Hòa giải, đối thoại giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính

Hòa giải, đối thoại trong tố tụng dân sự và hành chính ngày càng đóng vai trò quan trọng trong giải quyết các vụ án tại Toà án, là phương thức hiệu quả bảo đảm quyền tự định đoạt, quyền tự quyết định của đương sự.

Hòa giải giúp giải quyết triệt để và hiệu quả tranh chấp mà không phải mở phiên tòa xét xử, tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức của đương sự, Nhà nước và toàn xã hội; hạn chế kháng cáo, kháng nghị, tranh chấp khiếu kiện phức tạp kéo dài; nâng cao tỷ lệ và rút ngắn thời gian giải quyết vụ án. Kết quả hòa giải còn góp phần hàn gắn rạn nứt giữa các đương sự, giữ gìn ổn định trật tự xã hội, tạo đồng thuận và xây dựng khối đoàn kết trong nhân dân.

Nhận thức rõ điều này, Thành ủy Hải Phòng chỉ đạo Ban Cán sự đảng TAND thành phố triển khai các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện thí điểm Ðề án hòa giải, đối thoại trong tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính đạt tỷ lệ thành công cao, đồng thời chỉ đạo UBND thành phố hỗ trợ về kinh phí thực hiện Ðề án.

Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng ban hành văn bản chỉ đạo các UBND quận, huyện, các sở, ban, ngành thành phố thực hiện nghiêm túc việc tham gia đối thoại, hòa giải giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại các trung tâm hòa giải, đối thoại tại tòa án. Tiếp đó, Chánh án TAND thành phố Hải Phòng ban hành Quyết định số 345/QÐ-TA ngày 16-3-2018 thành lập 10 trung tâm hòa giải, đối thoại tại tòa án gồm: chín trong số 15 đơn vị TAND quận, huyện và trung tâm hòa giải, đối thoại tại TAND thành phố; rà soát, lựa chọn, chỉ định 58 đối thoại viên, hòa giải viên là những thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên đã nghỉ hưu, các cán bộ mặt trận đã từng tham gia công tác Hội thẩm nhân dân và các luật sư có phẩm chất đạo đức tốt. Ðây là những người có kỹ năng, phương pháp hòa giải, đối thoại tốt, tâm huyết, nhiệt tình.

Ngay sau khi nhận sồ sơ vụ việc, giám đốc trung tâm hòa giải, đối thoại tại tòa án đã phân công cho các hòa giải viên, đối thoại viên nghiên cứu xem xét. Các hòa giải viên, đối thoại viên được phân công giải quyết vụ việc đã chủ động, tích cực nghiên cứu nội dung vụ việc xây dựng kế hoạch làm việc với đương sự, tiến hành hòa giải, đối thoại, kết quả cụ thể: Ðã phát hành 2.357 giấy mời làm việc, hòa giải, đối thoại; đưa ra hòa giải, đối thoại 893 đơn, trong đó: Hòa giải, đối thoại thành: 600 vụ việc; hòa giải, đối thoại không thành 293 vụ việc (đạt tỷ lệ 67,2%). Trong số các vụ án hòa giải, đối thoại thành công có: 538 vụ tranh chấp về hôn nhân gia đình, tranh chấp về tài sản chung vợ chồng và nuôi con (trong đó đã hòa giải vợ chồng đoàn tụ 67 vụ); 38 vụ án tranh chấp dân sự; 16 vụ án kinh doanh thương mại, bốn vụ tranh chấp lao động và đối thoại thành năm vụ hành chính.

Trong số 600 vụ việc hòa giải đối thoại thành công có 149 vụ việc đương sự tự thỏa thuận với nhau, người khởi kiện rút đơn khởi kiện; 451 vụ việc các đương sự đề nghị tòa án ra quyết định công nhận sự thỏa thuận. Nhiều vụ việc dân sự, kinh doanh thương mại, lao động, hành chính phức tạp được kiên trì hòa giải, đối thoại thành công.

Nhìn chung, việc triển khai thí điểm hòa giải, đối thoại tại thành phố Hải Phòng, mặc dù gặp không ít khó khăn về số lượng vụ việc thụ lý nhiều, tính chất vụ việc, thời gian triển khai gấp, nhưng với tinh thần cố gắng, quyết tâm cao, việc triển khai thí điểm đã được thực hiện nghiêm túc, bài bản, đồng bộ và kịp thời. Các hòa giải viên, đối thoại viên nhanh chóng tiếp thu quy trình, quy định về hòa giải, đối thoại theo hướng dẫn của TAND tối cao, tiếp thu kinh nghiệm của các Thẩm phán TAND tối cao và chuyên gia quốc tế. Các trung tâm hòa giải, đối thoại tại tòa án và các hòa giải viên, đối thoại viên đã thật sự cố gắng, nhiều trung tâm đạt số vụ hòa giải, đối thoại thành công cao như: Trung tâm hòa giải TAND quận Hồng Bàng, huyện Thủy Nguyên, huyện Kiến Thụy, quận Ngô Quyền. Nhiều hòa giải viên, đối thoại viên có kỹ năng hòa giải đối thoại tốt được chuyên gia quốc tế đánh giá cao. Nhiều tranh chấp dân sự, hôn nhân gia đình tranh chấp về tài sản phức tạp được hòa giải theo hướng các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án, không mất thời gian theo đuổi vụ kiện tại tòa án qua các quy trình tố tụng, bước đầu tạo niềm tin, phấn khởi trong nhân dân và doanh nghiệp.

Với quyết tâm thực hiện thành công chương trình thí điểm, thời gian tới TAND thành phố Hải Phòng sẽ tiếp tục tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng hòa giải, đối thoại vận dụng những kinh nghiệm, ý kiến đóng góp phù hợp thực tiễn trong quá trình hòa giải, đối thoại của chuyên gia quốc tế; tăng cường hòa giải, đối thoại trong giải quyết các tranh chấp dân sự, hành chính tại Hải Phòng. Tập trung đẩy mạnh phổ biến, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng cho các cơ quan, đơn vị, tổ chức và người dân hiểu rõ hơn về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động hòa giải, đối thoại, kết quả bước đầu triển khai thí điểm tại Hải Phòng.

Để nâng cao hiệu quả của công tác phối hợp triển khai thí điểm, chúng tôi đề xuất TAND tối cao thông tin việc triển khai thí điểm đến Bộ Tư pháp, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam để thông tin, hướng dẫn, tuyên truyền phối hợp để việc triển khai thí điểm được thuận lợi.

NGUYỄN THỊ MAI

Nguyên Chánh án TAND thành phố Hải Phòng

Tính đến ngày 18-5-2018 (sau hai tháng các trung tâm hòa giải, đối thoại tại tòa án đi vào hoạt động), các tòa án thực hiện thí điểm đã thụ lý 1.077 đơn khởi kiện, trong đó: Tranh chấp dân sự 121 đơn; tranh chấp về hôn nhân gia đình 802 đơn; tranh chấp kinh doanh, thương mại 90 đơn; tranh chấp lao động 7 đơn; khiếu kiện hành chính 57 đơn. So với cùng kỳ năm 2017 số vụ tranh chấp về dân sự, khiếu kiện hành chính tiếp tục tăng và diễn biến phức tạp, nhất là án hành chính.