Tìm giải pháp phát triển nhà ở xã hội

Trong bối cảnh hiện có gần 500 nghìn hộ dân tại TP Hồ Chí Minh chưa có nhà ở (dự báo sẽ lên đến 1 triệu hộ trong 10 năm tới) thì việc tìm ra các giải pháp phát triển các dự án căn hộ vừa túi tiền, nhà ở thương mại giá rẻ, nhà ở xã hội (NOXH), nhà ở cho thuê giá thấp được coi là nhiệm vụ rất lớn của thành phố trong thời gian tới.
Khu chung cư Jamona City (quận 7) do Công ty cổ phần Địa ốc Sài Gòn Thương Tín làm chủ đầu tư.
Khu chung cư Jamona City (quận 7) do Công ty cổ phần Địa ốc Sài Gòn Thương Tín làm chủ đầu tư.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, hiện trên địa bàn có khoảng gần 500 nghìn hộ chưa sở hữu nhà ở; trong đó, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhà nước chiếm khoảng 139 nghìn người, khoảng 80 nghìn hộ cần NOXH trong giai đoạn từ nay đến năm 2020. Ngoài ra còn nhiều hộ gia đình đông người ở trong những căn nhà nhỏ có diện tích ở bình quân nhỏ hơn 10 m2/người.

Nhiều năm qua, thành phố đã đề ra nhiều cơ chế, chính sách để phát triển quỹ NOXH nhưng kết quả thực hiện vẫn chưa đáp ứng nhu cầu lớn trên địa bàn. Việc phát triển NOXH còn nhiều hạn chế trong quá trình triển khai. Cụ thể, chưa bố trí quỹ đất để phát triển NOXH trong một số quy hoạch xây dựng đô thị, quy hoạch kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng điểm dân cư, nông thôn, quy hoạch phát triển khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao cho nên ảnh hưởng đến sự chủ động trong việc chuẩn bị quỹ đất để thực hiện chương trình NOXH mang tính dài hạn, căn cơ. Ngoài loại hình NOXH chưa đa dạng, các loại căn hộ có diện tích nhỏ từ 25 đến 30 m2 với giá bán từ 300 đến 400 triệu đồng/căn và NOXH cho thuê, thuê mua còn ít, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Bên cạnh đó, nguồn vốn dài hạn để hỗ trợ chủ đầu tư vay xây dựng NOXH, cũng như hỗ trợ các đối tượng được hưởng chính sách NOXH vay mua nhà chưa ổn định.

Theo kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu phát triển thành phố, việc phát triển các dự án NOXH của thành phố mới đáp ứng được khoảng 30% kế hoạch đề ra. Thực tế cho thấy, sau khi Chính phủ kết thúc gói tín dụng 30 nghìn tỷ đồng, một số dự án NOXH trên địa bàn thành phố gặp nhiều khó khăn, chậm triển khai, chậm bàn giao nhà, thậm chí có nhiều dự án bị thu hồi. Thống kê cho thấy, thành phố đang triển khai kế hoạch xây dựng 39 dự án NOXH với tổng số 44.701 căn hộ, và đến năm 2020, có thể xây dựng hoàn thành 20 nghìn căn. Thế nhưng, do nguồn lực ngân sách có hạn, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tại một số dự án NOXH thuộc sở hữu nhà nước khó khăn, kéo dài, khiến tiến độ thực hiện dự án rất chậm, thậm chí không thực hiện được. Việc xã hội hóa NOXH chưa phát huy tác dụng, chưa có nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng NOXH, nhà thu nhập thấp, nhà cho thuê.

TRƯỚC bối cảnh này, theo Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh, thành phố có thể làm được khoảng 10 nghìn căn hộ NOXH diện tích chừng 30 m2 và giá bán khoảng 200 triệu đồng/căn tại những nơi còn quỹ đất công như ở Khu chế xuất Linh Trung, Khu công nghệ cao, công viên Phần mềm Quang Trung, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Khu đô thị Công nghiệp cảng biển Hiệp Phước…

Để thực hiện được kế hoạch xây 10 nghìn căn hộ này, thành phố cần có nguồn “vốn mồi” từ Nhà nước, nhất là phải xã hội hóa và tạo điều kiện hỗ trợ cơ chế, chính sách để doanh nghiệp thực hiện. Cụ thể, Chính phủ nên cho chủ đầu tư dự án NOXH được vay ưu đãi, trước hết là vay tại bốn ngân hàng thương mại do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ định. Bên cạnh đó, Chính phủ cần có chính sách thí điểm cho chủ đầu tư được tạm hoãn, chưa nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong vòng đời của dự án; được giảm thuế giá trị gia tăng còn 5%, thuế thu nhập doanh nghiệp còn 10%... Mặt khác, thành phố cũng nên kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đề nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định về lãi suất cho vay ưu đãi NOXH từ 3 đến 3,5%/năm để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người có thu nhập thấp tại đô thị.

Các chuyên gia kinh tế cũng kiến nghị, TP Hồ Chí Minh nên phê duyệt quy hoạch phát triển NOXH, nhà ở thương mại vừa và nhỏ (trong đó có khoảng 25% là loại căn hộ nhỏ có diện tích từ 25 m2 đến 45 m2 ở một số quận ven và các huyện ngoại thành), giá thấp, để hình thành các khu đô thị vệ tinh theo quy chuẩn xây dựng của Bộ Xây dựng (dự kiến sắp ban hành). Bên cạnh đó, thành phố cần sử dụng hiệu quả quỹ đất công; quỹ đất 20% từ các dự án nhà ở thương mại để làm NOXH như yêu cầu của Luật Nhà ở. Nên cho phép tất cả các nhà đầu tư được lựa chọn một trong ba phương án gồm: Xây dựng NOXH tại dự án; hoán đổi quỹ đất hoặc quỹ NOXH có giá trị tương đương tại vị trí khác; cho doanh nghiệp bất động sản thanh toán bằng tiền. Nguồn thu được này sẽ được đầu tư vào các dự án phát triển NOXH theo quy hoạch của địa phương.