Cơ quan chức năng phải tiến hành gia hạn thời gian thực hiện bốn dự án (trong số này, có hai dự án đang thực hiện, hai dự án đang bỏ bê), sáu dự án còn lại nhà đầu tư đã bỏ bê từ lâu buộc phải tiến hành thu hồi.
Nhà đầu tư "bế tắc"
Năm 2018, Công ty Cổ phần Inno Gennetics đã đầu tư 25 tỷ đồng để làm nhà kính, phát triển sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao trên diện tích 8,7ha, với các loại như rau ăn lá, dưa leo, cà chua…được trồng trên giá thể; tạo công ăn việc làm thường xuyên cho 30 lao động, cán bộ kỹ thuật là người địa phương.
Thế nhưng, sau một thời gian triển khai trên thực tế, công ty đã liên tục gặp phải khó khăn, cản trở sự phát triển. Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Inno Gennetics Nguyễn Khánh Dư cho biết, công ty đã đầu tư khoảng 3 tỷ đồng để trồng các loại rau, nhưng sau đó rau bị nhiễm bệnh, chết héo toàn bộ.
Nguyên nhân xuất phát từ việc chất lượng nguồn nước tưới ở khu NNƯDCNC không bảo đảm, bị nhiễm phèn, nhiễm khuẩn. Ngoài thiệt hại về tiền đầu tư, công ty còn mất uy tín với đối tác vì không có sản phẩm để giao đúng hợp đồng đã ký kết trước đó.
Trước những bất cập nêu trên, công ty tiếp tục phải bỏ ra một khoản tiền lớn để cải tạo lại đất đai, nguồn nước, nhưng đến nay dự án vẫn chưa thực sự mang lại hiệu quả.
Cùng chung hoàn cảnh, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và sản xuất Triển Phong, Trần Tịnh Thi cho biết, hơn bảy năm qua, công ty đã lâm vào cảnh khốn đốn vì sản xuất bị đình trệ. Khi mới đến Khu NNƯDCNC, công ty được bàn giao 16ha đất nông nghiệp để trồng chè.
Thế nhưng, đến nay, có hơn 3 ha vẫn đang tranh chấp với người dân địa phương, công ty chưa thể sử dụng. Đất bàn giao cho công ty cũng chưa hề có văn bản, giấy tờ theo quy định.
Thời điểm công ty đến đầu tư, nơi đây chỉ là vùng đất trống, điều kiện hạ tầng cơ sở rất hạn chế, việc sản xuất không đạt hiệu quả. Sau đó, công ty phải bỏ ra hàng tỷ đồng để cải tạo lớp đất mặt, trồng cây giống, nhưng hiệu quả không cao.
Mặt khác, do đặc thù của công ty là chế biến chè (trà khô), nên phải sử dụng nguồn điện lớn để vận hành máy móc sản xuất, kho bảo quản lạnh. Thế nhưng, hệ thống cung cấp điện lại không đủ tải, nên nhiều máy móc chế biến của đơn vị phải "đắp chiếu". Sản phẩm của đơn vị cũng vì thế mà ảnh hưởng đến chất lượng.
Từ năm 2014 đến nay, tại Khu NNƯDCNC liên tục thiếu nước sản xuất. Công ty phải tự lắp đặt đường ống để dẫn nước từ suối về phục vụ sản xuất, nhưng vẫn không đủ và nước kém chất lượng.
Cũng do thiếu nước, nên khoảng 8ha chè của công ty đã chết, thiệt hại nhiều tỷ đồng. Mặt khác, do đường giao thông tại Khu NNƯDCNC chưa được xây dựng, nên hoạt động của công ty gặp rất nhiều khó khăn, nhất là việc thu hoạch, vận chuyển sản phẩm.
