Tăng công suất, rút ngắn thời gian xét nghiệm SARS-CoV-2

Đẩy nhanh tốc độ xét nghiệm bằng phương pháp gộp mẫu

PGS, TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục quản lý Khám, chữa bệnh- Phó Trưởng Tiểu ban điều trị cho biết, trước tình hình diễn biến dịch phức tạp của dịch Covid-19, F0 mất dấu, nguy cơ dịch lây lan rộng, trong khi nguồn lực xét nghiệm còn hạn chế Cục quản lý Khám, chữa bệnh đã sớm đề xuất trình lãnh đạo Bộ Y tế phương pháp xét nghiệm gộp mẫu (pool) để xét nghiệm Realtime RT-PCR (rRT-PCR) phát hiện virus SARS-CoV-2.

Việc gộp mẫu giúp tiết kiệm nguồn lực, cho kết quả nhanh, giúp đẩy nhanh xét nghiệm sàng lọc, phát hiện sớm khối lượng lớn các ca bệnh nghi ngờ, các đối tượng tiếp xúc F1 và những người nguy cơ để hạn chế tình hình lây lan trong cộng đồng và hạn chế tình trạng tử vong. 

Phương pháp xét nghiệm gộp mẫu (pool) là phương thức xét nghiệm lấy một phần của mỗi trong các mẫu để đưa vào gộp và tách chiết, xét nghiệm, phần còn lại của các mẫu được bảo quản để xét nghiệm riêng rẽ lại lần hai nếu xét nghiệm mẫu gộp dương tính.

PGS, TS Lương Ngọc Khuê cho biết, việc gộp mẫu có ý nghĩa lớn nhất là tăng năng lực xét nghiệm để sàng lọc nhanh chóng số lượng người cần được xét nghiệm trong khi vẫn bảo đảm độ tin cậy, qua đó có các biện pháp phòng dịch sớm, kịp thời. Đồng thời tiết kiệm được nhân lực, các vật tư xét nghiệm cho việc phòng, chống dịch dự kiến còn kéo dài.

Ngày 1-8, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã báo cáo Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn đề xuất giải pháp tăng cường, đẩy mạnh xét nghiệm SARS-CoV-2 đặc biệt là khả năng áp dụng xét nghiệm sàng lọc cho người không có triệu chứng. 

Tại Tờ trình quyền Bộ trưởng ngày 3-8, GS, TS Nguyễn Thanh Long đã nhất trí về chủ trương và giao Cục Quản lý Khám, chữa bệnh chủ trì với các đơn vị liên quan để họp bàn về vấn đề này để áp dụng trong trường hợp cần xét nghiệm lượng mẫu lớn, diện rộng, thời gian trả kết quả phải nhanh, đảm bảo quy trình chặt chẽ, khoa học.

Song song với việc trình lãnh đạo Bộ Y tế, ngày 5-8, Đà Nẵng áp dụng phương pháp xét nghiệm gộp mẫu đối với một số khu vực cộng đồng dân cư có số lượng mẫu xét nghiệm lớn (bỏ nhiều mẫu vào ống xét nghiệm để cho ra xét nghiệm gộp).

Phương pháp này cho ra kết quả nhanh hơn rất nhiều so với xét nghiệm từng mẫu. Đây là cách để Đà Nẵng đẩy nhanh tốc độ xét nghiệm nhằm phát hiện bệnh nhân Covid-19 trong cộng đồng; trong khi các điều kiện xét nghiệm cũ chưa đủ nguồn lực. 

Nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của phương pháp gộp mẫu (pool) thực hiện xét nghiệm rRT-PCR để phát hiện virus SARS-CoV-2, nhận thấy cần phải sớm ban hành quy trình gộp mẫu bảo đảm khoa học, chặt chẽ, ngày 7-8, tại Cục Quản lý Khám chữa bệnh đã diễn ra cuộc họp Hội đồng Chuyên môn xem xét áp dụng phương pháp pháp xét nghiệm gộp mẫu (pool) để xét nghiệm SAR-COV2. 

