Bức tranh của người tù
"Nếu không có Chủ tịch Hồ Chí Minh và lãnh tụ Fidel Castro, không thể có tình đoàn kết Việt Nam - Cuba như ngày hôm nay. Tuy cách xa nhau về địa lý, nhân dân hai nước vẫn rất gần nhau và thân thiết trong cuộc đấu tranh vì một thế giới tốt đẹp, công bằng, hòa bình và đoàn kết. Cùng chung một chiến hào bên cạnh người anh em Việt Nam, chúng tôi có thêm sức mạnh và vững tin vào thắng lợi", đó là phát biểu của Antonio Guerrero Rodriguez - một trong năm chiến sĩ chống khủng bố được phong tặng danh hiệu Anh hùng Cộng hòa Cuba, trong buổi triển lãm tranh và ra mắt tập thơ của chính ông tại Thủ đô Hà Nội vào năm 2018.
Ít ai biết rằng, ở thời điểm bị giam giữ trong tù, vị anh hùng Cuba còn từng vẽ chân dung Bác Hồ. Những năm tháng bị tù đày, Antonio luôn giữ niềm tin vào cuộc đấu tranh giành tự do, độc lập của nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới. Ý chí của ông được củng cố qua tấm gương sáng ngời của Chủ tịch Hồ Chí Minh - người cũng từng trải qua hoàn cảnh tù đày. "Tôi và các đồng chí khác đã dùng bút chì để vẽ hình ảnh không thể nào quên của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Vị lãnh tụ luôn hiện hữu trong trái tim chúng tôi cũng như trong cuộc đấu tranh này", Antonio Guerrero Rodriguez chia sẻ.
Không chỉ có vậy, mỗi khi màn đêm buông xuống giữa bốn bức tường xà lim lạnh lẽo, những vần thơ đanh thép của Bác cũng giúp các chiến sĩ Cuba tiếp thêm sức mạnh và ý chí. "Thân thể ở trong lao/ Tinh thần ở ngoài lao/ Muốn nên sự nghiệp lớn/ Tinh thần càng phải cao". Với tinh thần "càng phải cao" ấy, năm người chiến sĩ anh hùng đã được trả tự do, và riêng Antonio có may mắn cũng như vinh dự được đến thăm Việt Nam - đất nước quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh.
"Tên Người là cả một niềm thơ"
Không chỉ Antonio, nhiều nhà thơ lớn cũng được khơi nguồn cảm hứng từ cuộc đời cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Một trong số đó phải kể đến Felix Pita Rodriguez. Tập thơ "Nhật ký trong tù" của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được chính nhà thơ dịch sang tiếng Tây Ban Nha và lần đầu được xuất bản tại Cuba năm 1960. Felix nhận định thơ của Bác là "thơ của một lãnh tụ vĩ đại duy nhất ở thế kỷ này đi vào tương lai".
Công việc viết văn, làm báo đã cho Felix cơ hội đặt chân tới nhiều miền đất trên thế giới và Felix cũng có duyên được đến thăm "mảnh đất hình chữ S" hai lần. Sau khi đến giữa khói lửa đạn bom nơi vùng chiến sự để gặp gỡ người dân cùng các chiến sĩ Việt Nam, Felix có "một ngày cảm động hiếm thấy, có ý nghĩa nhất trong đời cầm bút của mình" - ngày ông được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trở về nước, ông sáng tác một loạt tác phẩm về Việt Nam được xuất bản và phát hành rộng rãi ở các nước Mỹ la-tinh. Hơn tất thảy, bài thơ "Hồ Chí Minh, tên Người là cả một niềm thơ" được coi như một trong những sáng tác quốc tế hay nhất viết về Bác. Tác phẩm chứa đựng rất nhiều hình tượng giàu cảm xúc khắc họa về Bác, những nét đẹp cao cả, kỳ vĩ nhưng không hề bị thần thoại hóa, trái lại vô cùng thân thuộc gần gũi với mỗi người.
