Đền Sái nằm trên đỉnh ngọn Thất Diệu Sơn, giữa cánh đồng tiếp giáp với huyện Yên Phong (tỉnh Bắc Ninh), cách di tích Cổ Loa 15 km về phía bắc. Đền Sái thờ đức Huyền Thiên Trấn Vũ, tương truyền khi xưa là người giúp Vua An Dương Vương diệt trừ tinh gà trắng để xây thành Cổ Loa. Để ghi nhớ công ơn của người, nhà vua cho xây dựng ngôi đền này. Sau khi Vua Lý Thái Tổ rời đô từ Hoa Lư về Thăng Long, nhà vua đã về đây để cầu đức Huyền Thiên Trấn Vũ. Nhà vua xin rước bài vị về kinh thành. Huyền Thiên Trấn Vũ được lập đền thờ tại Quán Thánh và trở thành một trong Thăng Long tứ trấn. Đền Sái, nói cách khác là đền thờ gốc của đền Quán Thánh.
Đền Sái được xây dựng theo kiến trúc cổ của người Việt “tiền Thần, hậu Phật”, vào khoảng cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn. Tam quan đền còn gọi là Ngũ môn quan do có ba cửa chính và hai cửa phụ. Trên cổng Tam quan có nhiều hình long, ly, quy, phượng, rồng vờn mây, hổ phù được đắp nổi. Bước qua cổng Tam quan là gác chuông ba gian, hai chái do dân làng dựng lên trên nền cũ đã bị bom đạn của chiến tranh tàn phá. Bên trên treo một chiếc chuông đồng lớn do nhân dân cung tiến. Đi tiếp, bạn sẽ nhìn thấy nhà Kính thiên với sáu đầu đao cong vút, rồng mây tám mái mềm mại, là một công trình kiến trúc tuyệt đẹp. Giữa nhà Kính thiên là tấm bia đá có niên đại Chính Hòa năm Tân Tỵ 1701, mang giá trị nghệ thuật và mang ý nghĩa lịch sử. Sau nhà Kính thiên là nhà Tiền tế và nhà Tiền đường được dựng lại theo kiến trúc cổ của ngôi đền khi xưa. Trong những công trình còn lưu giữ lại, thì hậu cung của đền là công trình cổ nhất. Những viên gạch lát nền của hậu cung là loại gạch cổ từ thời Lê được trang trí nổi hình rồng. Chính giữa hậu cung là nơi thờ Huyền Thiên Trấn Vũ. Bức tượng Ngài được trùng tu theo hình dáng cũ, vẫn giữ lại hầu hết những đường nét khi xưa. Chùa Sái nằm sau đền, trong quần thể của khu di tích. Chùa cũng là một trong những công trình cổ được di dời từ ngôi chùa cũ trong làng Thụy Lôi, phục vụ việc chiêm bái của người dân sau những tàn phá của chiến tranh và thời gian.
Những giá trị lịch sử và dấu tích còn lưu giữ lại ở đền Sái đem đến cho khu di tích này dáng vẻ cổ kính, uy nghiêm mà ít khu du lịch tâm linh nào hiện nay còn giữ lại được. Không chỉ thế, phong cảnh ở khu vực đền cũng rất đẹp. Bao quanh khu đền là rừng cây xanh tươi với nhiều cổ thụ, ven con đường dẫn ra sau rừng cây là những viên đá với hình thù kỳ lạ, không biết có tự bao giờ.
Nếu về đây vào ngày 11 tháng Giêng, bạn sẽ được hòa vào không khí của lễ hội Rước vua giả, một trong những lễ hội đặc sắc nhất của người dân đồng bằng Bắc Bộ dịp đầu xuân, thưởng thức món giò mo độc đáo, hay món xôi vò được nấu từ gạo nếp cái hoa vàng của vùng quê Thụy Lôi. Ngày rằm, mồng một (âm lịch), từ sáng sớm, ta nghe thấy tiếng chuông chùa vang lên giữa khu di tích từ trên đỉnh núi uy nghi, sẽ thấy tâm hồn bỗng nhẹ đi, những muộn phiền cuộc sống như được buông bỏ. Ngày cuối tuần đến đây, trong khói hương trầm, giữa tiếng xào xạc cây rừng, thoảng mùi hương ngọc lan, vang đâu đây tiếng chim lảnh lót và những giai điệu bình dị của làng quê, ta thấy thật bình an.
Lên chuyến xe buýt số 65 từ bến xe Long Biên, đi đến bến cuối là đến xã Thụy Lôi (huyện Đông Anh), đi thêm một quãng đường chừng một cây số nữa là tới khu di tích đền Sái. Nếu thảnh thơi đi bộ, bạn sẽ được ngắm cả con đường hoa, chụp được những bức hình đẹp ở một vùng quê đáng sống.
