Vào những ngày thong thả “chủ nhật tươi hồng” (đây cũng là tên một bài nhạc của nhóm Beatle đã được Việt hóa rất thời thượng phổ cập ở thời ấy), cư dân gần Hà Đông hoặc từ những vùng ngoại ô không xa quá, như Mơ, Nghi Tàm, thậm chí ngay cả ở Cầu Giấy rạo rực tiến vào Bờ Hồ. Họ đi xe đạp, đi bộ, nhiều nhất là đi tàu điện, phong khí nô nức gấp cả trăm lần đám trung lưu thị dân bây giờ được đi du lịch ở Xin-ga-po, ở Thái-lan. Người đông nhưng phố còn rất rộng, tuyệt đối không có cái kiểu ngột ngạt của xô bồ. Đi chơi Bờ Hồ là ăn kem Tràng Tiền, là hớn hở ngồi chờ vẽ truyền thần ở cầu Thê Húc, là tung tăng đi dạo ngắm cửa hàng bách hóa Tổng hợp. Nếu sang hơn nữa là rồng rắn xếp hàng vào xem phim ở rạp Kim Đồng, rạp Tháng Tám trên phố Hàng Bài. Đi chơi như thế mới là đi chơi.
Tất nhiên, những nam thanh nữ tú đang yêu cũng đi chơi hồ, nhưng là hồ Tây với con đường lãng mạn Thanh Niên. Bọn tình nhân xuất xứ phố cổ nhìn là biết ngay, bởi phần lớn sinh trưởng ở những gia đình tảo buôn tảo bán nên đa phần đi xe đạp đẹp, quần áo được chăm chút lộ rõ vẻ độc đáo không đụng hàng. Đối thủ trên tình trường của bọn này là đám mới đi nước ngoài về (chủ yếu từ Đông Âu), là thủy thủ tàu viễn dương, những tay hơi cục mịch bóng bẩy nhưng túi thực lực một cục tiền. Có lẽ điều này làm cho Hà Nội hồi ấy có khá nhiều thiếu nữ tự tử suýt chết vì tình. Bọn họ lưỡng lự không biết chọn giữa sự hào hoa “dẻo mỏ” của giai phố cổ hay sự thật thà lắm của quê mùa. Nhiều nàng khôn thì đi chơi với cả hai bên, thuật ngữ tình yêu ở hồi ấy nghiêm túc gọi là “tìm hiểu”. Và không hiểu sao, những thiếu nữ thành thạo “tìm hiểu” đều sống dai.
Đi chơi gần ở trung tâm mãi cũng chán, bọn trẻ (đặc biệt là bọn đang học cuối cấp ba phổ thông), thỉnh thoảng xin phép người lớn cho đi chơi xa. Vào cắm trại ở công viên Thống Nhất hay núi Nùng kể đã là xa, nhưng xa tít tắp phải là làng gốm Bát Tràng, là chùa Tây Thiên hay Phật Tích. Suốt cả một tuần, chúng nó gói gém hồi hộp chuẩn bị bánh mì nước uống, rồi nài nỉ mượn thêm xe đạp. Đêm trước hôm đi, hầu như đứa nào cũng bồn chồn mất ngủ. Bởi với chúng, Hà Nội luôn được mặc định là nơi có đường tàu điện chìm vào đường nhựa, từ bé tới giờ ra khỏi Hà Nội là qua cầu Long Biên, là cuối phố Thụy Khuê cắt vào chợ Bưởi. Đám thanh niên thành thạo đi “phượt” hôm nay, vĩnh viễn không có cảm xúc viễn hành như thế, kể cả chuẩn bị được đi chơi Tây Tạng.
