Công ty Vedan phải bồi thường thỏa đáng cho nông dân!

Trạm sử lý nước thải của công ty VEDAN bơm nước thải trực tiếp ra sông Thị Vải.
Trạm sử lý nước thải của công ty VEDAN bơm nước thải trực tiếp ra sông Thị Vải.

Nhưng gần hai năm qua, Vedan không khắc phục hậu quả, liên tục dùng kế hoãn binh, kỳ kèo mức đền bù quá thấp so với thiệt hại mà người dân phải gánh chịu. Nông dân các tỉnh, thành này đồng loạt khởi kiện Vedan ra tòa.

Sau gần 20 năm hoạt động (1991), tài sản của Vedan liên tục tăng lên, đồng thời công ty này cũng để lại nhiều tai tiếng như:  làm ô nhiễm sông Thị Vải bằng 5.000 m3 chất thải/ngày, khiến môi trường bị tàn phá nặng nề, biến vùng đất yên bình, xanh tươi trở thành vùng ô nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp đời sống người dân trong vùng. Ngay từ những năm 1994 - 1995, Vedan đã lén lút xả thải và đã nhiều lần bị phạt, nhưng mãi đến tháng 12-2008, cơ quan chức năng mới phát hiện hàng chục đường ống ngầm được thiết kế bí mật, xả thẳng nước thải chưa qua xử lý vào dòng sông, gây ô nhiễm nặng hơn 10 km sông Thị Vải, với diện tích gần 20 nghìn ha, ảnh hưởng trực tiếp hơn 10 nghìn hộ nông dân thuộc các huyện Nhơn Trạch, Long Thành (tỉnh Ðồng Nai), Tân Thành (Bà Rịa-Vũng Tàu) và Cần Giờ (TP Hồ Chí Minh) vốn sống dựa vào nguồn lợi của con sông này.

Hành vi gian dối, có chủ đích của Vedan đã bị cơ quan chức năng truy thu 127 tỷ tiền phí môi trường và phạt hành chính 267 triệu đồng. Ngoài ra, Vedan có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho nông dân các tỉnh, thành phố do không thể khai thác, nuôi trồng thủy sản... Theo Viện Tài nguyên và Môi trường và chính quyền các tỉnh, thành bị thiệt hại, số tiền Vedan phải bồi thường cho các hộ nông dân của Ðồng Nai là: 120 tỷ đồng; TP Hồ Chí Minh là: 107 tỷ đồng và Bà Rịa - Vũng Tàu là: 53 tỷ đồng. Tuy nhiên, gần hai năm qua, Vedan tìm mọi cách lảng tránh trách nhiệm, kỳ kèo, dây dưa việc bồi thường nông dân. Trước tình hình đó, nông dân các tỉnh, thành phố đang gấp rút khởi kiện Vedan ra tòa.

Nông dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và TP Hồ Chí Minh đã nhờ chính quyền, Hội Nông dân và cơ quan chức năng can thiệp và thuê luật sư kiện Vedan ra tòa, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người bị thiệt hại. Dự kiến, ngay trong tháng 7 này, đơn khởi kiện Công ty Vedan sẽ được gửi lên tòa án. Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Trung Tín đã ký văn bản gửi Công ty Vedan Việt Nam và Bộ Tài nguyên và Môi trường, đề nghị bồi thường số tiền 45,7 tỷ đồng cho hơn 839 hộ dân bị thiệt hại do nước thải của Vedan gây ra.

Theo ông Nguyễn Văn Phụng, Chủ tịch Hội Nông dân TP Hồ Chí Minh, huyện Cần Giờ có 839 hộ, với 2.123 ha diện tích nuôi trồng thủy hải sản ở xã Thạnh An bị ảnh hưởng ô nhiễm từ nước thải của Vedan. Tổng thiệt hại ước tính 107 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau nhiều lần cò kè kéo dài, Vedan ra giá đền bù 7 tỷ đồng, bằng 1/10 mức thiệt hại. Hiện nay, Ủy ban MTTQ, Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh và các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường, Viện Tài nguyên và Môi trường đang khẩn trương giúp dân hoàn tất thủ tục để khởi kiện Vedan ra Tòa án Nhân dân huyện Cần Giờ.

