TS, BS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới trẻ em (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, mùa hè là mùa cao điểm viêm não Nhật Bản, rơi vào tháng 5-7. Nhưng năm nay, do ảnh hưởng dịch Covid-19 nên các bệnh nhân có thể mắc viêm não nhưng nằm rải rác ở các tuyến. Từ đầu năm đến nay, Trung tâm tiếp nhận khoảng gần 100 ca viêm não, trong đó có hai ca viêm não Nhật Bản còn lại viêm não do các loại virus khác.
Hiện tại, Trung tâm đang điều trị cho một ca bệnh viêm não Nhật Bản rất nặng nề. Bệnh nhi 10 tuổi vào trong tình trạng phù não nặng, giảm vận động, liệt nửa người. Sau quá trình điều trị tích cực chống phù não, bệnh nhi đã tạm ổn định, hiện đang được tập phục hồi chức năng.
Theo BS Lâm, các nghiên cứu số liệu cho thấy, viêm não Nhật Bản có tỷ lệ ca mắc đứng hàng đầu tại Việt Nam trong số các ca viêm não, tình trạng bệnh lý đều nặng nề. Hầu hết các trẻ mắc viêm não đều chưa được tiêm phòng hoặc tiêm phòng không đầy đủ.
“Thường sau khi tiêm đủ ba mũi phòng viêm não Nhật Bản, trẻ phải tiêm nhắc lại 3-5 năm cho đến khi 15 tuổi. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp đã lớn lại bỏ qua mũi tiêm nhắc lại này. Ca bệnh nhi 10 tuổi đang nằm ở trung tâm chúng tôi đã tiêm đủ ba mũi nhưng mũi 3 cách mũi 2 hơi dài (cách hai năm). Đồng thời, từ đó đến nay bệnh nhi không tiêm nhắc lại. Đó là trường hợp điển hình của tiêm không đầy đủ và không nhắc lại theo đúng phác đồ của Bộ Y tế đề ra”, BS Lâm nói.
BS Lâm cũng chỉ ra những dấu hiệu để cha mẹ phân biệt được giữa sốt virus với sốt do viêm màng não. Theo đó, sốt virus có triệu chứng sốt, nôn, đau đầu. Nhưng sốt do viêm màng não thường sốt rất cao, cấp tập 1-2 ngày, đau đầu nhiều, thường nôn vọt không liên quan đến bữa ăn. Thêm nữa, trẻ viêm não cũng kèm theo rối loạn ý thức từ ngủ gà, lơ mơ, li bì, thậm chí hôn mê.
“Tùy mức độ rối loạn ý thức của bệnh nhân mà thể hiện bệnh nặng hay nhẹ. Những di chứng của viêm não virus nói chung rơi vào 25-40%, nặng khiến trẻ mất chức năng vận động, nằm tại chỗ và gần như phải có người chăm sóc suốt đời, nhẹ là động kinh, điếc, kém giao tiếp. Những trẻ có biểu hiện co giật, liệt khu trú để lại di chứng nặng nề hơn. Với di chứng nhẹ, sau đó trẻ có thể phục hồi nhưng với di chứng nặng, nếu trẻ có thể phục hồi thì cũng chỉ đạt được mức độ trẻ tự phục vụ sinh hoạt cá nhân”, BS Lâm cho hay.
Hiện nay, có khoảng 50-60% ca viêm não có thể xác định được căn nguyên, còn lại tới 40% không tìm ra nguyên nhân. Di chứng cao nhất hiện nay gặp là di chứng trong viêm não herpes và viêm não Nhật Bản. Tỷ lệ tử vong do viêm não là 5-7%.
Với viêm não herpes, hiện đã có thuốc điều trị, nên nếu bệnh nhi đến sớm sẽ được điều trị tốt nhất, hạn chế tối đa di chứng. Với viêm não Nhật Bản, hiện chưa có thuốc đặc trị đặc hiệu nhưng đã có vaccine phòng bệnh, vì thế cần cho trẻ đi tiêm chủng đúng và đủ thời gian.
“Trước đây, tỷ lệ ca viêm não Nhật Bản khá cao, từ 300-500 ca/năm nhưng đến nay tỷ lệ tiêm phòng đã đạt tối đa nên tỷ lệ mắc giảm rất nhiều. Các ca viêm não nói chung khoảng 250-300 ca/năm”, BS Lâm cho hay.
Vào mùa hè, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng tiếp nhận rải rác khoảng 10 ca mắc sốt xuất huyết, tay chân miệng, thủy đậu, ho gà… BS Lâm khuyến cáo các bố mẹ cần phải giữ vệ sinh cho con, tạo không gian thông thoáng tại nơi ăn uống ngủ nghỉ của trẻ, ăn chín - uống sôi, bảo đảm tránh mắc các bệnh tay chân miệng.