Hàng loạt bất cập
Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Đắk Nông có quy mô 120,42ha, có địa chỉ tại thôn Nam Rạ, xã Đắk Nia, thành phố Gia Nghĩa. Với các nhiệm vụ như: thực hiện các hoạt động nghiên cứu ứng dụng, thử nghiệm, trình diễn mô hình sản xuất sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; liên kết các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất sản phẩm ứng dụng công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp; đào tạo nhân lực công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp; tổ chức hội chợ, triển lãm, trình diễn sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; thu hút nguồn đầu tư, nhân lực công nghệ cao trong nước và ngoài nước; thực hiện hoạt động ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp…
Nhiệm vụ được xác định là rất to lớn, tuy nhiên, đến nay sau nhiều năm triển khai thực hiện đã bộc lộ hàng loạt bất cập, hạn chế.
Tổng diện tích được giao cho các nhà đầu tư mới chỉ được 72,88ha. Diện tích tiếp tục thu hút đầu tư là 24,76ha; diện tích đang tranh chấp là 6,51ha. Số diện tích còn lại chủ yếu là đồi dốc và được quy hoạch phát triển lâm nghiệp và sinh thái.
Cơ sở hạ tầng mới chỉ được đầu tư trục đường giao thông chính gần 800m, hồ chứa nước 5.000m2, đập dâng 12m, bể chứa 900m3, đường ống cấp nước, nhà vận hành…
Tổng vốn đầu tư cho các hạng mục này vào khoảng 25 tỷ đồng. Nhiều hạng mục quan trọng theo thiết kế chưa được xây dựng như: hệ thống mạng lưới giao thông, khu chế xuất, khu trưng bày và giới thiệu sản phẩm, khu xử lý rác thải, trạm cấp nước, đường giao thông kết nối với đường quốc lộ 28.
Một số hạng mục đã đầu tư nhưng không đáp ứng được nhu cầu như: trạm biến áp không bảo đảm công suất phục vụ nhu cầu sản xuất của các nhà đầu tư, nhất là các dự án cần nguồn điện có công suất cao dẫn đến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc sản xuất, kinh doanh.
Nguồn nước phục vụ sản xuất hiện nay đang là vấn đề nhức nhối, thường xuyên thiếu nước vào thời điểm mùa khô.
Trong khi đó, hệ thống cấp nước phục vụ sản xuất do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Đắk Nông làm chủ đầu tư xây dựng, bàn giao vào năm 2019 nhưng hệ thống này không vận hành được. Điều này đã làm gián đoạn việc cung cấp nước tưới cho nhà đầu tư, đặc biệt trong mùa khô.
Hiện nay, nước các nhà đầu tư đang sử dụng sản xuất chủ yếu được bơm từ nguồn nước suối vào. Thế nhưng, nguồn nước suối ở đây bị nhiễm phèn, nhiễm khuẩn nặng. Do đó, nhiều cây trồng không phát triển được, thậm chí bị chết, gây thiệt hại nặng nề.
Bế tắc, thua lỗ kéo dài khiến nhiều nhà đầu tư bỏ bê, không tiếp tục triển khai thực hiện các mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, buộc cơ quan chức năng phải tiến hành thu hồi dự án.
Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tỉnh Đắk Nông Nguyễn Tuấn Anh cho biết, đơn vị đang xúc tiến kêu gọi được ba nhà đầu tư có tiềm lực kinh tế mạnh, có năng lực thực hiện dự án. Thế nhưng, với thực tế những khó khăn hiện nay, chưa biết các nhà đầu tư khi đến đây hoạt động liệu có hiệu quả hay không.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Đắk Nông Lê Quang Dần cho biết, với những khó khăn, bất cập đang diễn ra như hiện nay, các nhà đầu đang gặp rất nhiều khó khăn khi đến đầu tư tại Khu NNƯDCNC.
Do đó, việc bố trí kinh phí xây dựng, nâng cấp hạ cơ sở tại Khu NNƯDCNC là điều rất cần thiết, qua đó tạo điều kiện tốt cho nhà đầu tư phát triển. Việc cơ cấu lại tổ chức bộ máy, số lượng người làm việc, hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị... cũng là vấn đề cần sớm giải quyết. Để từ đó, Ban Quản lý Khu NNƯDCNC mới có thể thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình.
