Ngày 29-5, tại Hà Nội, Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) tổ chức hội thảo về đề án “Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp”.
 |
Thứ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh phát biểu tại hội thảo.
Theo Thứ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh, chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2009. Sau hơn 11 năm thực hiện, đến nay, trên toàn quốc có hơn 13 triệu người tham gia BHTN, chiếm 27,4% lực lượng lao động trong độ tuổi. Chính sách BHTN đã thực hiện tốt vai trò là “điểm tựa” cho người thất nghiệp. Qua đó, hơn 5,2 triệu lượt người được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Trong số này, 97% người hưởng trợ cấp thất nghiệp được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí. Số người được hỗ trợ học nghề có xu hướng tăng, năm sau cao hơn năm trước, với hơn 230 nghìn người được hỗ trợ học nghề.
Bên cạnh những mặt đạt được, kết quả thực hiện BHTN còn bộc lộ nhiều hạn chế.
Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23-5-2018 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội (sau đây gọi tắt là Nghị quyết số 28) đã chỉ rõ: chính sách BHTN chưa thực sự gắn bó với thị trường lao động, mới tập trung nhiều cho khu vực chính thức, chưa có chính sách phù hợp cho khu vực phi chính thức, còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý thỏa đáng đến các giải pháp phòng ngừa theo thông lệ quốc tế. Cơ chế quản lý, cơ chế tài chính và tổ chức bộ máy thực hiện BHTN còn nhiều điểm bất cập.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới các hạn chế, trong đó có nguyên nhân về tổ chức thực hiện BHTN. Không khó để liệt kê ra những nguyên nhân cụ thể.
Đầu tiên là hạn chế về bộ máy. Bộ máy thực hiện BHTN còn giới hạn trong phạm vi địa phương nên tính liên kết, liên thông còn yếu. Hoạt động của Trung tâm dịch vụ việc làm còn chưa phù hợp với chức năng là định chế trung gian tài chính trên thị trường lao động, còn nặng về khâu giải quyết trợ cấp thất nghiệp, mà chưa có nhiều hoạt động chủ động, tích cực của chính sách thị trường lao động.
Bên cạnh đó là hạn chế về nhân sự. Nguồn nhân lực của hệ thống thực hiện BHTN được hình thành từ ba nguồn: biên chế, định biên, ký hợp đồng lao động. Do chưa có tiêu chuẩn về vị trí việc làm theo chức danh nghề nghiệp; nhân sự còn được giao theo định suất lao động và nhân sự hợp đồng nên họ chưa được hưởng các chế độ đãi ngộ như viên chức. Điều này dẫn đến sự tận tâm và gắn bó với công việc còn là thách thức. Ngoài ra, từ năm 2011 đến nay, số định suất lao động chưa được bổ sung cũng là khó khăn đối với các địa phương có số lượng người thất nghiệp lớn.
Thêm nữa, về cơ chế tài chính hình thành từ ba nguồn: nguồn ngân sách từ chính quyền địa phương, nguồn hỗ trợ từ Quỹ BHTN, nguồn thu từ các dịch vụ tại Trung tâm dịch vụ việc làm. Quỹ BHTN chưa hỗ trợ đầy đủ các chế độ BHTN và việc triển khai thực hiện BHTN, trong khi tất cả hoạt động của trung tâm như điều tra cung - cầu lao động, phân tích, dự báo thông tin thị trường lao động, khai thác vị trí việc làm trống, kết nối việc làm,… đều phục vụ cho người thất nghiệp.
Ngoài ra, còn nhiều bất cập khác trong quá trình tổ chức thực hiện như: phần mềm giải quyết hưởng BHTN; kết nối dữ liệu, chia sẻ thông tin liên ngành, cải cách thủ tục hành chính, tuyên truyền, kiểm soát trục lợi BHTN…
Thực hiện Nghị quyết số 125/NQ-CP ngày 8-10-2018 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 28, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương xây dựng, hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp”.
Do đó, việc xây dựng Đề án này là cơ hội để đánh giá lại hiện trạng tổ chức thực hiện, những khó khăn vướng mắc. Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp và đề xuất với các cấp có thẩm quyền để hoàn thiện hơn nữa các quy định của pháp luật cũng như tổ chức thực hiện BHTN.
Đề án đã được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng, hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt. Ngày 19-12-2019, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành về đề án, trong đó có các yêu cầu cụ thể.
Trước hết, Xác định rõ mục tiêu, phạm vi, đối tượng điều chỉnh và kết cấu Đề án. Bảo đảm đề án thể hiện đầy đủ, toàn diện các định hướng tại Nghị quyết số 28.
Tiếp đó, Hoàn thiện các nội dung về kiện toàn, tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp nhân sự, đẩy mạnh tự chủ tài chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của BHTN theo đúng tinh thần Nghị quyết 19-NQ/TW, hướng tới mục tiêu để BHTN là công cụ thúc đẩy quản trị thị trường lao động.
Cùng với đó, Đánh giá thực trạng hoạt động của các cơ quan, đơn vị thực hiện, chính sách BHTN, làm rõ những hạn chế, bất cập về nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể.. Trong đó, lưu ý các giải pháp về hoàn thiện thế chế, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, kết nối giữa các cơ quan, tổ chức trong việc tư vấn, đào tạo người lao động; đẩy mạnh phối hợp chia sẻ thông tin, dữ liệu giữa các ngành, cân đối nguồn lực để bảo đảm tính khả thi của Đề án.
Dự kiến, Đề án sẽ được hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng sáu tới.
Để chính sách BHTN thật sự trở thành công cụ quản trị thị trường lao động, trong thời gian tới, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ nghiên cứu, xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung Luật Việc làm trong đó có các nội dung về BHTN. Bên cạnh đó, cần đánh giá lại về năng lực và hiệu quả hoạt động cũng như vai trò của Trung tâm dịch vụ việc làm nhằm nâng cao vị thế, vai trò đối với việc thực hiện BHTN nói riêng và việc phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương nói chung.
Ông Vũ Trọng Bình, Cục trưởng Cục Việc làm cho biết, với quan điểm “Bảo hiểm thất nghiệp là công cụ quản trị thị trường lao động nhằm bảo vệ vị trí việc làm, duy trì việc làm cho người lao động; có các hỗ trợ để người thất nghiệp nhanh chóng quay trở lại thị trường lao động, chính sách BHTN đã khẳng định vai trò hết sức quan trọng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 ảnh hưởng tới nước ta trong thời gian qua. Vào thời điểm cả nước thực hiện các quy định về giãn cách xã hội của Chính phủ do dịch Covid-19 vừa qua, tại các địa bàn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương… nhiều cán bộ tại các Trung tâm dịch vụ việc làm vẫn hoạt động bình thường. Bởi trong hoàn cảnh dịch bệnh, nhiều người lao động ở các tỉnh, thành phố đến đăng ký và hưởng trợ cấp thất nghiệp tăng mạnh, có địa phương tăng tới 200%. Không chỉ làm tốt công tác chi trả trợ cấp thất nghiệp, người lao động còn được tư vấn hỗ trợ việc làm. Quan trọng nữa, chính sách BHTN cũng khẳng định chức năng quan trọng là hỗ trợ người lao động thất nghiệp quay lại thị trường lao động.
