Đi tìm nguyên nhân của hiện tượng sụt lún đất tại huyện Chợ Đồn, Viện Khoa học địa chất và khoáng sản đã đo vẽ 18 lộ trình địa chất với tổng chiều dài hơn 52km; khảo sát 247 điểm đá gốc, tầng đất phủ và đất phong hóa mạnh trên diện tích 15km2. Các nhà khoa học đã quan trắc 685 lần tại sáu giếng khoan. Nghiên cứu cho thấy, hiện tượng sụt lún tại đây bắt đầu diễn ra từ tháng 12-2017 tại xã Ngọc Phái; từ năm 2015 trở lại đây, xuất hiện chiều hướng tăng dần. Tổng cộng đã có 148 hố sụt lún với nhiều kích cỡ và 14 vết nứt đất ở các xã Ngọc Phái, thị trấn Bằng Lũng và xã Bằng Lãng. Trong khu vực nghiên cứu có rất nhiều hang Karst ở độ sâu khác nhau, có hang cao tới 19m.
Các nhà khoa học kết luận, hiện tượng sụt lún này là do hạ thấp mực nước ngầm trên diện rộng, diễn ra trong một thời gian dài. Đồng thời, kiến nghị tỉnh Bắc Kạn rà soát, kiểm tra, giám sát chặt chẽ các hoạt động bơm, hút, sử dụng nguồn nước ngầm tại đây; bất kỳ hoạt động sản xuất, kinh doanh liên quan bơm, hút nước phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, thiết lập mạng lưới quan trắc… Mặc dù vậy, Viện Khoa học địa chất và khoáng sản cũng khẳng định, do phạm vi nghiên cứu hẹp, ít lỗ khoan nên chưa xác định được cụ thể hệ thống hang động ngầm Karst trong lòng đất. Do đó, chưa thể đưa ra được một giải pháp kỹ thuật cụ thể.
Chủ tịch UBND huyện Chợ Đồn, Triệu Huy Chung đề nghị, cần dừng tất cả hoạt động bơm, hút nước ngầm khi khai thác khoáng sản tại khu vực này; có giải pháp xử lý các hố sụt vì hiện tại ở các địa bàn này vẫn còn 26 hố sụt chưa được san lấp và 50 nhà dân, sáu công trình xây dựng bị ảnh hưởng nhưng chưa được khắc phục.
Trên cơ sở kết quả nhiệm vụ nghiên cứu đã công bố, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, Đinh Quang Tuyên chỉ đạo, tiếp tục tạm dừng việc bơm, hút nước trong khai thác khoáng sản tại Chợ Đồn; đề nghị Viện Khoa học địa chất và khoáng sản tiếp tục báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện nghiên cứu sâu hơn để đưa ra được giải pháp căn cơ, bảo đảm hài hòa, ổn định, an toàn đời sống nhân dân với phát triển kinh tế.
