Từ “lăng kính sống” của tự nhiên
Sinh ngày 8 tháng 5 năm 1926, ở Isleworth, phía tây London, Anh, bảy tuổi, Attenborough đã bộc lộ niềm đam mê với thiên nhiên khi sở hữu một “bảo tàng” nhỏ tại nhà, chuyên sưu tầm các mẫu đá, hóa thạch cùng một viên hổ phách chứa đầy các sinh vật thời tiền sử.
Năm 1950, David Attenborough bắt đầu làm việc cho kênh truyền hình BBC để rồi trở thành nhà điều hành kênh BBC Two (kênh quan trọng thứ hai của Tập đoàn truyền thông Anh) vào năm 1965. Dù cùng lúc phải thực hiện nhiều đề tài khác nhau như chính trị, tài chính hay kỹ thuật…, Attenborough vẫn ấp ủ vô vàn dự định làm phim về thế giới hoang dã.
Ông đã kết hợp đam mê của mình với sự nghiệp làm truyền hình khi bắt đầu sản xuất serie về lịch sử tự nhiên - Kiểu cách của các loài động vật (The Pattern of Animals, 1953). Ðầu năm 1970, ông quyết định từ chức quản lý ở BBC để dành toàn bộ thời gian nghiên cứu và làm phim về động vật hoang dã.
Mở màn bằng loạt phim Sự sống trên Trái đất (Life on Earth, 1979), David Attenborough đã đưa người xem tới những kỳ quan tự nhiên xa xôi qua các góc nhìn vô cùng chân thực và gần gũi. Life on Earth thành công và được khán giả đón nhận tích cực đã thúc đẩy BBC sản xuất các serie kế tiếp như Hành tinh sống (The Living Planet, 1984) và Những thách thức của cuộc sống (The Trials of Life, 1990).
Bước qua tuổi nghỉ hưu, Attenborough vẫn tiếp tục thực hiện hàng loạt dự án với đủ loại đề tài khác nhau trong thế giới tự nhiên như: thực vật (The Private Life of Plants, 1995); các loài chim (The Life of Birds, 1998); động vật có vú sống về đêm (The Life of Mammals, 2002); những loài không xương sống (Life in the Undergrowth, 2005); hay các loài bò sát và lưỡng cư (Life in cold Blood, 2008).
Ðược coi như “bảo vật quốc gia” của nước Anh, nhưng khi những bộ phim tài liệu của Attenborough được đưa sang trình chiếu ở Mỹ, ông lại nhận được vô số cái lắc đầu, bởi sự hoài nghi về độ hấp dẫn của nó.
Phải tới năm 2007, khi kênh Discovery quyết định phát sóng serie Hành tinh Trái đất (Planet Earth), loạt phim ngay lập tức bán được 2,6 triệu bản DVD trong năm đầu tiên phát hành, mang lại cho ông một lượng đông đảo người hâm mộ ở Xứ sở cờ hoa. Tới nay, Planet Earth vẫn là một trong số các DVD truyền hình thực tế bán chạy nhất mọi thời đại.
 |
Ðến trách nhiệm bảo vệ môi trường
Ðam mê khám phá thiên nhiên của Attenborough khiến ông, ban đầu, chỉ đơn giản muốn trở thành một nhà bảo tồn với một cuộc sống gắn liền cùng thế giới tự nhiên. Nhưng theo thời gian, ước muốn ấy đã thay đổi.
Năm 2004, khi lắng nghe bài thuyết trình của nhà khoa học môi trường Mỹ Ralph Cicerone, Attenborough mới thật sự chắc chắn về vai trò của toàn thế giới, trong nỗ lực chung tay chống lại biến đổi khí hậu. Không còn ngần ngại gì nữa, ông đã quyết tâm góp sức mình vào công cuộc bảo vệ môi trường.
Mặc dù vậy, những thước phim truyền hình sống động và chân thực của ông lại luôn là chủ đề chỉ trích từ phía các nhà phê bình. Họ nghĩ rằng ê-kíp của Attenborough chỉ tập trung vào cái đẹp hơn là khắc họa sự tàn phá do biến đổi khí hậu cùng những tác động hủy diệt đến từ con người.
