Chính trị hiểu ngắn gọn là toàn bộ tư tưởng, lý luận, tổ chức liên quan đến nhiệm vụ, nội dung, hình thức hoạt động của Ðảng; liên quan đến cuộc đấu tranh giai cấp và sự nghiệp cách mạng nhằm khẳng định vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân, giải quyết mối quan hệ giữa các giai cấp, các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam và quan hệ quốc tế.
Xây dựng Ðảng về chính trị được đặt lên hàng đầu bởi những nội dung thuộc chủ trương, đường lối, cương lĩnh của Ðảng nhằm lãnh đạo Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội, thực hiện mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội, bước tới đài vinh quang, sánh vai với các cường quốc năm châu.
Xây dựng Ðảng vững mạnh về chính trị có nhiều nội dung, tập trung ở đường lối chính trị đúng, bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng và tác phong cư xử chính trị chuẩn mực, có văn hóa của cán bộ, đảng viên.
Về đường lối chính trị đúng. Hồ Chí Minh chỉ rõ một đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được. Ðường lối chính trị đúng là một đường lối có chất lượng khoa học, cách mạng và nhân văn. Ðường lối đó được xây dựng trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, xuất phát, phù hợp với đặc điểm, hoàn cảnh, thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới; tôn trọng quy luật khách quan; phản ánh đầy đủ khát vọng, lợi ích của quốc gia - dân tộc, vừa cơ bản trước mắt vừa có tính chiến lược, lâu dài.
Ðường lối chính trị đúng của Ðảng trước hết phản ánh ở đường lối chung, kịp thời thể chế hóa, cụ thể hóa, triển khai đúng đắn, hiệu quả trên tất cả mọi lĩnh vực của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Tuy nhiên, tính khoa học và cách mạng của một đường lối chính trị đúng cho dù trong một nhiệm kỳ đại hội cũng không bao giờ chỉ giới hạn trong nhiệm kỳ đó. Ðảng phải có những dự báo tình hình thế giới và đất nước về tất cả các mặt trên hai phương diện thuận lợi - thời cơ và khó khăn - thách thức, để chỉ ra được những nguy cơ lớn phải phòng và chống. Từ năng lực dự báo của Ðảng để thấy những vấn đề mới đặt ra, những yêu cầu mới, to lớn, phức tạp trong sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, mà Ðảng, Nhà nước và nhân dân phải kiên trì, kiên quyết, tín tâm, quyết tâm, đồng tâm nỗ lực, phấn đấu nhiều hơn nữa, mạnh mẽ hơn nữa.
Giải quyết nhiệm vụ trước mắt cùng với bản lĩnh, năng lực dự báo thể hiện Ðảng phải tập trung giành thắng lợi trong từng bước đi lên của sự nghiệp đổi mới. Ðường lối chính trị của Ðảng cứng rắn về chiến lược, kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc, mềm dẻo về sách lược, linh hoạt về phương thức tiến hành, tập hợp lực lượng của toàn dân, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tranh thủ được sự đồng tình ủng hộ của quốc tế, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, thích ứng năng động trước những chuyển biến của tình hình.
Về bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng. Chúng ta đang sống trong một thế giới toàn cầu còn nhiều diễn biến hết sức nhanh chóng, phức tạp, khó lường; một số lĩnh vực, khu vực cạnh tranh gay gắt, tiềm ẩn nhiều bất ổn, căng thẳng. Trong nước, bốn nguy cơ mà Ðảng ta chỉ ra vẫn tồn tại, có mặt còn gay gắt hơn, chứa đựng những thách thức lớn. Bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng trước hết thể hiện ở nhận thức thấu đáo của Ðảng về tình hình thế giới và đất nước. Ðảng phải thấy rõ trong mọi giai đoạn cách mạng khác nhau, từng bước đi lên của đất nước, bao giờ cũng xuất hiện những tình huống phức tạp, bước ngoặt hiểm nghèo, những cản lực trên con đường phát triển. Càng gần thắng lợi càng nhiều gian nan, đó là điều có tính tất yếu của cách mạng.
Nói kiên định, vững vàng bản lĩnh chính trị không có nghĩa chủ quan, duy ý chí, rập khuôn, máy móc, bảo thủ, cứng nhắc, giáo điều, mà là sự kết hợp chặt chẽ giữa nhìn nhận hiện tại, dự báo tương lai với tổng kết thực tiễn và kinh nghiệm. Kinh nghiệm và thực tiễn từ trước và hiện nay được gom góp lại, phân tích, kết luận thành lý luận. Sự phong phú của lý luận bằng chính những kết luận mới rút ra từ trong thực tiễn.