Luật sư Nguyễn Văn Quynh khẳng định, khả năng thắng kiện của nông dân trong vụ này là rất cao. Bởi trước đó, Vedan đã ký vào bản thừa nhận mình là thủ phạm chính gây ra ô nhiễm sông Thị Vải; các đoàn thanh tra kiểm tra của tỉnh Ðồng Nai, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã kết luận ô nhiễm sông Thị Vải chủ yếu do Vedan gây ra... đây là cơ sở pháp lý vững chắc để người dân theo vụ kiện.

Theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, Ðoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh đã tình nguyện đứng ra giúp nông dân kiện Vedan, đồng thời Hội Nông dân thành phố cũng thống nhất đề xuất ông Chủ tịch Hội Nông dân huyện Cần Giờ đứng ra kiện Vedan. Ông Hậu cho biết thêm, sẽ đề nghị Ban chấp hành Hội Nông dân thành phố tẩy chay các sản phẩm của Vedan, vì điều này không trái pháp luật  và tin rằng "Với tất cả bằng chứng, đánh giá thiệt hại do các cơ quan quản lý nhà nước đã đưa ra thì người dân chắc chắn thắng kiện". Luật sư Trương Trọng Nghĩa, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho rằng, với trường hợp của Vedan thì UBND một địa phương hoàn toàn có thể đứng đơn kiện Vedan. Còn theo luật sư Nguyễn Ðăng Trừng, Chủ nhiệm Ðoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh, khi UBND đứng ra kiện thì chính quyền cần điều tra thiệt hại, chứng minh bằng những công trình, giải pháp khắc phục hậu quả ô nhiễm qua tính toán khoa học, qua đó buộc Vedan phải đền bù, khắc phục hậu quả cho nông dân do công ty gây ra.

UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã chỉ đạo các ban, ngành liên quan khẩn trương hỗ trợ người nông dân bị thiệt hại tiến hành khởi kiện Công ty Vedan ra Tòa án Nhân dân huyện Tân Thành (Bà Rịa- Vũng Tàu). Hiện toàn bộ 1.255 hồ sơ của người dân các xã Mỹ Xuân, Tân Phước, Phước Hòa và thị trấn Phú Mỹ của huyện Tân Thành đã được bàn giao cho các luật sư Ðoàn Luật sư tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu để chuẩn bị các bước tố tụng cần thiết trước khi khởi kiện công ty ra tòa. Việc phổ biến, hướng dẫn người dân làm giấy ủy quyền, chuẩn bị hồ sơ, kinh phí dự trù... đều đang được các cơ quan liên quan của tỉnh triển khai quyết liệt. Luật sư Vũ Bá Thanh, Chủ nhiệm Ðoàn luật sư tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, hơn 120 luật sư đã sẵn sàng vào cuộc, đáp ứng nhu cầu nếu người dân có nguyện vọng ủy quyền cho luật sư khởi kiện Công ty Vedan ra tòa.

Trước đó, ngày 9-4, trên cơ sở kết quả thẩm định, đánh giá mức độ thiệt hại về kinh tế của người dân do Viện Tài nguyên và Môi trường thuộc Ðại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh tiến hành, UBND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu đã có Công văn số 2059/UBND-VP yêu cầu Vedan bồi thường số tiền hơn 53 tỷ đồng cho 1.255 hộ dân do hành vi xả thải của công ty này gây ra cho sông Thị Vải làm ảnh hưởng trực tiếp đến ngư dân nuôi trồng, đánh bắt hải sản và làm muối. Thứ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, việc xác định mức độ thiệt hại được tiến hành khách quan, trên cơ sở khoa học và thực tiễn. Hành vi xả thải thẳng ra môi trường của Vedan đã có đầy đủ chứng cứ, Vedan đã thừa nhận. Việc bồi thường, hỗ trợ người dân bị thiệt hại là nghĩa vụ và trách nhiệm của Công ty Vedan!