Tùy tiện lập, phê duyệt Quy hoạch sử dụng đất
Ngày 13-12-2013, UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định số 3200/QĐ-UBND phê duyệt Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và Kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011-2015) của TP Phan Thiết. Kế hoạch sử dụng đất năm 2016, 2017, 2018 được UBND tỉnh phê duyệt tại các Quyết định số 633/QĐ-UBND ngày 8-3-2016, Quyết định 738/QĐ-UBND ngày 22-3-2017 và Quyết định số 870/QĐ-UBND ngày 3-4-2018. Trên cơ sở các Quyết định này, UBND TP Phan Thiết có trách nhiệm tổ chức công bố quy hoạch công khai cho các địa phương biết, đồng thời ban hành các Quyết định phê duyệt quy hoạch sử dụng đất cho các xã trên địa bàn.
Tuy nhiên, ngày 24-12-2013, UBND TP Phan Thiết ban hành các Quyết định số 2062/QĐ-UBND, Quyết định số 2063/QĐ-UBND và Quyết định số 2064/QĐ-UBND phê duyệt quy hoạch sử dụng đất của các xã Thiện Nghiệp, Tiến Lợi và Phong Nẫm lại không đúng với Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và Kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011-2015) của TP Phan Thiết được UBND tỉnh Bình Thuận phê duyệt tại Quyết định 3200/QĐ-UBND. Trong đó, nội dung tại các Quyết định của UBND TP Phan Thiết thay đổi từ đất trồng cây lâu năm sang đất ở nông thôn kết hợp đất nông nghiệp (đất ở nhà vườn). Việc thay đổi loại đất không báo cáo UBND tỉnh để xin ý kiến điều chỉnh quy hoạch theo quy định.
Theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, Quy hoạch sử dụng đất cấp xã không còn có trong hệ thống quy hoạch, như vậy các quyết định phê duyệt quy hoạch đất cấp xã của TP Phan Thiết không còn hiệu lực. Nhưng Phòng Tài nguyên và Môi trường vẫn tham mưu cho UBND TP Phan Thiết cho phép chuyển mục đích sử dụng đất không đúng Quy hoạch sử dụng đất TP Phan Thiết giai đoạn (2011- 2020) và Kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011-2015) được UBND tỉnh Bình Thuận phê duyệt.
Từ việc tùy tiện phê duyệt quy hoạch, thay đổi loại đất, từ đầu năm 2016 đến tháng 9-2018, UBND TP Phan Thiết đã cho phép chuyển mục đích sử dụng đất 160/160 thửa đất với tổng diện tích hơn 190.917,7 m2 không đúng Quy hoạch sử dụng đất của TP Phan Thiết. Đặc biệt trong đó có 139 thửa đất với tổng diện tích 176.815,8 m2 trên địa bàn các xã Tiến Lợi, Thiện Nghiệp và Phong Nẫm không đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hàng năm (2016, 2017, 2018) đã được UBND tỉnh Bình Thuận phê duyệt.
Thay đổi vị trí đất để giảm tiền sử dụng đất
Tại khoản 01, Điều 12, Thông tư Liên tịch số 88/2016/TTLT/BTC-BTNMT ngày 22-6-2016 của Bộ Tài chính và Bộ Tài nguyên - Môi trường quy định: “Tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ do Văn phòng đăng ký đất đai chuyển đến. Trường hợp phát hiện hồ sơ có sai sót hoặc thiếu căn cứ để xác định nghĩa vụ tài chính thì cơ quan Thuế đề nghị Văn phòng đăng ký đất đai xác định hoặc bổ sung thông tin”.
 |
Điểm dân cư tạo mới trái phép, xây dựng không đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn về xây dựng, chưa có quy hoạch điểm dân cư nông thôn được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Tuy nhiên, làm việc với TP Phan Thiết, Đoàn thanh tra tỉnh kiểm tra ngẫu nhiên 65/160 hồ sơ thực hiện nghĩa vụ tài chính khi thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở nông thôn thì cả 65 hồ sơ Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) TP Phan Thiết đều ghi thiếu thông tin vị trí đất nông nghiệp trước khi chuyển mục đích, nhưng Chi cục Thuế TP Phan Thiết không chuyển trả lại để Chi nhánh VPĐKĐĐ bổ sung thông tin mà vẫn tính tiền sử dụng đất và ra thông báo nộp tiền sử dụng đất. Chỉ qua kiểm tra năm trường hợp ở xã Thiện Nghiệp được UBND TP Phan Thiết cho phép chuyển mục đích sử dụng đất thì thấy, tiền sử dụng đất phải nộp đều thấp hơn rất nhiều so với thực tế.
Cụ thể, trường hợp ông M.V.T có sáu hồ sơ xin chuyển từ đất nông nghiệp sang đất ở nông thôn tại xã Thiện Nghiệp với diện tích 41.472,5 m2, nhưng Chi nhánh VPĐKĐĐ chỉ thể hiện thông tin vị trí sáu thửa đất là vị trí 2, khu vực 3, không thể hiện thông tin vị trí đất nông nghiệp trước khi chuyển mục đích để làm căn cứ tính giá đất. Dù thiếu thông tin, nhưng Chi cục Thuế Phan Thiết vẫn thực hiện tính tiền sử dụng đất và ra thông báo ông M.V.T nộp tiền sử dụng đất là 789.961.600 đồng (trong đó, tại thửa đất số 68, tờ bản đồ số 28 có diện tích 25.886 m2 được Chi cục Thuế tính là “không đồng”, trong khi theo quy định thì phải là 591.398.940 đồng). Sau đó, Chi cục Thuế kiểm tra lại và thông báo số tiền ông M.V.T phải nộp là 1,381 tỷ đồng, bao gồm cả số tiền hơn 591 triệu đồng mà trước đó Chi cục Thuế Phan Thiết tính là 0 đồng.