Nhưng “các nhà sản xuất không thể làm phim chỉ để nói rằng thế giới đang gặp nguy hiểm. Bởi khán giả sẽ ậm ừ cho qua, rồi chuyển sang kênh khác hấp dẫn hơn. Bằng cách mở ra những kỳ quan thiên nhiên hùng vĩ khiến người xem hồi hộp và phấn khích, họ sẽ tự động ý thức và phản ứng để bảo vệ những kỳ quan ấy”, Attenborough tự tin khẳng định.
Và, phương pháp của ông đã đúng khi châm ngòi thành công cho những sự thay đổi rõ ràng. Serie Hành tinh xanh 2 (Blue Planet II, 2017) ngoài những thước phim tuyệt đẹp về đại dương, Attenborough đã truyền cảm hứng một cách khéo léo tới khán giả khi miêu tả chi tiết đường đi của nhựa vào trong chuỗi thức ăn biển. Thế rồi, sự phản đối kịch liệt của người dân đã thúc đẩy Chính phủ Anh ban hành ngay lập tức các điều luật hạn chế đối với nhựa sử dụng một lần.
Khi con người hiểu rằng: mất đi sự đa dạng sinh học sẽ trực tiếp ảnh hưởng tới bầu không khí để thở hay nguồn nước để uống, quyền tự quyết đã được trao tới mỗi khán giả xem truyền hình.
Người dẫn đường tận tụy
Ở Vương quốc Anh, Attenborough được Nữ hoàng phong tước Hiệp sĩ, được gọi là Ngài David và được tiếp đón theo kiểu hoàng gia. Trải qua nhiều thập niên, với tư cách là nhà quản lý kênh truyền hình, sau đó là nhà làm phim, nhà tự nhiên học và gần đây nhất với vai trò chính khách cao tuổi của Trái đất, Attenborough đã đạt được vị thế gần như tuyệt đối.
Trong số những người ngưỡng mộ ông có cả cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, người từng mời ông đến Nhà trắng vào năm 2015 để thảo luận về mối đe dọa của biến đổi khí hậu trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình.
Bây giờ, Attenborough đang nỗ lực sử dụng tiếng nói đầy sức nặng và quyền lực của mình cho những mục đích đạo đức cao cả hơn. Ông đứng trước các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên hợp quốc năm 2018 ở Katowice (Ba Lan) và Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2019 tại Davos (Thụy Sĩ) để thúc giục tất cả các quốc gia phải nhanh chóng hành động.
Chất giọng trầm ấm của một người dẫn đường trong các serie về thế giới tự nhiên, nay đã trở thành mệnh lệnh khẩn thiết yêu cầu sự thay đổi. Attenborough phần lớn đã rút lui khỏi việc làm phim nhưng ông vẫn sử dụng khả năng kể chuyện của mình để cố vấn cho các chương trình về động vật hoang dã đương thời.
Loạt phim tài liệu bom tấn gồm tám phần mới nhất - Hành tinh của chúng ta (Our Planet) mà Attenborough hợp tác với Netflix không chỉ khắc họa sự hùng vĩ của thế giới tự nhiên chung quanh chúng ta mà còn góp phần nâng cao nhận thức ở mỗi người về mối hiểm họa của biến đổi khí hậu mà nhân loại đang gây nên hằng ngày.
Ðược quay trên khắp các châu lục trong hơn bốn năm, Our Planet không những tham vọng sẽ thu hút một lượng lớn khán giả theo dõi mà còn mong muốn tạo nên những thay đổi tích cực trong xu thế chung của toàn cầu.
Attenborough coi Our Planet như một chương trình hoàn hảo ở thời điểm các chính trị gia đang ưu tiên việc chống lại biến đổi khí hậu hơn bao giờ hết. Giới sinh viên cũng tham dự các cuộc tuần hành bảo vệ môi trường và các chính phủ đang cố gắng kiềm chế lượng khí thải carbon để đáp ứng các mục tiêu của Thỏa thuận Paris.
Ở tuổi 92, Attenborough vẫn cam kết tiếp tục thực hiện sứ mệnh bảo vệ môi trường. Ông cũng đang hợp tác trong một loạt phim tài liệu mới với hy vọng sẽ được lên sóng vào năm 2026, khi ông cán mốc 100 tuổi. Trải qua gần bảy thập niên miệt mài nỗ lực, David Attenborough khiến mỗi chúng ta phải thán phục về cuộc sống mà ông vẫn tận tụy cống hiến mỗi ngày.
