Năm 2050, Việt Nam thành nước siêu già

Đây là những chia sẻ của bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số, Bộ Y tế, Việt Nam tại Hội thảo “Già hóa dân số và sức khỏe người cao tuổi: Nghiên cứu dọc và vai trò cộng tác viên dân số trong chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng” do Tổng cục Dân số - KHHGĐ phối hợp với Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA - Nhật Bản) và Viện Dân số, Sức khỏe và Phát triển (PHAD - Việt Nam) tổ chức ngày 12-12.

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Việt Nam bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 với tỷ lệ người hơn 65 tuổi chiếm 7% dân số. Đến nay, số người hơn 65 tuổi đã chiếm 8,3% dân số, tức là chúng ta đang có khoảng tám triệu người cao tuổi. Theo dự báo của tổ chức quốc tế, Việt Nam là một trong những nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Điều này đã đặt ra những thách thức lớn cho Việt nam trong việc thích ứng với già hóa dân số, trong đó có bao gồm việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.

TS Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cán bộ chương trình UNFPA cho biết, 70% người cao tuổi có ít nhất hai bệnh. 14% người cao tuổi gặp khó khăn trong các hoạt động sống hàng ngày và cần hỗ trợ. Số người cao tuổi gặp ít nhất một loại khó khăn trong sinh hoạt hành ngày tăng từ 28% ở người 60 - 69 tuổi lên hơn 50% ở người 80. Gần 50% người cao tuổi không có thẻ bảo hiểm y tế. BHYT cũng chưa đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của những người này.

Thực tế hiện nay, số hộ gia đình ngày càng nhỏ, số lượng gia đình 3-4 thế hệ giảm dần. Xu hướng thanh niên nông thôn di cư ra đô thị mạnh mẽ dẫn tới tình trạng già hóa dân số nông thôn. Gần 30% người cao tuổi sống một mình hoặc chỉ sống cùng vợ, chồng cũng là người cao tuổi hoặc cháu dưới 10 tuổi. Dự báo năm 2019, bốn triệu người cao tuổi có nhu cầu, và năm 2049 khoảng 10 triệu người cao tuổi có nhu cầu hỗ trợ. Trong khi đó, hệ thống cán bộ hướng dẫn phục hồi chức năng lại hạn chế về trình độ. Chỉ có 2% người chăm sóc được đào tạo cơ bản.

Trước bối cảnh già hóa dân số, Việt Nam đang thiếu những thông tin số liệu về tình trạng sức khỏe người cao tuổi và nhu cầu chăm sóc người cao tuổi nói chung và nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi nói riêng. Do đó, từ năm 2018, Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA - Nhật Bản) đã phối hợp với Viện Dân số, Sức khỏe và Phát triển (PHAD - Việt Nam) tiến hành thực hiện Nghiên cứu dọc về người cao tuổi và sức khỏe người cao tuổi tại Việt Nam với sự tài trợ của ERIA. Nghiên cứu sẽ cung cấp những bằng chứng khoa học về tình trạng sức khỏe người cao tuổi Việt Nam, nhu cầu chăm sóc, chăm sóc y tế và các thông tin, số liệu quan trọng khác có liên quan.

Nhằm nâng cao vai trò, nhiệm vụ và năng lực của cộng tác viên dân số trong chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng và chia sẻ các kết quả chính từ Nghiên cứu dọc về Người cao tuổi và sức khỏe người cao tuổi tại Việt Nam, hội thảo cung cấp thông tin và bằng chứng về già hóa dân số, tình trạng sức khỏe người cao tuổi và nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi tại châu Á và Việt Nam cũng như thảo luận vai trò, trách nhiệm và khả năng tham gia của cộng tác viên dân số trong chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng.

Theo GS Yasuhiko Saito, Đại học Nihon, với số liệu có được, các nhà hoạch định chính sách Việt Nam có thể xây dựng các chính sách hiệu quả cho người cao tuổi. Đây cũng là dữ liệu rất quan trọng để thực hiện các nghiên cứu so sánh xuyên quốc gia cho người cao tuổi. Các đại biểu cũng chia sẻ kinh nghiệm, một trong những hoạt động chăm sóc sức khỏe người cao tuổi hiệu quả là dựa vào gia đình và cộng đồng với việc xây dựng, đào tạo đội ngũ nhân viên chăm sóc sức khỏe không chuyên và bán chuyên.