Nhằm giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn các nội dung cốt lõi của Hiệp định EVFTA trong lĩnh vực nông nghiệp cũng như các cơ chế hỗ trợ, chiều 5-11, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư thương mại du lịch Hà Nội (HPA) phối hợp Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) và Vụ Quan hệ quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tổ chức Hội thảo “EVFTA - Lợi thế xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam”.
Phát biểu khai mạc, Phó Giám đốc HPA Nguyễn Thị Mai Anh cho biết: Hiệp định EVFTA đã chính thức có hiệu lực được gần bốn tháng. Bên cạnh một số doanh nghiệp đã được hưởng những lợi ích đầu tiên thì phần lớn doanh nghiệp vẫn chưa nhận được cơ hội cụ thể nào từ EVFTA. Một mặt, do văn kiện EVFTA rất phức tạp, để đọc, hiểu được nội dung và biết cách tận dụng cam kết EVFTA là thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp. Mặt khác, việc hiện thực hóa các cơ hội của EVFTA đòi hỏi những hành động cụ thể, thích hợp của các cơ quan quản lý và từng doanh nghiệp, hiệp hội liên quan.
Tại hội thảo, đại diện Bộ Công thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cùng nhau chia sẻ với doanh nghiệp, HTX các thông tin cụ thể về cam kết về thuế quan, lộ trình xóa bỏ thuế trong lĩnh vực liên quan và các quy tắc về xuất xứ hàng hóa, cũng như biết cách tận dụng ưu đãi từ hiệp định.
Bà Trịnh Thị Thu Hiền, Trưởng phòng Xuất xứ hàng hóa – Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết, mặt hàng nông sản được phân thành hai loại hàng hóa. Thứ nhất là loại có xuất xứ thuần túy (cây trồng, sản phẩm được trồng, thu hoạch tại nước thành viên). Thí dụ, cà-phê trồng tại Đắk Lắk được coi là sản phẩm có xuất xứ thuần túy của Việt Nam và khi xuất khẩu sang EU sẽ được hưởng ưu đãi 0% đối với mặt hàng này. Nếu có giống cà-phê Thái Lan trồng tại Việt Nam thì sản phẩm đó cũng được coi là sản phẩm xuất xứ thuần túy. Đối với vật nuôi, hiệp định quy định động vật sống sinh ra và lớn lên tại nước thành viên thì được coi có xuất xứ tại Việt Nam.
Đối với hàng hóa có xuất xứ không thuần túy, chỉ có thể được hưởng ưu đãi thuế quan khi đáp ứng các tiêu chí về: chuyển đổi cơ bản; hạn mức nguyên liệu; công đoạn gia công, chế biến. Lấy ví dụ, Bỉ và Thụy Sỹ nổi tiếng về sản phẩm socola nhưng nguyên liệu sản xuất là ca-cao chủ yếu nhập khẩu từ châu Phi. Tuy nhiên, do hai quốc gia này làm chuyển đổi cơ bản bản chất hàng hóa thành kẹo socola, do đó, đáp ứng tiêu chí chuyển đổi cơ bản nên vẫn được hưởng ưu đãi thuế quan.
Về tiêu chí hạn mức nguyên liệu, bà Hiền lấy ví dụ, đối với cà-phê hòa tan, nguyên liệu sẽ có cà phê, sữa…., nếu doanh nghiệp sử dụng 100% nguyên liệu sữa từ Vinamilk thì sẽ được hưởng ưu đãi thuế quan nhưng nếu sử dụng sản phẩm sữa, đường từ nguồn nhập khẩu thì chỉ được nhiều nhất 20%.
Làm thế nào để chứng minh hàng hóa này có xuất xứ? Bà Trịnh Thị Thu Hiền cho biết, doanh nghiệp có thể mang hồ sơ đến tổ chức và đề nghị cấp giấy chứng nhận xuất xứ (CO), hoặc tự chứng nhận xuất xứ. Các doanh nghiệp cần lưu ý, tất cả các chứng từ, nếu doanh nghiệp dùng tiếng Việt không dấu thì cần được dùng thống nhất.
Về những hỗ trợ của Bộ Công thương với doanh nghiệp, bà Hiền cho biết, Bộ Công thương có Công văn 1056/XNK-XXHH ngày 22-9-2020 cho phép lô hàng xuất khẩu vào EU tối đa trong 24 tháng (từ khi EVFTA đi vào thực thi) vẫn có thể đến gặp cơ quan tổ chức đề nghị cấp CO đi EU và được hưởng ưu đãi thuế quan. Trong trường hợp doanh nghiệp có vướng mắc với nước nhập khẩu thì đề nghị thông báo với tổ chức cấp CO hoặc với Cục Xuất nhập khẩu để cục trao đổi với đầu mối bên nước ngoài và hỗ trợ doanh nghiệp trong vấn đề xuất xứ hàng hóa.
Riêng với hàng nông lâm thủy sản, Bộ Công thương khuyến nghị các doanh nghiệp cần hết sức lưu ý đối với các bản kê khai thu mua nông sản. Do nông sản chúng ta thu mua ở các hộ nông dân rất nhiều. Trong khi đó, các hộ nông dân, thương lái chưa chắc đã có các chứng từ chứng minh theo quy định của EU. Do đó, doanh nghiệp cần áp dụng các hướng dẫn của Bộ Công thương liên quan đến bản kê khai về vùng nguyên liệu, diện tích, mùa vụ…. và lưu trữ cẩn thận, để có thể chứng minh hàng hóa có xuất xứ. Tránh trường hợp lúc xuất khẩu thì được hưởng ưu đãi thuế quan nhưng vài năm sau, khi kiểm tra lại, chứng từ không đủ hoặc mất thì EU sẽ truy thu lại tiền thuế mà doanh nghiệp đã được hưởng.
Theo các chuyên gia, việc nắm rõ các nội dung này hết sức quan trọng đối với doanh nghiệp. Khi đó doanh nghiệp mới có sự chuẩn bị tốt thông qua việc chủ động nâng cao năng lực sản xuất, xây dựng thương hiệu sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường khó tính này. Có như vậy, các doanh nghiệp mới tận dụng được cơ hội do EVFTA mang lại để làm chủ “sân chơi” mới, tạo ra cú hích lớn cho xuất khẩu nông lâm thủy sản Việt Nam, nhất là các sản phẩm có thế mạnh như: thủy sản, rau quả, gạo, cà-phê, hồ tiêu, sản phẩm đồ gỗ….
