Hồ Hoàn Kiếm (còn được gọi là hồ Gươm) gắn với truyền thuyết Vua Lê Lợi trả gươm báu cho Thần Kim Quy, nằm ở trung tâm Hà Nội, diện tích khoảng 12 ha, chu vi vòng hồ khoảng 1,7 km. Hồ còn có tên gọi là hồ Lục Thủy bởi nước bốn mùa xanh thăm thẳm. Bên hồ Gươm, ngọn Tháp Bút bằng đá cao năm tầng, được xây dựng trên nền núi Độc Tôn ở phía ngoài lối vào cầu Thê Húc. Đền Ngọc Sơn nằm trên đảo Ngọc, thờ Văn Xương đế quân, vị thần cai quản văn chương và Đức Thánh Trần Hưng Đạo. Ven hồ, phía đường Đinh Tiên Hoàng, tháp Hòa Phong cổ kính cao ba tầng, cửa theo bốn hướng. Đền thờ Vua Lê ở phía tây hồ, áp với đình Nam Hương có tượng Vua Lê Thái Tổ đứng trên trụ cao, tay cầm thanh kiếm như phóng xuống mặt hồ. Đền Bà Kiệu trầm mặc nằm trên bờ hướng đông bắc hồ, có kiến trúc ba gian xây gạch, mái lợp ngói ta. Nằm giữa lòng hồ thơ mộng, Tháp Rùa thâm nghiêm gồm ba tầng trên một gò đất, đỉnh có hình ngôi sao năm cánh…
Không gian xanh bên hồ Gươm tạo điểm nhấn thú vị. Quanh năm cây cối, hoa lá tốt tươi với hàng chục giống, loài hiện hữu. Những cây xà cừ vươn cao sừng sững; hàng sấu cổ thụ tỏa bóng mát; cây lộc vừng chín gốc la đà mặt nước; hàng liễu rủ thướt tha. Những cây ban đỏ, ban trắng dịu dàng. Mùa hè, bằng lăng trổ hoa tím biếc, phượng vĩ đỏ thắm. Khung cảnh hồ Hoàn Kiếm luôn tấp nập, nhộn nhịp từ sáng tới khuya. Đông đảo khách du lịch tới đây vãn cảnh và dòng người đổ về tập thể dục, dạo bộ, hóng mát. Tưng bừng nhất là vào dịp cuối tuần hoặc nghỉ lễ, tại các tuyến phố đi bộ ven hồ diễn ra nhiều chương trình ca nhạc, hòa tấu, trò chơi dân gian… Sân khấu biểu diễn các chương trình nghệ thuật đặc sắc thường được dựng ở phía vườn hoa Tượng đài Vua Lý Thái Tổ, Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục hay trước cửa Nhà hát múa rối nước Thăng Long.
Không chỉ thỏa thích vui chơi, ngắm cảnh, du khách đến với danh thắng hồ Hoàn Kiếm còn được khám phá nét ẩm thực đặc sắc trên các tuyến phố lân cận, với nhiều món ngon nổi tiếng của đất Hà Thành như phở Thìn Bờ Hồ ở phố Đinh Tiên Hoàng; phở số 10 Lý Quốc Sư; bún chả phố Hàng Mành; bánh mì Nguyên Sinh ở phố Lý Quốc Sư, cà- phê Giảng ở phố Nguyễn Hữu Huân... Nhà hàng Thủy Tạ nằm ở mép hồ hướng tây bắc cũng là địa điểm lý tưởng cho khách ngồi thưởng thức đồ ăn, thức uống trong khung cảnh lãng mạn hướng ra mặt hồ. Các quán cà-phê giải khát ở góc phố Cầu Gỗ, Hàng Gai, Lê Thái Tổ, Hàng Khay nhộn nhịp khách lui tới. Đi chơi ở hồ Hoàn Kiếm trong những ngày hè, du khách không thể không thưởng thức hương vị các loại kem Tràng Tiền, Bốn Mùa, Thủy Tạ.
Hồ Hoàn Kiếm - một danh thắng thiêng liêng, cổ kính, rất đỗi quen thuộc, nhưng luôn nhộn nhịp, tươi vui, tràn đầy sức hấp dẫn với mọi lứa tuổi vào mỗi dịp cuối tuần...