Đến tháng 7-2018, Chi cục Thuế Phan Thiết tính lại tiền sử dụng đất sau khi Chi nhánh VPĐKĐĐ Phan Thiết chuyển thông tin về sáu thửa đất trên và thông báo thu tiền sử dụng đất bổ sung, số tiền chênh lệch mà ông M.V.T phải nộp là hơn 3,3 tỷ đồng.
Trường hợp của bà N.T.N.T có một hồ sơ xin chuyển từ đất nông nghiệp sang đất ở nông thôn ở xã Thiện Nghiệp với diện tích 8.736,3 m2. Năm 2017, bà T được UBND TP Phan Thiết cho chuyển mục đích sử dụng thửa đất này. Chi nhánh VPĐKĐĐ Phan Thiết có phiếu chuyển thông tin chỉ thể hiện vi trí đất ở khu vực 3, vị trí 3, không thể hiện thông tin vị trí đất nông nghiệp trước khi chuyển mục đích sử dụng để làm căn cứ tính giá đất. Dù vậy, Chi cục Thuế Phan Thiết không chuyển trả lại để bổ sung thông tin mà tự ý xác định vị trí đất nông nghiệp trước khi chuyển mục đích là “đất nông nghiệp nằm trong phạm vi khu dân cư” để tính tiền sử dụng đất và ra Thông báo số tiền phải nộp là 172.570.100 đồng.
Ngày 18-12-2017, Chi nhánh VPĐKĐĐ Phan Thiết có Công văn gửi Chi cục Thuế Phan Thiết thông báo thay đổi vị trí thửa đất này từ khu vực 3, vị trí 3 thành khu vực 3, vị trí 5 nhưng vẫn không bổ sung vị trí đất nông nghiệp trước khi chuyển mục đích theo quy định. Căn cứ thay đổi này, Chi cục Thuế Phan Thiết có thông báo lại số tiền phải nộp là “không đồng”. Gần một năm sau, đến ngày 15-11-2018, Chi nhánh VPĐKĐĐ cùng với Chi cục Thuế và Phòng Tài nguyên và Môi trường TP Phan Thiết họp lại và xác định lại vị trí đất trước khi chuyển mục đích là đất nông nghiệp nằm ngoài phạm vi khu dân cư, vị trí 5 (giá 17.000 đồng) và điều chỉnh số tiền bà N.T.N.T phải nộp là hơn 933,5 triệu đồng.
Ông P.H.T có một hồ sơ xin chuyển diện tích 6.860 m2 đất tại xã Thiện Nghiệp từ đất nông nghiệp sang đất ở nông thôn. Ngày 11-7-2016, Chi nhánh VPĐKĐĐ Phan Thiết có phiếu chuyển thông tin và xác định thửa đất này là đất nông nghiệp nằm trong phạm vi khu dân cư, khu vực 3, vị trí 5. Cùng ngày, căn cứ theo thông tin này Chi cục Thuế Phan Thiết ra thông báo nộp tiền sử dụng đất là 196.000 đồng. Khi cơ quan chức năng kiểm tra thực địa thì xác định thửa đất này là đất nông nghiệp nằm ngoài phạm vi khu dân cư, khu vực 3, vị trí 3. Tạm tính số tiền chênh lệch phải nộp là gần 612 triệu đồng.
Hai trường hợp của ông P.C và ông Đ.H.P cũng được Chi nhánh VPĐKĐĐ Phan Thiết xác định vị trí thửa đất không đúng quy định, nên nộp tiền sử dụng đất thấp hơn rất nhiều so với thực tế phải nộp.
Chỉ riêng năm trường hợp này, thanh tra tỉnh Bình Thuận kết luận, sau khi xác định lại việc tính tiền sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở nông thôn, số tiền chênh lệch phải thu hơn 5,7 tỷ đồng (nếu việc cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trên của UBND TP Phan Thiết là đúng quy định pháp luật).
Tại Văn bản Kết luận thanh tra số 1696/KL-UBND ngày 16-5-2019 của UBND tỉnh Bình Thuận khẳng định, việc làm trái các quy định của pháp luật nêu trên là sai phạm có hệ thống của các cơ quan liên quan trong việc tham mưu cho chuyển mục đích sử dụng đất, xác định vi trí thửa đất, phiếu chuyển thông tin để xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai, tính nộp tiền chuyển mục đích sử dụng đất. Những sai phạm nêu trên trách nhiệm thuộc về Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND TP Phan Thiết, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Chi nhánh VPĐKĐĐ, Chi cục Thuế TP Phan Thiết, UBND các xã Thiện Nghiệp, Phong Nẫm, Tiến Lợi và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
* Nhiều sai phạm nghiêm trọng trong công tác quản lý đất đai ở TP Phan Thiết
