Chủ động phòng ngừa rủi ro sau dịch

Dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, thương mại toàn cầu, đồng thời thúc đẩy phương thức mua bán hàng hóa online (trực tuyến) phát triển. Ðây là cơ hội, cũng là thách thức, tiềm ẩn nhiều rủi ro dễ dẫn đến phát sinh những tranh chấp mà doanh nghiệp cần chủ động phòng ngừa.

Công nhân làm việc tại Công ty cổ phần Công nghiệp hỗ trợ Minh Nguyên, Khu công nghệ cao TP Hồ Chí Minh.
Công nhân làm việc tại Công ty cổ phần Công nghiệp hỗ trợ Minh Nguyên, Khu công nghệ cao TP Hồ Chí Minh.

Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Ðầu tư TP Hồ Chí Minh (ITPC) Cao Thị Phi Vân cho biết: Hiện, số lượng doanh nghiệp (DN) trên địa bàn thành phố chiếm khoảng 1/3 số DN cả nước. Dịch Covid-19 đã ảnh hưởng hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhiều DN. Việt Nam nói chung và TP Hồ Chí Minh nói riêng có lợi thế khi khống chế hiệu quả dịch Covid-19, nhờ đó sản xuất, kinh doanh của các DN trở lại hoạt động trong trạng thái bình thường mới. Bên cạnh việc chuyển đổi phương thức thương mại để thích nghi với diễn biến khó lường của dịch Covid-19, DN cũng cần tập trung thu thập thông tin, nghiên cứu nhu cầu thị trường để sản xuất các sản phẩm phù hợp.

Theo các chuyên gia, thách thức mà tất cả các DN ở TP Hồ Chí Minh và cả nước cần phải vượt qua hiện nay là ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19. Cho nên, các DN cần tận dụng tốt nhất các lợi thế mà FTA đem lại, như nâng cao năng lực cạnh tranh của DN; khảo sát thị trường thực tế; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo trong sản xuất, kinh doanh; nghiên cứu và hiểu biết đầy đủ, sâu sắc về các cam kết của FTA để tận dụng hiệu quả nhất các ưu đãi thuế quan, phòng tránh rủi ro. Thống kê cho thấy, thị trường bán lẻ nước ta những năm gần đây có tốc độ tăng trưởng duy trì ở mức cao, khoảng 10%/năm.

Việt Nam hiện được đánh giá là một trong những thị trường thương mại điện tử (TMÐT) phát triển nhanh nhất ở Ðông - Nam Á, chỉ xếp sau In-đô-nê-xi-a. Với mức tăng trưởng cao và liên tục từ năm 2015 trở lại đây, theo Hiệp hội TMÐT Việt Nam (VECOM), năm 2018, TMÐT Việt Nam có tốc độ tăng trưởng hơn 30% với quy mô thị trường TMÐT lên tới khoảng 7,8 tỷ USD. Vai trò của TMÐT cũng dần trở nên quan trọng hơn khi tỷ trọng doanh thu từ TMÐT trên tổng mức bán lẻ hàng hóa cả nước năm 2019 đạt 4,2%, tăng 0,6% so với năm 2018. Số lượng người tham gia mua sắm trực tuyến trên các nền tảng TMÐT cũng tăng vọt. Năm 2019, cả nước có 39,9 triệu lượt người tham gia mua sắm trực tuyến, tăng 11,8% so với năm 2018 và tăng gần gấp đôi chỉ sau ba năm. Giá trị mua sắm trực tuyến bình quân đầu người đạt 202 USD, tăng 8,6%. Ðồng thời, hành lang pháp lý cho hoạt động kinh doanh trực tuyến cũng đã được Chính phủ và các bộ, ngành ban hành. Ðây là tiền đề quan trọng để các DN gia nhập và đẩy mạnh kinh doanh trực tuyến, nhất là trong bối cảnh dịch Covid-19 đang còn diễn biến phức tạp.

Luật sư Lê Thành Kính, Giám đốc Công ty Luật TNHH Lê Nguyễn, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) cho rằng: Vấn đề quan trọng mà DN TP Hồ Chí Minh và cả nước cần quan tâm là việc thay đổi hình thức kinh doanh sang trực tuyến. Kinh doanh trực tuyến không chỉ giúp DN tồn tại trong tình hình dịch Covid-19, mà còn là xu hướng tương lai của ngành bán lẻ. Người tiêu dùng ngày càng sử dụng in-tơ-nét nhiều hơn, tìm kiếm sản phẩm và mua sắm trực tuyến nhiều hơn. Nền kinh tế thế giới đang chuyển mình trong cách mạng công nghiệp 4.0, các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, Tiktok, Instagram, Youtube… thì kinh doanh trực tuyến đang ngày càng trở nên quan trọng đối với DN.

Theo Phó Tổng Thư ký VIAC Châu Việt Bắc, bên cạnh cơ hội thì TMÐT, mua bán qua hình thức online cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro do người bán và người mua không trực tiếp gặp mặt, kiểm tra sản phẩm, giao kết hợp đồng gián tiếp cho nên khi xảy ra tranh chấp thường có ít chứng cứ xác thực để giải quyết. Chưa kể, trong bối cảnh dịch vẫn còn diễn biến phức tạp, vấn đề tìm hiểu, thẩm định thông tin về đối tác, thị trường trở nên khó khăn hơn. Từ khi xảy ra dịch Covid -19, số vụ tranh chấp thương mại có xu hướng tăng so với mật độ giao dịch thương mại thông thường. Hầu hết, các tranh cấp xảy ra không phải lỗi cố ý mà do khi hai bên ký hợp đồng không hiểu rõ các điều khoản kèm theo trong hợp đồng.

Luật sư Lương Văn Lý, Cố vấn cao cấp Công ty Luật Global Lawyers, Trọng tài viên VIAC đưa ra nhận định về một số dạng tranh chấp phát sinh nhiều trong thời điểm dịch Covid-19 và vướng mắc trong quá trình giải quyết tranh chấp. Với những thay đổi đột ngột và khó kiểm soát của dịch bệnh, tranh chấp từ hoạt động kinh doanh phát sinh nhiều hơn. Phần lớn các tranh chấp tập trung vào vấn đề hoãn, hủy hợp đồng liên quan yếu tố, sự kiện bất khả kháng. Ông Lý cũng lưu ý các DN xem xét về thời điểm khởi kiện và nơi khởi kiện (tòa án hay trọng tài), phương thức hòa giải cũng nên được quan tâm xem xét thấu đáo, bảo đảm lợi ích các bên và tránh mất thời gian, chi phí cho DN.