Củng cố hoạt động của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân

Đến nay, hệ thống quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) đã khẳng định vị trí của mình trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế, nhất là khu vực nông nghiệp, nông thôn. Tuy nhiên, việc cần làm hiện nay là thiết lập hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ hiệu quả, nhằm quản lý rủi ro, bảo đảm an toàn hoạt động.

Phó Tổng thư ký Hiệp hội QTDND Nguyễn Thị Kim Thanh cho biết, theo nội dung Thông tư 44/2011/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, quy định về kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ QTDND đã triển khai được một thời gian dài, nhưng qua khảo sát cho thấy, nhiều QTDND vẫn chưa phân biệt được sự khác nhau giữa hai nghiệp vụ này. “Do chưa hiểu rõ các khái niệm cho nên việc triển khai thực hiện còn lúng túng, sơ sài và kém hiệu quả. Đây cũng là lý do chúng tôi xây dựng dự thảo Cuốn sách kiểm soát và kiểm toán nội bộ, hướng đến sự chuẩn hóa thống nhất về tài liệu nghiên cứu, áp dụng cho hoạt động kiểm soát và kiểm toán nội bộ các QTDND” - bà Nguyễn Thị Kim Thanh cho biết. Việc ra đời cuốn cẩm nang về kiểm soát, kiểm toán nội bộ đang nhận được sự đồng thuận và đánh giá cao của các QTDND, những người trực tiếp thực hiện.

Theo Chủ tịch HĐQT QTDND Chăm Mát (tỉnh Hòa Bình) Trần Văn Tám, hiện các quy chế về hoạt động này của QTDND đều mang tính cóp nhặt từ đơn vị khác về hoàn thiện và áp dụng thực hiện. Vì vậy, việc có một cuốn sách hoàn chỉnh sẽ giúp các QTDND có cơ sở soi chiếu, phát huy tốt vai trò của mình. Cũng tâm đắc với ý tưởng này, Chủ tịch QTDND Chí Minh (tỉnh Hải Dương) Phạm Thị Kim Giang hết sức quan tâm tới các biểu mẫu về kiểm soát và kiểm toán nội bộ mà cuốn cẩm nang đưa ra. Trước đây, do không có những biểu mẫu cụ thể cho nên quỹ vẫn thực hiện đúng theo quy định về công tác kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ nhưng lại không có bảng biểu nào ghi lại, dẫn đến cơ quan quản lý thanh tra, kiểm tra đã nhìn nhận công tác này của quỹ “còn sơ sài”. Do đó, các biểu mẫu sẽ giúp các QTDND thực hiện tốt hơn công tác kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ.

Theo khẳng định của Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) chi nhánh Phú Thọ Phạm Trường Giang, khung khổ pháp lý cho hệ thống QTDND hiện nay cơ bản ổn định, với hai luật quan trọng là Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) và Luật Hợp tác xã. Khảo sát thực tiễn trên địa bàn tỉnh cho thấy, ngoài các văn bản quy phạm pháp luật chung, tỉnh Phú Thọ đã xây dựng ba bộ quy chế riêng về điều hành, kiểm soát, điều lệ để cho các QTDND thực hiện. Tuy nhiên, làm thế nào để vận hành hiệu quả các quy định, văn bản pháp lý đó vẫn là một bài toán khó. Phú Thọ hiện chỉ có 15 trong số 39 Chủ tịch HĐQT phát huy được vai trò Chủ tịch của mình. Với kiểm soát trưởng, con số lại càng thấp hơn khi chỉ có 11 trong số 39 cán bộ phát huy được vai trò, chức năng của mình; còn lại phần lớn vẫn không chủ động trong xây dựng, triển khai kế hoạch, chưa thể hiện được quan điểm ý kiến, kiến nghị với HĐQT, vai trò kết nối với cán bộ chuyên quản còn hạn chế. Nguyên nhân của việc này được xác định do ngại va chạm hay chịu nhiều áp lực do quan hệ huyết thống, làng xóm. “Một điểm rất khó nữa là quan hệ tại QTDND là quan hệ đối nhân, vì vậy dẫn đến các thành viên sợ bị trù dập, vô hiệu hóa, xử lý cán bộ. Do đó, nếu không có cơ chế, thiết chế bảo vệ cho anh em kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ thì không ai dám làm” - ông Giang cho biết.

Cùng với hoàn thiện các cơ chế, đào tạo nguồn nhân lực tại QTDND được xác định là khâu then chốt. Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này, thời gian qua cũng như giai đoạn tới, Phú Thọ tiếp tục tập trung đào tạo chuyên sâu, chuyên đề cho từng đối tượng từ chủ tịch HĐQT, kiểm soát trưởng, kế toán và cả ban kiểm soát. “Chỉ cần cán bộ của vài ba QTDND được đào tạo về làm tốt sẽ có tác dụng lan tỏa tới các quỹ khác. Đây cũng là dịp để các cán bộ quỹ trao đổi kỹ năng kiểm soát với nhau” - ông Giang chia sẻ thêm. Cùng với đó, NHNN chi nhánh Phú Thọ sẽ nâng cao hơn nữa chất lượng hiệu quả của Ban kiểm soát HĐQT từ việc phối hợp cán bộ chuyên quản QTDND, gắn hoạt động của ban kiểm soát với phòng chuyên môn của Ngân hàng hợp tác và Bảo hiểm tiền gửi. Chủ tịch HĐQT QTDND Vân Canh Trần Đức Tiến cho biết, nhìn lại 20 năm hoạt động của hệ thống các quỹ đến nay, phần lớn rủi ro của hệ thống QTDND không phải do kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, mà do con người. Nếu có sự bắt tay ngầm giữa chủ tịch HĐQT và giám đốc, giao dịch viên, thì quy trình, quy chế dù tốt đến mấy cũng bị vô hiệu. Từ đó, ông Tiến khuyến nghị cơ quan quản lý cần phải xây dựng được một cơ chế để kiểm soát các đối tượng này. Đồng thời, Hiệp hội QTDND cũng như các cơ quan quản lý cần quan tâm đến việc giáo dục tư tưởng, đạo đức cho cán bộ nhân viên, nhất là trong ban lãnh đạo quỹ.

Một số ý kiến chuyên gia cũng đề xuất cần ban hành quy trình quy định nội bộ với việc xây dựng hạn mức phân cấp ủy quyền, phân định rõ trách nhiệm, nhất là trách nhiệm về vật chất đến từng cá nhân. Cùng với đó, phải thiết kế bộ máy đủ tiêu chuẩn thực hiện, thường xuyên nâng cao trình độ nghiệp vụ; xây dựng rõ tiêu chuẩn yêu cầu về năng lực của kiểm toán nội bộ.