Bóng đá thời đại kỹ thuật số

24 năm trước, vào một ngày thứ ba, HLV Marcelo Bielsa, khi ấy mới 37 tuổi, gọi Mauricio Pochettino, chàng hậu vệ 20 tuổi trong đội hình Newell’s Old Boys của mình lại gần và nói: “Thứ năm, chúng ta gặp San Lorenzo. Cậu hãy thu thập tất cả những bài báo mới nhất phân tích về họ, đặc biệt phải có bài của tờ El Grafico; thu thập cả các đánh giá khác về họ nữa. Và đính kèm theo đó là cả những nhận định riêng của cậu về đối thủ ấy. Rồi tôi và cậu sẽ thảo luận với nhau ở buổi tập chuẩn bị cho trận gặp San Lorenzo”.

Ngày nay các cầu thủ thường tự quay video đẩy lên mạng để kiếm việc làm.
Ngày nay các cầu thủ thường tự quay video đẩy lên mạng để kiếm việc làm.

Nhiệm vụ mà Bielsa giao cho Pochettino chỉ là một vụ việc bình thường mà mỗi HLV đều phải giao phó cho trợ lý của họ thực hiện. Nhưng điều lạ lùng là Bielsa lại chọn giao cho Pochettino, một hậu vệ trẻ mới vừa được đưa lên đội 1 của Newell’s chưa lâu. Ở thời kỳ ấy, việc làm của Bielsa được coi là điên rồ. Nhưng với ông, nó chẳng có gì điên rồ cả. Đơn giản, ông tin vào Pochettino và hơn nữa, người ta vẫn gọi ông là “El Loco” (gã cuồng). Gã cuồng làm một việc điên rồ thì đúng quá rồi còn gì nữa?

Nhưng “El Loco” đã không hề điên rồ như cái tên của ông. Đến bây giờ, khi Bielsa đã 62 tuổi, và người ta vẫn gọi ông bằng biệt danh “cuồng lão” ấy, nhưng không ai không dành cho ông sự kính trọng tuyệt đối về tài năng. Thậm chí, tất cả các HLV hàng đầu hiện thời như Pep Guardiola, Simeone... đều coi ông là HLV giỏi nhất hành tinh. Việc ông chọn Pochettino, thay vì các trợ lý có tên tuổi của mình, để làm bản báo cáo chiến thuật kia là có lý. Ông nhận thấy ở Pochettino biệt tài trong huấn luyện. Và Pochettino đã nối tiếp ông để trở thành một trong những HLV xuất sắc nhất ở thời điểm hiện tại. Nhưng vượt trên hết, cái tài của Bielsa không phải là việc chọn một người 20 tuổi có tố chất để truyền nghề HLV mà nó nằm ở chỗ: Bielsa nhận thấy, một cách thức thời, sự chuyển mình của thời đại thông tin, của dữ kiện, của thống kê, của cập nhật. Ông chọn Pochettino vì tính cập nhật ấy của tuổi trẻ. Năm ấy là năm 1992, năm kỷ nguyên thông tin bắt đầu chớm bùng nổ.

Nhắc lại câu chuyện của Bielsa - Pochettino thì chúng ta cũng không nên bỏ qua câu chuyện của năm 2005. Đó là năm Youtube chính thức ra mắt. Trong lũ lượt những người dùng bắt đầu hào hứng sẻ chia các video mình có trong tay lên internet thông qua Youtube, có một video, làm như kiểu tư liệu. Đó là video mà Nike làm cho Ronaldinho, một manh nha đầu tiên của quảng cáo trực tuyến. Video ấy thể hiện cảnh Ronaldinho nhận đôi giày mới, mầu trắng, từ tay một trợ lý. Rồi anh đi đôi giày ấy vào chân, tâng bóng kỹ thuật, sút bốn lần dội xà ngang liên tiếp. Kỹ năng đá xà ngang là một trong những kỹ năng mà giới chơi bóng đá vẫn hay thách đố nhau. Và việc Ronaldinho đá chạm xà ngang bốn lần liền, bóng không hề chạm đất (cứ dội xà ngang ra là Ronaldinho lại hứng lấy bóng để tâng và sút tiếp), đã tạo thành một cơn sốt thật sự. Video ấy không mấy chốc cán đích triệu lượt xem. Đó cũng là video triệu lượt xem đầu tiên trong lịch sử facebook.

Ít ai biết rằng, video đó đã được chỉnh sửa, dàn dựng lại khéo léo. Sự thực, Ronaldinho sút bốn lần nhưng chỉ có hai lần là chạm xà ngang mà thôi. Hai lần còn lại, nó là hiệu ứng được xử lý bằng đồ họa.

