1. Trong lúc kinh tế thế giới đang đà phục hồi sau cơn khủng hoảng trầm kha bùng phát năm 2008, thì bỗng dưng cuộc chiến thương mại và những xáo động về chính trị chiến lược làm cho mọi chuyện đảo chiều, thậm chí có lúc tưởng như một cuộc khủng hoảng toàn cầu mới sắp ập đến. Trật tự kinh tế quốc tế theo hướng tự do hóa thương mại - đầu tư bị đảo lộn; sự cọ xát giữa chủ nghĩa đơn phương và đa phương, sự va đập giữa các đối tác diễn ra rất “mất trật tự”, chẳng kể đối thủ hay đồng minh truyền thống, các thủ đoạn sử dụng và các ngón đòn tung ra rất quyết liệt, hiểm hóc.
Điểm sáng còn lại là những thành tựu kỳ diệu về khoa học - công nghệ mở ra cả một thời đại mới trong sự phát triển của loài người. Cuộc chiến thương mại tuy vô cùng ác liệt nhưng cũng không xóa được xu thế khách quan về toàn cầu hóa, nhiều thỏa thuận về mậu dịch tự do không bị xóa bỏ mà chỉ bị chỉnh sửa; sự hợp tác đa phương vẫn lần đường đi tới vì nói cho cùng chẳng một nền kinh tế nào, dù lớn mạnh tới đâu đi nữa, có thể phát triển nếu không có thị trường và đối tác.
Cuộc cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn diễn biến cực kỳ gay gắt về cường độ, hết sức đa dạng về lĩnh vực: cả về chính trị - an ninh, kinh tế, lẫn khoa học - công nghệ…; vô cùng rộng lớn về phạm vi: ở mọi lục địa, trên mọi đại dương, thậm chí trên cả Bắc và Nam Cực, cả trên bộ, trên biển, trên không lẫn vũ trụ; mọi công cụ: “sức mạnh cứng”, “sức mạnh mềm” và cả “sức mạnh sắc” đều được sử dụng; sự tập hợp lực lượng đan xen phức tạp theo hướng đa tuyến, chẳng rõ đâu là “cực”, đâu là “trung tâm” ngay cả các nước đồng minh thân cận cũng đối đầu nhau, các nước vốn thuộc các liên minh khác nhau bỗng bắt tay liên kết; siêu cường hàng đầu là Mỹ tuy vẫn muốn duy trì vai trò “lãnh đạo thế giới”, song trên thực tế lại hành xử theo phương châm “nước Mỹ trên hết”, bất chấp sự bất bình của các nước đồng minh.
2. Xem như vậy thì trật tự chính trị quốc tế cũng rối bời, hết sức vô trật tự! Một lần nữa câu nói nổi tiếng của Huân tước Palmerston, Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Anh dưới thời Nữ hoàng Victoria: “Không có bạn bè vĩnh viễn, không có kẻ thù vĩnh viễn, chỉ có lợi ích quốc gia là vĩnh viễn” lại được thực tế chứng minh là đúng.
Thực trạng ngày nay không phải là mới, chẳng qua nó chỉ phản ánh quy luật muôn đời về sự thịnh - suy và sự tranh giành giữa các cường quốc. Từ xưa tới nay, các cường quốc thường nuôi tham vọng mở rộng vô độ ảnh hưởng của mình, còn các cường quốc “mới nổi” lại muốn soán ngôi của các cường quốc cũ suy yếu dần do hao người tốn của trong các cuộc phiêu lưu. Trong hơn 1.000 năm qua, loài người đã từng chứng kiến sự thịnh - suy và sự tranh giành quyền lực của các đế quốc La Mã, Nguyên Mông, Trung Hoa, Áo, Hungary, Anh, Nga, Đức, Italia, Nhật Bản… Chỉ có điều ngày nay, khi không một cường quốc nào nắm giữ được độc quyền về vũ khí hủy diệt hàng loạt, thì kết cục của một cuộc chiến trực diện giữa họ với nhau không thể là “một mất một còn” mà là “mọi bên cùng mất”!
3. Năm hết Tết đến mà nói toàn chuyện không vui thì chẳng hay ho gì. Trong một thế giới đầy bất an, bất định như ngày nay rất khó đoán định được điều gì rõ ràng, mà chỉ có thể nuôi hy vọng về bầu trời trong xanh hơn trong năm Canh Tý, theo lẽ thường “sau cơn mưa trời lại sáng”!
Dù sao đi nữa thì ta vẫn có quyền tự hào rằng, Việt Nam vẫn là một điểm sáng: kinh tế phát triển, đất nước yên bình, quan hệ bầu bạn mở rộng. Tiếng vậy, nước ta là bộ phận cấu thành của thế giới nay lại hội nhập quốc tế sâu rộng chưa từng thấy, ít nhiều đều có thể chịu ảnh hưởng xấu từ các cơn phong ba bão táp trên thế gian.
Lúc này đây, khi chúng ta đang chuẩn bị hành trang bước vào chặng đường mới với kế hoạch 5 năm 2021 - 2025, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 và viễn cảnh 100 năm kể từ ngày giành lại độc lập, thì một thế giới yên bình, vững chắc, hợp tác bình đẳng là điều kiện tối cần. Nguyện vọng chính đáng ấy sẽ là mục tiêu phấn đấu của nước ta trong năm Canh Tý, một năm Việt Nam gánh vác cả hai chức trách trên phạm vi khu vực và toàn cầu; đó là Chủ tịch ASEAN và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, đồng thời cũng là mục tiêu lâu dài của nước ta trên những chặng đường mới.
 |
Biếm họa của OMAR AL ABDALLAT