Hà Nội ở cái thời hoang đường đấy, thì cái chuyện đi dạo loăng quăng trên đường, thường được đám dân chơi không kể tuổi gọi là “bát phố”. Bát phố là thanh thản đi vu vơ, hoặc “đánh bóng vỉa hè”, hoặc ngó nghiêng ngắm người. Tất nhiên, theo ký ức của mấy cao bồi già Hà thành, thì “người” chủ yếu là đám chị em. Hình như khoảng hai chục năm lại đây, cái thói quen lãng mạn này gần như đã mất. Phố phường ồn tạp vừa chật vừa hẹp vét sạch chỗ chơi. Cái câu “rủ nhau đi khắp Long thành” chỉ còn mơ hồ tồn tại ở làn điệu xẩm chợ Đồng Xuân. Vì thế bây giờ, vào những ngày được nghỉ lễ dài, những thị dân phố cổ bỗng trở nên ngơ ngác. Nếu đã có gia đình thì tụ lại vài ba nhà. Nếu còn độc thân trẻ trung thì hẹn nhau thành nhóm, leo lên một cái ô-tô nào đó, lâng lâng loay hoay bỏ Hà Nội mà đi. Cuộc sống dư dật nên tới bất cứ nơi nào cũng thấy tiện nghi, dù đấy là một bản đang cố giữ hoang sơ Tây Bắc hay đấy là một làng chài cố mang vẻ chất phác miền trung. Có điều, hầu hết những chuyến dã ngoại kiểu đó đều nhang nhác giống hệt nhau, nhan nhản là gà đồi cá suối thịt rừng. Thương nhất là bọn trẻ con, mặt mũi bọn nhóc được sinh ra từ phố, gần như vắng hẳn sự bỡ ngỡ háo hức.
Đi chơi là để thanh thản khám phá chính mình, là để cuộc sống trả lại những giây phút sống đích thực mà sự bon chen đời thường trót lấy mất. Nó bâng khuâng hạnh phúc thầm kín riêng tư. Vì vậy, mà nhiều người có tuổi không thể nuốt nổi khi ti vi đang phát một chương trình có mấy ông bố nồng nặc mùi thị dân, quá nửa cung cách giông giống người Hà Nội, dắt díu mất đứa con giả vờ ngô nghê đi chơi xa. Chuyến đi chẳng vui cũng chẳng ly kỳ, nó đóng giả ngây thơ vào gượng gạo khoe mẽ. Thôi, người lớn muốn lọc lõi dung tục thế nào cũng được. Thế nhưng bắt bọn trẻ trong veo mất tự nhiên đúng vào lúc bọn nó đang chơi thì chán quá.
Cả từ nghìn năm nay, Hà Nội hầu như hiếm hoi nổi tiếng về sự khổ luyện học hành, nó chỉ khét tiếng là đất của tài hoa tài tử. Vậy mà ở một nơi có nhiều người biết cầu kỳ chơi và tinh tế thích chơi đến thế, càng ngày lại càng hiếm chỗ chơi. Hoặc nói theo cách đương đại, văn hóa du lịch đô thị ở Hà Nội đang có vấn đề. Giả dụ hôm nay có một người khách phương xa nồng nàn yêu Thủ đô nào đó, muốn nhờ dắt đi chơi ở một chỗ đầm đìa chất Hà Nội thì ngay cả đám cao bồi già phố cổ cũng lưỡng lự nhíu mày. Thôi thì chật chội cà-phê Hàng Hành. Thôi thì nhỏ nhoi mấy quán phở từ Bát Đàn ra Hàng Muối. Nhà hát rối nước ở sát đền Ngọc Sơn chỉ là chỗ đón mấy ông bà lơ ngơ Tây Đầm. Rạp xiếc trung ương lừng danh một thời, gần như chỉ phục vụ hợp đồng cho đám trẻ con tiểu học. May mà còn Văn Miếu, Khuê Văn các đỡ cô đơn hơn khi vào những ngày sinh viên ngoại tỉnh tốt nghiệp chen chúc nhau chụp ảnh. Hà Nội sẽ dần mất Hà Nội nếu thiếu vắng những danh thắng văn hóa, những ngôi chùa bình dị đẹp đến nao lòng nép dưới tán cây cổ thụ trong lòng con phố cũ.
Tất nhiên, một thành phố hiện đại nào muốn phát triển, thì cũng phải đương đầu với vấn nạn ô nhiễm môi trường. Chung cư nhiều như thế, ô-tô xe máy nhiều như thế, quả là bài toán nan giải cho mọi cấp chính quyền. Có điều, chất lượng cuộc sống đâu chỉ là thứ dung tục “xe hơi nhà lầu”. Một khi chỉ số ô nhiễm không khí trong những ngày này ở Hà Nội luôn ở mức “cảnh báo đỏ”, thì rõ ràng việc quy hoạch đô thị đang trầm trọng có vấn đề. Đừng nói suông với chuyện di dời các cơ sở sản xuất dễ gây ô nhiễm ra khỏi nội đô nữa. Hãy giữ gìn “xanh và sạch” cho thủ đô yêu quý của chúng ta. Đừng để thú “bát phố” chỉ còn là giai thoại nhuốm mầu cổ tích.
