Quy hoạch - Đầu tư

Gỡ khó trong xây mới chung cư cũ

Báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội đánh giá, tiến độ cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ tại Hà Nội rất chậm trễ. Các chuyên gia cho rằng cần sớm tháo gỡ những khó khăn từ chính sách mới kỳ vọng giải quyết được vấn đề này trong thời gian tới.

Theo báo cáo Chính phủ gửi Quốc hội về thi hành Luật Thủ đô, liên quan đến nội dung cải tạo, xây dựng mới chung cư cũ cho thấy, Hà Nội có 1.579 nhà chung cư cũ, quy mô từ 2 đến 5 tầng, tập trung chủ yếu tại bốn quận nội thành, trong đó nhiều nhà chung cư xuống cấp nghiêm trọng, một số nhà hư hỏng nặng, nguy hiểm. Thành phố đã kiểm định được 340 tòa; đang tổ chức triển khai lập quy hoạch cải tạo 28 tòa và đến nay đã có 16 nhà đầu tư đề xuất ý tưởng quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 đối với khu chung cư cũ. Tuy nhiên, việc cải tạo, nâng cấp, chỉnh trang các khu chung cư cũ rất chậm trễ. Nguyên nhân do còn nhiều vướng mắc về cơ chế, chính sách; năng lực của một số chủ đầu tư, nhà đầu tư, nhà thầu, tư vấn ở một số dự án còn hạn chế; công tác rà soát, đánh giá, lập danh mục khu chung cư cũ, nhà cũ xuống cấp để công bố thu hút đầu tư rất chậm.

Xuất phát từ những nguyên nhân đó, sau hơn 10 năm, đến nay, Hà Nội mới hoàn thành cải tạo, xây dựng lại 14 chung cư, chiếm hơn 1% so với tổng số chung cư. Rất nhiều khu nhà xuống cấp gặp khó khăn khi thực hiện cải tạo, xây dựng mới. Điển hình như dự án cải tạo nhà B1, khu Văn Chương (quận Đống Đa) gặp khó khăn do quy hoạch đã phê duyệt chỉ đáp ứng chỗ ở cho khoảng một phần tư số dân hiện có, số còn lại buộc phải tái định cư ở nơi khác hoặc nhận tiền để lo chỗ ở mới, khiến cư dân không đồng tình. Hay tại khu Nghĩa Tân (quận Cầu Giấy), hơn 10 năm trước đã tổ chức điều tra xã hội học, lấy ý kiến người dân, xây dựng quy hoạch tổng thể toàn bộ các khu nhà chung cư cũ, nhưng phải bỏ dở vì chưa tìm được tiếng nói chung từ Nhà nước, doanh nghiệp và người dân…

Trước những khó khăn từ thực tế trong quá trình thực hiện, Hà Nội đã kiến nghị Bộ Xây dựng đề xuất với Chính phủ cho phép thực hiện cơ chế đặc thù để đẩy nhanh tiến độ cải tạo chung cư cũ, nhưng hiện còn ở giai đoạn bàn thảo. Về tiến độ lập quy hoạch, UBND thành phố Hà Nội cho biết, trong số 19 nhà đầu tư được giao triển khai lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, hiện đã cơ bản hoàn thành. Thành phố yêu cầu Sở Quy hoạch - Kiến trúc trong những tháng cuối năm 2019, chủ trì xây dựng, trình đồ án quy hoạch, xây dựng lại khoảng 20 khu chung cư cũ, trong đó có các khu chung cư cũ: Mai Động, Thanh Xuân Bắc, Thanh Xuân Nam, Thành Công, Trung Tự, Ngọc Khánh, Giảng Võ, Khương Thượng, Thủy Lợi, Bách Khoa, Nam Đồng, Kim Giang...

Bàn về giải pháp đẩy nhanh tiến độ cải tạo, xây dựng mới các khu chung cư cũ, rất nhiều chuyên gia cho rằng, Hà Nội cần có quyết sách mạnh mẽ, đột phá từ chính sách quy hoạch. Phó Viện trưởng Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng, TS, KTS Lê Thị Bích Thuận nhấn mạnh, khi tái thiết các khu chung cư cũ phải tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc quy hoạch. Việc giao cho chủ đầu tư tự lập quy hoạch từng khu đơn lẻ để trình cơ quan quản lý phê duyệt mà không xác định đồng bộ hạ tầng cho toàn khu vực dễ tạo ra áp lực đô thị. Đồng quan điểm này, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, không nên giao cho chủ đầu tư cải tạo từng tòa nhà, mà Nhà nước phải xây dựng quy hoạch chi tiết cả khu chung cư. Có như thế mới tạo được diện mạo mới cho bộ mặt đô thị, tạo ra những khu dân cư có điều kiện sống tốt hơn. Khi doanh nghiệp lập quy hoạch, họ sẽ cố gắng đưa ra các điều kiện có lợi cho mình. Vì thế, nên đổi mới cách làm, thay đổi quy trình, có quy hoạch, cơ chế rồi mới chọn chủ đầu tư.

Sau hơn 10 năm triển khai cải tạo, xây dựng chung cư cũ cho thấy, hai nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của dự án là quy hoạch và chính sách tái định cư. Để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, thành phố nên thực hiện quy hoạch đồng bộ toàn bộ chung cư cũ, không nên triển khai một khu nhà đơn lẻ. Trong trường hợp chỉ thực hiện được một khu nhà, cần có chính sách khuyến khích, hỗ trợ, ưu tiên chủ đầu tư.