Mới đây, Sở Xây dựng Hà Nội ban hành Văn bản 1406/SXD-TTr yêu cầu tăng cường xử lý các công trình siêu mỏng, siêu méo trên tuyến đường vành đai 3, đoạn Mai Dịch - cầu Thăng Long (đường Phạm Văn Ðồng), thuộc địa bàn hai quận Bắc Từ Liêm và Cầu Giấy. Theo Sở Xây dựng, khi thực hiện dự án mở rộng đường vành đai 3, quận Bắc Từ Liêm và quận Cầu Giấy phát sinh 72 trường hợp diện tích đất còn lại không đủ điều kiện mặt bằng xây dựng và đến nay đã có 56 trường hợp được xử lý, còn tồn tại 16 trường hợp. Sở Xây dựng đề nghị UBND quận Bắc Từ Liêm và quận Cầu Giấy phối hợp chủ đầu tư, Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng thực hiện dự án kiên quyết dỡ bỏ toàn bộ công trình, hoặc bộ phận công trình, vật kiến trúc trên đất không đủ điều kiện mặt bằng xây dựng; xây dựng lộ trình xử lý và cam kết tiến độ thực hiện. Sở Xây dựng đề nghị hai quận chủ động liên hệ với Sở Tài nguyên và Môi trường để được hướng dẫn thực hiện thu hồi đất ngoài chỉ giới; liên hệ với Sở Quy hoạch và Kiến trúc để được hướng dẫn xử lý theo trường hợp nhà, đất không đủ điều kiện về mặt bằng xây dựng, hợp khối kiến trúc để bảo đảm kiến trúc cảnh quan hai bên tuyến đường... Trước đó, hồi tháng 10-2019, Sở Xây dựng cũng đã đề nghị quận Cầu Giấy và quận Bắc Từ Liêm phối hợp các cơ quan chức năng xử lý dứt điểm các trường hợp nhà siêu mỏng, siêu méo mới phát sinh và đẩy nhanh tiến độ xử lý các trường hợp tồn tại, nhưng tiến độ không đạt như mong muốn.
Thực chất, nhà siêu mỏng, siêu méo mọc lên trong đô thị là do việc làm mới hoặc mở rộng các tuyến đường, từ đó sinh ra những mảnh đất thiếu diện tích, có hình dạng không đủ điều kiện để xây dựng công trình theo quy chuẩn. Thế nhưng, vì giá trị của mảnh đất được tăng cao khi ra mặt đường, khiến người sử dụng quyết tâm bám trụ và tiến hành xây dựng công trình. Do quá trình xử lý dai dẳng và không đạt kết quả cao, cho nên nhiều tuyến phố hiện nay vẫn còn những công trình siêu mỏng, siêu méo, gây mất mỹ quan đô thị. Cũng vì thế, cơ quan chức năng đã xác định việc ngăn chặn tình trạng này phải bắt đầu ngay từ khâu quy hoạch. Song thực tế, do nhiều nguyên nhân, trong đó có cả vấn đề kinh phí, buộc các nhà quy hoạch vẫn chỉ tính đến việc lấy đất đủ để làm đường mới, mà chưa tính đến phần diện tích còn thừa ngoài chỉ giới đường đỏ. Bài toán tiếp theo được đặt ra là hợp thửa. Tuy nhiên, quá trình thực hiện lại không dễ dàng, bởi các gia đình có đất chưa tìm được tiếng nói chung. Với chủ trương thu hồi lại để làm công trình công cộng, cũng chỉ thực hiện được một vài vị trí do rất khó bố trí các công trình trong phạm vi đất nhỏ hẹp. Vì thế, theo các chuyên gia, giải pháp căn cơ nhất là thực hiện chủ trương quy hoạch phải đi trước một bước; tổ chức xây dựng tuyến phố hai bên. Song, bài toán này vấp phải rào cản từ kinh phí, do số tiền phải bỏ ra quá lớn.
Theo ông Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội, thực hiện công tác quy hoạch phải đi trước một bước là rất đúng, nhưng chưa đáp ứng được thực tiễn phát triển. Ðể hạn chế đến mức thấp nhất nhà ở siêu mỏng, siêu méo mọc lên, công tác quản lý đô thị phải thật sự chặt chẽ. Nếu cơ quan quản lý vẫn không rõ ràng và thiếu kiên quyết trong cấp phép xây dựng, sẽ còn xảy ra hiện tượng này. Bởi những mảnh đất không đủ diện tích, hình dạng không phù hợp đều không được cấp phép xây dựng, và khi các công trình xây dựng này mọc lên nếu không được phát hiện, xử lý triệt để ngay từ khi mới phát sinh sẽ gây nhiều khó khăn cho quá trình xử lý công trình siêu mỏng, siêu méo.
Ðầu mối căn cơ để giải quyết vấn đề công trình siêu mỏng, siêu méo chính là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước. Chỉ khi chất lượng quy hoạch được nâng cao và bảo đảm công tác quản lý, giám sát thực hiện dự án theo đúng quy hoạch; thực hiện công khai các dự án; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong quá trình xây dựng... cùng được thực hiện đồng bộ, khi ấy chắc chắn công trình siêu mỏng, siêu méo sẽ bị ngăn chặn, xử lý.