Nhưng ai thèm quan tâm chuyện siêu sao Brazil đá chính xác là thực hay ảo. Người ta quan tâm đến câu chuyện khác. Kể từ khi Youtube trở nên phổ cập, nó đã thay đổi bóng đá rất nhiều.

Bóng đá thời đại kỹ thuật số ảnh 1

Việc thu thập thông tin trong bóng đá ngày càng dễ dàng với sự phát triển của công nghệ.

Với sự phát triển của công nghệ, bóng đá cũng không thoát ra ngoài những chuyển mình của xã hội. Youtube là nơi bóng đá đến gần với mọi tầng lớp hơn nữa. Ngày trước, thay vì chờ đợi giờ phát sóng trên truyền hình để xem lại điểm tin các bàn thắng của một vòng đấu, ngày nay, người dùng chỉ việc bấm chuột và có thể cập nhật ngay. Các tình huống tranh cãi của các trận cầu cũng được mổ xẻ hơn bởi hình ảnh trực quan sinh động luôn có sẵn cho những chuyên gia khai thác. Và với những người đi tổng hợp báo cáo như Pochettino, họ không còn phải đến tận sân thăm dò đối thủ, hoặc đến các kênh truyền hình mua lại băng ghi hình nữa, mà thay vào đó, chỉ cần một chiếc laptop, thậm chí là máy tính bảng, họ đã có thể nghiền ngẫm đối phương sắp tới của mình như thế nào. Và từ đó, một nghề mới mẻ trong bóng đá đã nảy sinh, khoảng vài năm trở lại đây, nghề “chuyên gia phân tích dữ liệu”. Những người tham gia vào nghề ấy có tuổi đời rất trẻ, thường là ngoài 20, và không nhất thiết phải biết đá bóng. Chỉ cần họ am tường về chiến thuật bóng đá và công nghệ là đủ. Hiện nay, mỗi CLB nuôi khoảng ba đến năm chuyên gia như thế, với mức lương không bèo bọt chút nào. Bình quân mỗi chuyên gia có thể kiếm được khoảng chục nghìn bảng Anh mỗi tháng cho công việc “đèn sách” thay các HLV.

Song, Youtube không chỉ tạo ra một nghề mới như kể trên, mà nó còn trở thành xu hướng để những ai đam mê nghề huấn luyện học hỏi và trở thành huấn luyện viên. Bởi thế, tuổi HLV hiện nay ngày càng trẻ. Nếu 24 năm trước, Bielsa được coi là trẻ khi huấn luyệt Newell’s ở tuổi 37 thì hôm nay, cuối tam tuần và vào tứ tuần là lứa tuổi phổ biến của các HLV. Thậm chí, có những người đã thành công rực rỡ khi tuổi chưa quá 45.

Và bản thân các cầu thủ cũng có lợi với Youtube. Xưa kia, họ phải đi đến các CLB xin thử việc, chầu chực một cơ hội thử sức để kiếm việc làm. Bây giờ, họ chỉ việc tung video mình chơi bóng thế nào lên các mạng lưới “tuyển trạch online” mà điển hình là Kênh ScoutNationHD trên Youtube. Kênh đó thống kê hình ảnh, dữ kiện của rất nhiều cầu thủ, với độ cập nhật chóng mặt. Và đã có nhiều HLV lên đó kiếm tìm cầu thủ, một việc mà mới chỉ cách đây 5 năm thôi đã bị coi là ảo tưởng và điên rồ.

Trong khi đó, các CLB cũng dùng Youtube để quảng bá truyền thông cho chính mình. Khi Carlos Tevez gia nhập West Ham cách đây khoảng chín năm, video của anh đã chiếm hơn 100 nghìn lượt xem chỉ trong một ngày. Còn ở thời này, lượt xem tính bằng triệu là chuyện bình thường. Và các nhà tài trợ sẵn lòng chi tiền cho các CLB nếu họ xuất hiện “ngẫu nhiên”trong những video như thế, những video bạc triệu.

Youtube đã thay đổi thế giới rất nhiều, và bóng đá không là ngoại lệ trong đổi thay đó. Bóng đá cũng chuyển mình rất nhanh với công nghệ, để sản sinh ra một thời đại bóng đá mới, thời đại của dữ kiện và cập nhật. Và đó cũng là lúc cáo chung của các thần tượng, những người già trầm ngâm với cuốn sổ trên tay, cuốn sổ từng được coi là bí kíp. Đơn giản, ở thời đại mở toang này, không còn gì là bí kíp nữa...