Trên sông Đuống, cao độ đáy sông hạ thấp từ 3,27 đến 5,87 m; riêng đoạn cửa vào hạ thấp từ 9 đến 13 m. Trong khi đó, cao độ đáy sông Hồng cũng bị hạ thấp từ 0,36 đến 2,81 m; riêng tại vị trí trạm bơm Phù Sa (thị xã Sơn Tây), đáy sông bị hạ thấp đến 5 m. Nguyên nhân của tình trạng này là do việc khai thác cát trái phép vẫn diễn ra phức tạp và chưa được xử lý triệt để. Ngày 21-4, Chi cục Đê điều và Phòng, chống lụt bão Hà Nội đã có văn bản đề nghị Chủ tịch UBND huyện Phúc Thọ chỉ đạo xử lý nghiêm hành vi khai thác cát lòng sông Hồng, thuộc địa bàn các xã Sen Phương và Xuân Đình (huyện Phúc Thọ), bởi tình trạng này vẫn đang diễn biến phức tạp, đáng báo động, đe dọa đến ổn định bờ, bãi sông, an toàn của công trình đê điều, gây bức xúc trong nhân dân sống ven sông.
Theo Chi cục Đê điều và Phòng, chống lụt bão Hà Nội, việc khai thác cát trái phép lòng sông tại khu vực giáp ranh giữa địa phận Hà Nội và các tỉnh lân cận nhiều năm qua diễn ra hết sức phức tạp với quy mô, số lượng lớn, xảy ra tại nhiều thời điểm khác nhau, chủ yếu trên tuyến sông Hồng thuộc địa bàn các huyện Ba Vì, Phúc Thọ, Thường Tín, Phú Xuyên và thị xã Sơn Tây. Điều đáng nói, dù các lực lượng chức năng từ thành phố đến các huyện đều đã vào cuộc xử lý, nhưng vi phạm vẫn tái diễn. Tối 8-4, tổ công tác của Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường thủy số 2, Phòng Cảnh sát giao thông (Công an TP Hà Nội) làm nhiệm vụ tại tuyến sông Hồng đoạn qua địa bàn phường Phú Thượng, quận Tây Hồ phát hiện tàu HD1448 với trọng tải gần 500 tấn đang khai thác cát trái phép trên sông. Tổ công tác đã lập biên bản, đưa phương tiện về nơi tạm giữ theo đúng quy định. Trước đó, rạng sáng 30-3, tại tuyến sông Hồng thuộc địa bàn xã Vĩnh Ngọc, huyện Đông Anh, đơn vị đã phát hiện và bắt quả tang tàu BG-0268 với trọng tải gần 700 tấn đang có hành vi khai thác cát trái phép.
Lý giải tình trạng này, đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phúc Thọ cho biết, sông Hồng chảy qua địa bàn bảy xã của Phúc Thọ. Hiện nay, Hà Nội và tỉnh Vĩnh Phúc mới cắm xong mốc giới trên địa phận xã Sen Phương đến xã Xuân Đình (huyện Phúc Thọ) giáp với xã Đại Tự (huyện Yên Lạc, Vĩnh Phúc); còn đoạn sông Hồng đi qua địa phận các xã: Xuân Phú, Vân Phúc, Vân Nam, Vân Hà (huyện Phúc Thọ) giáp ranh với các xã: Trung Kiên, Trung Hà, Hồng Châu (huyện Yên Lạc) chưa được cắm mốc giới, cho nên các đối tượng lợi dụng để khai thác cát trái phép, khi thấy lực lượng chức năng kiểm tra, các đối tượng “chạy” sang địa phận Vĩnh Phúc nên rất khó xử lý.
Trong năm 2019, Công an huyện Phúc Thọ đã nhiều lần ra quân kiểm tra, kiểm soát hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn; phối hợp lực lượng chức năng bắt giữ sáu vụ, 17 đối tượng có liên quan hành vi khai thác cát trái phép ở các xã: Xuân Phú, Vân Phúc, Vân Nam, Vân Hà, thu giữ tang vật gồm: tám tàu hút cát, một máy xúc, tám máy nổ, 16 vòi hút và 484 m3 cát đen. Tuy nhiên, vì nguồn lợi là rất lớn, chỉ cần vắng bóng lực lượng chức năng, việc khai thác cát trái phép lại tái diễn.
Để giải quyết dứt điểm tình trạng này, trong thời gian tới, đề nghị thành phố có những giải pháp quyết liệt, xử lý nghiêm khắc hơn với hành vi khai thác cát trái phép để bảo đảm an toàn giao thông đường thủy và ổn định đời sống người dân dọc các bờ sông.