Thân thương như một người ông, người cha, người bác, người anh trong gia đình, bức ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh được đặt trang trọng chính giữa phòng làm việc của nhà thơ Cuba. Ngay sát bên là bức tranh vẽ hình Bác Hồ ngồi đọc sách bên bờ suối với dòng chữ "Hồ Chí Minh, tên Người là cả một niềm thơ".
"…Bởi vì người đã mặc lên mọi tấm áo xác xơ
đã đi chân đất với mỗi đôi chân trần của người dân đất nước,
Bởi vì Người đã chứa chất nỗi tủi nhục của mọi người cùng cực,
Bởi vì Người đã từng chịu đau nỗi roi vọt đánh vào dân tộc…".
Bác là người cùng chịu, cùng gánh nỗi đau thương mất mát lớn lao, triền miên của dân tộc, của nhân dân, của tất cả những thân phận khốn cùng bị áp bức trên toàn thế giới. Nửa vòng Trái đất, từng câu từng chữ của nhà thơ Cuba vẫn thăm thẳm hình ảnh Bác - người đau đáu nỗi niềm thương nước, thương dân.
"Tío Ho" nơi quốc đảo Caribbe
Có thể khẳng định: Nhân dân Cuba không ai không biết đến Bác Hồ. Vị lãnh tụ Việt Nam, một nhân cách mà Chủ tịch Fidel Castro vô cùng ngưỡng mộ và dành nhiều tình cảm. Ba chữ "Hồ Chí Minh" không chỉ in sâu trong tâm trí mỗi người dân mà còn được ưu ái đặt cho nhiều địa danh trên khắp đất nước. Tiêu biểu nhất phải kể đến: Trường tiểu học Bác Hồ (Escuela primaria Tío Ho) được thành lập nhân dịp kỷ niệm một năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước Việt Nam, năm 1976. Tượng đài Hồ Chí Minh, đặt tại Công viên Hòa Bình, ngay giữa trung tâm Thủ đô La Habana, khánh thành năm 2003, nhân dịp kỷ niệm 113 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh…
Ở Cuba, cụm từ "Bác Hồ" (Tío Ho) được sử dụng rộng rãi, thể hiện tình cảm gần gũi thân thuộc như trong một gia đình. Ngay từ cấp tiểu học, những cậu bé, cô bé ở đây đã được tìm hiểu về đất nước và con người Việt Nam. Ðến bậc phổ thông, tư tưởng Hồ Chí Minh cùng chiến thắng vang dội của Việt Nam trước đế quốc Mỹ chính là một phần không thể thiếu trong những tiết học lịch sử. Vào mỗi dịp kỷ niệm ngày sinh và ngày mất của Tío Ho, nhân dân Cuba thường đặt hoa tưởng nhớ Người.
Có một điều đặc biệt, ngày 19-5 trở thành ngày đặc biệt, người dân Cuba tưởng niệm hai vĩ nhân lịch sử. Ðó là ngày mất của người anh hùng dân tộc Jose Marti, lãnh đạo phong trào đấu tranh giành độc lập của đất nước Cuba và ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh đạo công cuộc đấu tranh giành độc lập, toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam. Trong khoảng thời gian này, hình ảnh, cuộc đời cũng như tư tưởng của hai vị lãnh tụ nhân dân liên tục được nhắc nhớ trên tất cả những phương tiện truyền thông đại chúng.
Trong tâm khảm mỗi người dân Cuba, hễ nhắc tới Việt Nam không thể không kể đến Tío Ho. Nếu bạn có dịp ghé thăm hòn đảo Caribbe xinh đẹp, giới thiệu bản thân với người bản xứ bất kỳ, bạn chắc chắn sẽ nghe được câu nói "Việt Nam - Hồ Chí Minh" từ họ, đi kèm đôi mắt to tròn và nụ cười tươi gần gũi. Nụ cười ấy cùng tình yêu vô bờ bến là món quà quý giá, nghĩa tình nhất mà người dân Cuba gửi đến Bác Hồ kính yêu cũng như đất nước Việt Nam anh em.