Vì vậy, bản lĩnh chính trị vững vàng trong xây dựng Ðảng về chính trị hiện nay là kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và phát triển phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Ðây là nền tảng tư tưởng, lý luận của cách mạng Việt Nam gần một thế kỷ qua. Những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của công cuộc đổi mới 35 năm qua có nhiều nhân tố, nhưng phải nhấn mạnh nhờ cái vũ khí không gì thay thế được là chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Ðảng ta đã vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với thực tiễn Việt Nam.
Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Ðây là cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Minh, sợi chỉ đỏ xuyên suốt cách mạng Việt Nam từ khi có Ðảng. Chín mươi năm qua, nhờ kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mà cách mạng Việt Nam đã tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh là bài học hàng đầu được Ðảng ta tổng kết trong toàn bộ tiến trình cách mạng Việt Nam, đặc biệt qua 35 năm đổi mới.
Kiên định đường lối đổi mới, để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Ðường lối đổi mới được hình thành và từng bước hoàn thiện, phát triển 35 năm qua, đưa đất nước đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, khẳng định đường lối lãnh đạo của Ðảng là đúng đắn, tạo tiềm lực to lớn để bảo vệ Tổ quốc. Ðổi mới ngày càng sâu rộng phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới là con đường duy nhất đúng thể hiện bản lĩnh, ý chí kiên cường và quyết tâm đi tới của cả dân tộc trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc.
Kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc trong công tác xây dựng Ðảng. Ðó là lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh "làm cốt"; tập trung dân chủ; gắn bó mật thiết với nhân dân; tự phê bình và phê bình; giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Ðảng; kỷ luật nghiêm minh, tự giác; đoàn kết quốc tế trong sáng, thủy chung… Chín mươi năm qua, nhất là qua 35 năm đổi mới, nhờ kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc, Ðảng ta trong sạch, vững mạnh, giữ vững được vai trò lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Ðảng, lãnh đạo nhân dân ta tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Trong bất kỳ tình huống nào, đường lối chính trị của Ðảng phải luôn luôn thể hiện sự kiên định, vững vàng, không dao động, ngả nghiêng. Trong khi kiên định những vấn đề nền tảng vững chắc của Ðảng ta thì phải luôn luôn đổi mới và sáng tạo theo tinh thần biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Cách mạng là sáng tạo, là đổi mới. Không sáng tạo, không đổi mới là lạc hậu, xã hội không thể phát triển. Xã hội, con người luôn luôn đổi mới. Ðổi mới là một cách thức để phát triển, làm cho sự vật ngày càng tốt hơn, tiến bộ hơn. Phát triển phải gắn liền với đổi mới. Ðổi mới phải nắm vững quy luật, xu hướng phát triển. Ðổi mới vô nguyên tắc sẽ dẫn đến chệch hướng, "đổi màu". Kiên định mà không đổi mới, sáng tạo thì không thể phát triển. Vì vậy, kiên định phải gắn liền với sáng tạo, đổi mới; sáng tạo, đổi mới phải trên cơ sở kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới.
Về tác phong cư xử chính trị chuẩn mực, có văn hóa của cán bộ, đảng viên. Chính trị có khía cạnh đấu tranh giai cấp, khẳng định địa vị, vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân mà Ðảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong, người đại diện. Ðảng là mỗi chúng ta. Mỗi đảng viên, cán bộ trong sạch, vững mạnh thì Ðảng trong sạch, vững mạnh. Ðảng mạnh là do cái chất của người đảng viên. Mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp, cán bộ cấp chiến lược phải thường xuyên nâng cao lập trường, bản lĩnh chính trị, nhân cách văn hóa, đạo đức cách mạng, trình độ trí tuệ, phong cách và phương pháp công tác.
Nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Ðảng không chỉ thể hiện ở đường lối và bản lĩnh chính trị của Ðảng, mà còn thông qua tính chiến đấu của tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là vai trò tiên phong, gương mẫu, tinh thần trách nhiệm, tự phê bình và phê bình của người đứng đầu. Xây dựng Ðảng vững mạnh về chính trị là thực hành dân chủ trong Ðảng, phát huy quyền làm chủ thật sự của nhân dân trong tham gia xây dựng Ðảng gắn liền với kỷ luật, kỷ cương của Ðảng.
Xây dựng Ðảng về chính trị là một bộ phận quan trọng trong xây dựng văn hóa chính trị, văn hóa Ðảng, cùng với xây dựng Ðảng về tư tưởng, tổ chức, đạo đức là một chỉnh thể trong xây dựng, chỉnh đốn Ðảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Ðảng.
