Thời gian gần đây, trật tự xây dựng trên địa bàn TP Hà Nội có nhiều chuyển biến tích cực. Tình trạng xây dựng không phép, sai phép và vi phạm quy hoạch được kiểm soát tương đối tốt. Theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, từ đầu năm 2020 đến nay, tỷ lệ vi phạm trật tự xây dựng chỉ còn khoảng 2,25%. Đây là kết quả đáng mừng. Tuy nhiên, vấn đề đáng lo ngại là hình thức vi phạm ngày càng tinh vi do chủ đầu tư tìm mọi cách “lách luật” để xây dựng sai phép, trái phép. Không ít chủ đầu tư các dự án xây dựng bị cơ quan chức năng xử phạt vì xây dựng sai phép, không có giấy phép xây dựng, buộc phải hoàn thiện hồ sơ, thủ tục cấp phép, nhưng đến khi chủ đầu tư xin được giấy phép vẫn tiếp tục cố tình xây dựng sai nội dung giấy phép được cấp. Tại các khu vực trung tâm những quận nội đô lịch sử đều đã có quy chuẩn về quy hoạch chi tiết và quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc, song vẫn xảy ra vi phạm về trật tự xây dựng.
Theo nhận định của các chuyên gia quy hoạch đô thị, để xảy ra tình trạng này có nguyên nhân từ kẽ hở trong cấp phép xây dựng, nhất là quá trình giám sát và kiểm soát công trình trong suốt quá trình thi công. Chỉ cần lực lượng chức năng lơ là, buông lỏng quản lý hoặc cố tình làm ngơ là chủ đầu tư có thể vi phạm.
Để kiểm soát lĩnh vực trật tự xây dựng, UBND thành phố Hà Nội vừa có những chỉ đạo trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực đầu tư xây dựng. Thành phố đặc biệt nhấn mạnh tới việc thực hiện nghiêm chỉnh các quy định hiện hành về đầu tư xây dựng. Cùng với đó, yêu cầu tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát hoạt động đầu tư, xây dựng công trình đối với các ban quản lý, các đơn vị trực thuộc nhằm kịp thời chấn chỉnh hoạt động đầu tư, xây dựng công trình theo đúng quy định, bảo đảm tiến độ và chất lượng công trình theo yêu cầu; phát hiện và xử lý đối với các tổ chức, cá nhân được giao nhiệm vụ nhưng thiếu ý thức trong thực thi công vụ, nhiệm vụ, buông lỏng quản lý. UBND thành phố giao UBND các quận, huyện, thị xã tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ toàn bộ hoạt động xây dựng diễn ra trên địa bàn quản lý; kịp thời phát hiện, thực hiện các biện pháp ngăn chặn theo quy định, xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, nhất là đối với các hành vi vi phạm trật tự xây dựng. Thanh tra thành phố, Sở Xây dựng, Sở Nội vụ tăng cường công tác thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành, thanh tra, kiểm tra công vụ liên quan đến hoạt động đầu tư, xây dựng công trình trên địa bàn và việc thực thi công vụ của các đơn vị, cá nhân được giao nhiệm vụ liên quan. Qua đó kịp thời kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý về kinh tế, xử lý trách nhiệm theo quy định.
Các chuyên gia kỳ vọng, với những biện pháp mới được đưa ra, công tác quản lý trật tự xây dựng, đô thị của thành phố sẽ ngày càng được kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả hơn. Bên cạnh những biện pháp này, các chuyên gia cho rằng thành phố cần quy định trách nhiệm trong công tác quản lý hoạt động xây dựng rõ ràng, cụ thể hơn, nhất là gắn chặt vai trò, trách nhiệm người đứng đầu đơn vị; đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm minh những tập thể, cá nhân để xảy ra vi phạm.