Tại cuộc họp, Đại diện của WHO cho biết ủng hộ chiến lược gộp mẫu của Việt Nam và cần thay đổi theo tỷ lệ mắc của Việt Nam. Phương thức gộp mẫu tùy thuộc vào nguồn lực mỗi quốc gia, mỗi phòng xét nghiệm.

Hiện Bộ Y tế đã cho phép thực hiện phương pháp gộp mẫu (pool) thực hiện xét nghiệm rRT-PCR để phát hiện virus SARS-CoV-2. Đây được coi là đề xuất đột phá của Cục quản lý Khám, chữa bệnh và sự thống nhất ủng hộ của lãnh đạo Bộ Y tế trong bối cảnh việc xét nghiệm đang phải tiếp tục mở rộng đối với các đối tượng nguy cơ.

Hiệu quả của phương pháp gộp mẫu được chứng minh trên thế giới

Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu chứng tỏ hiệu quả của phương pháp gộp mẫu (pool) thực hiện xét nghiệm Realtime RT-PCR (rRT-PCR) để phát hiện virus SARS-CoV-2. 

Ngày 15-6, Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, thông qua WHO châu Âu cũng đã tổ chức Hội thảo trực tuyến chia sẻ kinh nghiệm của Trung tâm truyền máu Frankfurt, Đức về dùng phương pháp Pool để xét nghiệm SARS-CoV-2 bằng kỹ thuật rRT-PCR.

Gần đây, ngày 23-7, Trung tâm dự phòng và kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ CDC Hoa Kỳ đã ban hành tài liệu Hướng dẫn tạm thời sử dụng phương pháp Pool để làm xét nghiệm PCR chẩn đoán, sàng lọc, giám sát SARS-CoV-2.

FDA Hoa Kỳ cũng đã cấp phép cho vài loại sinh phẩm để dùng pool chẩn đoán SARS-CoV-2. 

Tại Israel, với việc triển khai phương pháp này trên 184 mẫu bệnh phẩm, khi họ gộp tám mẫu trong một lần làm xét nghiệm để so sánh với 184 lần làm riêng lẻ, kết quả cho thấy không có sự khác biệt ý nghĩa.

Qua thực tế xét nghiệm 26.576 mẫu bệnh phẩm, Israel đã phát hiện ra 31 bệnh nhân Covid-19 không có triệu chứng, chứng minh chiến lược xét nghiệm gộp mẫu tám giúp tăng công xuất xét nghiệm lên 7,3 lần, trong khi vẫn duy trì độ nhạy ở mức cao. 

Nghiên cứu tại Hoa Kỳ chứng tỏ hiệu quả của phương pháp này cụ thể như: nếu “tỷ lệ hiện mắc Covid-19 trong cộng đồng dưới 10% thì làm xét nghiệm pool sẽ tiết kiệm được gần 69% năng lực xét nghiệm”, hơn nữa thời gian trả kết quả sẽ giảm xuống rất nhiều và làm được số lượng mẫu rất lớn cho cả một nhóm người, khu vực hay địa bàn.

Ngoài ra, Singapore và Bắc Kinh cũng đã áp dụng việc gộp mẫu để xét nghiệm.

PGS, TS Lương Ngọc Khuê nhấn mạnh, việc thực hiện gộp mẫu cũng đã được áp dụng tại một số quốc gia với các hình thức gộp mẫu khác nhau. Có các nghiên cứu thì lấy mẫu riêng lẻ sau đó chuyển về phòng xét nghiệm mới thực hiện gộp để tránh việc phải quay lại lấy lại mẫu sau khi có trường hợp dương tính. Có nghiên cứu thì cách gộp mẫu khác. Cho dù, cách gộp mẫu nào đi chăng nữa thì các phòng xét nghiệm cũng cần thận trọng để bảo đảm về mặt chất lượng.