh - tử của người, khó bề phá vỡ toàn diện.
Hoa đặc trưng của mùa, báo thời gian. Hoa là biểu tượng của vùng, của thành phố, dù không phải chỉ nơi ấy mới có loài hoa ấy. Hải Phòng hoa phượng đỏ, Tây Nguyên hoa dã quỳ (hướng dương dại); Đà Lạt mai anh đào; Tokyo đẹp nhất vào tháng tư, khi anh đào nở rộ không chỉ Nhật Bản mà các thành phố khác, thậm chí Seoul (Hàn Quốc), Washington (Hoa Kỳ) cũng tự hào về anh đào. Người ta sung sướng, háo hức dừng công việc để ngắm hoa. Cùng mùa với quốc hoa của Nhật, cả cánh đồng tulip làm những bức tranh khổng lồ tuyệt mỹ trên đất nước Hà Lan, quê hương của danh họa Van Gogh. Van Gogh nổi tiếng với nhiều bức tranh hoa, đặc biệt là hoa hướng dương, không phải... tulip. Cùng thời ông, đại văn hào A.Duma cha (1802 - 1870) lại có tiểu thuyết nổi tiếng La Tulipe noire (Bông Uất kim hương đen, 1850).
Hoa làm duyên cho người, hoa mỏng manh cũng có thể che chở, tôn lên nhan sắc. Hoa nào cho chị em Thúy Kiều, Thúy Vân e lệ nép vào, ngày Xuân đi hội. Nguyễn Du có câu thơ tả mùa hè rất hiện đại: Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông. Hè nhiều nắng, cũng là mùa rộ của nhiều loài hoa, như lipa phớt trắng ở Ba Lan, oải hương ở châu Âu. Một số vườn hoa lớn lộng lẫy của Paris cũng là đẹp nhất nước Pháp, thì mùa nào đều như thiên đường: Champ de Mars trải dài dưới chân tháp Eiffel, Luxembourg ở quận 6. Một thiên đường thật sự là ngôi nhà - khu vườn của Claude Monet (1840 - 1926) ở Giverny, cách Paris trên 70 km. Hàng triệu du khách đã không đủ từ vựng để khen, trầm trồ trước độ tuyệt mỹ của vườn Monet. Sống trong không gian sắc hương tuyệt mỹ, lại sở hữu tài năng lớn, làm sao không sản sinh bao kiệt tác, trong đó có hàng loạt siêu phẩm về hoa, nhất là hoa súng trong ao, dưới cây cầu Nhật Bản, cong cong sơn xanh lá tiệp mầu với các cửa sổ, lan can ngôi nhà họa sĩ.
Nhiều loài hoa được dùng làm thực phẩm, cả ở Nhật, châu Âu. Hoa tự nó, khi được trồng quy mô diện rộng, đã là bức tranh, nếu được sắp đặt, theo mầu, khối, tạo thành chữ, hình, thì còn ý nghĩa hơn thế. Van Gogh - một thiên tài mà mọi trường phái hội họa đều muốn nhận về làm đại diện, vẽ nhiều tranh hoa, từ Iris, diên vỹ, hồng..., nổi bật nhất vẫn là hướng dương (trong bình và cả cánh đồng). Ông nói: “Tôi mơ vẽ và vẽ những giấc mơ. Tranh có linh hồn, lấy từ tâm hồn của họa sĩ. Nỗi buồn kéo dài mãi mãi”.
Tết ở đâu sẽ không là Tết đúng nghĩa nếu mỗi nếp nhà thiếu hoa. Sắc xuân, khí xuân đánh thức những bộ não già nua, tâm hồn khô cằn, chai sạn. Yêu hoa, là yêu tạo vật, sự sống quanh ta. Mùa hoa là mùa thụ phấn, mùa ong bướm dập dìu bận rộn. Biết ngắm, thưởng hoa, là tự vỗ về, làm êm dịu lại và thăng hoa tâm hồn mỗi chúng ta. Hoa mười giờ thường nở trước 10 giờ sáng. Hoa quỳnh nở về đêm. Tỏ quy luật ấy, người yêu hoa pha trà nhâm nhi chờ nụ mở. Thời nay, mấy ai kiên nhẫn ngồi chờ, ngắm một nụ hoa nở thành bông? Lí do bận rộn luôn cuốn chúng ta vào những vòng quay thừa áp lực căng thẳng, thiếu mộng mơ, chắt chiu từng giọt cảm xúc. Ta hay được ngắm hoa bằng kỹ xảo điện ảnh, truyền hình, nhờ các nhà quay phim kiên nhẫn và say nghề săn chộp, canh đón hộ chúng ta sinh vật sinh sôi.
Tôi thường cho phép mình thức thật khuya sau Giao thừa, khi cả nhà đã ngủ, dùng kỹ thuật Time Lat để nghe nhạc, ngắm hoa và nghĩ về những điều đẹp đẽ. Gala Hoa mùa xuân, mở ra bốn mùa của thực tại và tương lai, cất giữ và bay đi bao nỗi niềm, ước vọng.
