Xử lý những trường hợp vi phạm về cách ly
HÐTP ra văn bản hướng dẫn trong thời điểm này rất kịp thời, bên cạnh các biện pháp thông báo, cảnh báo phòng ngừa, những nội dung áp dụng pháp luật thể hiện sự răn đe, nghiêm minh của pháp luật (đặc biệt là Bộ luật Hình sự - BLHS) đối với những hành vi vi phạm gây nguy hại cho xã hội tùy mức độ khác nhau. Dư luận xã hội cho rằng văn bản hướng dẫn sẽ sớm đi vào cuộc sống, giúp tháo gỡ những khó khăn trong xét xử đối với hành vi làm lây lan dịch bệnh, đầu cơ, trốn khỏi nơi cách ly, đưa thông tin sai lệch gây rối loạn xã hội, tích trữ đầu cơ một số mặt hàng thiết yếu,... Vừa qua, tại nhiều tỉnh, thành phố phát sinh các tình huống, vụ, việc vi phạm cụ thể đối tượng bỏ trốn khỏi nơi cách ly tập trung, cố ý không chấp hành, đối tượng khai báo quanh co, che giấu thông tin gây thiệt hại lớn. Tuy nhiên, thời gian đầu chống dịch, chúng ta chưa xử lý hình sự đối tượng nào. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan chức năng xử lý nghiêm một bệnh nhân nhiễm Covid-19 không khai báo trung thực, không thực hiện các quy định trong phòng dịch. Theo quy định của pháp luật, nếu người nào biết mình có bệnh, nhiễm bệnh mà cố tình trốn tránh không khai báo, không tuân thủ nguyên tắc quy định về phòng, chống dịch bệnh thì có thể bị xử lý theo quy định của BLHS.
Với một số hành vi vi phạm pháp luật, HÐTP hướng dẫn xác định cụ thể tội danh theo quy định của BLHS. Người biết mình mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh, người trở về từ vùng có dịch bệnh Covid-19 đã được thông báo cách ly có một trong các hành vi gây lây truyền dịch bệnh Covid-19 cho người khác thì bị coi là trường hợp thực hiện "hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người" quy định tại điểm c khoản 1 Ðiều 240 BLHS và bị xử lý về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người, gồm: Trốn khỏi nơi cách ly; không tuân thủ quy định về cách ly; từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly; không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối.
Với người chưa bị xác định mắc Covid-19 nhưng sống trong khu vực đã có quyết định cách ly, quyết định phong tỏa thực hiện một trong các hành vi nêu trên gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí PCDB thì bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo quy định tại Ðiều 295 BLHS.
Mạnh tay, đủ sức răn đe
Rõ ràng, văn bản của HÐTP làm cơ sở cho các cơ quan tố tụng xử lý các hành vi vi phạm pháp luật làm ảnh hưởng PCDB Covid-19. Ðối với các cấp tòa án, nội dung hướng dẫn đề cập những loại tội phạm mới như hành vi đưa thông tin sai sự thật, xâm phạm đời tư, nhân phẩm, uy tín có thể bị xử lý về tội làm nhục hoặc vu khống... hoặc những hành vi về đầu cơ, tích trữ, buôn lậu các phương tiện, dụng cụ y tế nhằm mục đích xuất đi nước ngoài, không khai báo, hoặc đầu cơ, tích trữ mục đích bán lấy lợi thì có thể sẽ bị xử lý hình sự. Ðây sẽ là cơ sở để tòa án xét xử nghiêm minh trước pháp luật.
Cụ thể, nội dung hướng dẫn nêu người có hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, thông tin xuyên tạc về tình hình PCDB Covid-19 thì bị xử lý về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định tại Ðiều 288 BLHS. Người có hành vi đưa trái phép thông tin cá nhân, bí mật đời tư xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của nhân viên y tế, người tham gia PCDB Covid-19, người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh Covid-19 thì bị xử lý về tội làm nhục người khác theo quy định tại Ðiều 155. Ðối với những trường hợp cố tình đưa các thông tin sai sự thật hay thông tin xuyên tạc về tình hình PCDB Covid-19, vừa qua, tại nhiều địa phương, cơ quan công an, thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông đã xử lý hành chính đối với nhiều trường hợp.
Tại nhiều địa phương, xuất hiện các vụ việc người có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc cản trở người thi hành công vụ trong PCDB Covid-19. Các đối tượng này sẽ bị xử lý về tội chống người thi hành công vụ theo quy định tại Ðiều 330. Mặt khác, người có trách nhiệm trong PCDB Covid-19 nhưng không triển khai hoặc triển khai không kịp thời, không đầy đủ các biện pháp PCDB theo quy định gây hậu quả nghiêm trọng thì bị xử lý về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định tại Ðiều 360 BLHS.
Trong văn bản nêu trên, HÐTP hướng dẫn áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với trường hợp phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng (như làm lây lan dịch bệnh cho từ hai người trở lên, làm chết người...). Áp dụng hình phạt chính là hình phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng cho hưởng án treo theo đúng quy định của pháp luật đối với trường hợp phạm tội chưa gây ra hậu quả hoặc gây hậu quả ít nghiêm trọng (như chưa làm lây lan dịch bệnh). Ngoài hình phạt chính, tòa án xem xét áp dụng hình phạt bổ sung và biện pháp tư pháp theo quy định của BLHS.
Về hướng dẫn tổ chức xét xử đối với vụ án liên quan PCDB Covid-19, trong thời gian xảy ra dịch bệnh Covid-19, các tòa án chủ động phối hợp cơ quan điều tra và viện kiểm sát cùng cấp để áp dụng thủ tục rút gọn đối với vụ án có đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định tại Ðiều 456 của Bộ luật Tố tụng hình sự; đối với vụ án không đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn thì đưa ra xét xử trong thời hạn không quá một phần hai thời hạn theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.
