Về Nho Quan, không thể không tìm đến làng gốm Gia Thủy có tuổi đời hơn 50 năm. Gia Thủy là xã miền núi của huyện Nho Quan, quê hương của hoàng hậu họ Dương, và cũng là nơi gắn với tuổi thơ của Đinh Tiên Hoàng đế. Ngày nay, nơi đây vẫn còn ngôi đình Mỹ Hạ thờ Vua Đinh, đình đã được xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia.
Không chỉ vậy, Gia Thủy còn được biết đến với những sản phẩm gốm độc đáo, được làm từ loại đất chỉ nơi này mới có. Đất sau khi lấy về sẽ được phơi khô, đập nhỏ rồi cho vào bể ngâm. Sau khi đất đã hòa tan vào nước sẽ được mang đi lọc bằng sàng với mắt lưới rất nhỏ sang một bể khác. Tại bể này, người ta đợi cho đất lắng xuống rồi bớt nước phía trên, lấy phần đất đông đặc phía dưới, mang ra phơi. Đất phơi phải vừa đủ độ dẻo, bởi nếu để đất khô quá hoặc ướt quá rất khó tạo hình.
Qua đôi bàn tay khéo léo của người thợ, đất đã thành hình, thành khối. Sản phẩm truyền thống của làng gốm Gia Thủy là chum, vại, ấm chén… những sản phẩm mang hình dáng mộc mạc nhưng khỏe khoắn. Để đáp ứng thị hiếu của người tiêu dùng hiện đại, những năm gần đây, thợ gốm Gia Thủy bắt đầu tạo ra những sản phẩm mang tính nghệ thuật cao hơn, nhưng vẫn giữ được nét duyên, độc đáo của gốm Gia Thủy.
Chia tay làng gốm, chúng tôi đến với một làng nghề truyền thống lừng danh khác trên đất Nho Quan - làng mộc Quỳnh Phong thuộc xã Sơn Hà.
Nghề mộc Sơn Hà phát triển ở tất cả các thôn. Trong đó, tập trung đông nhất ở hai thôn Quỳnh Phong I và Quỳnh Phong II, nên thường được gọi chung với cái tên là Làng nghề mộc Quỳnh Phong. Theo thống kê hiện có hơn 200 hộ gia đình tham gia làm nghề, với các sản phẩm chính là mộc dân dụng, mộc mỹ nghệ như: bàn ghế, tủ thờ, hoành phi câu đối, lộc bình…
Để đáp ứng nhu cầu của thị trường, nâng cao năng suất lao động, đem lại hiệu quả kinh tế cao, trong vài năm gần đây những hộ làm mộc ở Quỳnh Phong đã đầu tư mua sắm nhiều loại máy móc hiện đại để phục vụ sản xuất. Nhưng vẫn còn nhiều hộ gia đình duy trì hình thức sản xuất thủ công.
Rảo chân mê mải giữa rộn rã tiếng cưa, tiếng đục, thoáng chốc trời đã ngả chiều. Cuộc hành trình về Nho Quan khép lại bằng một quãng thời gian thơ mộng, rảo chân bên bờ hồ Đồng Chương - hồ nước ngọt thiên nhiên rộng 45 ha nằm giữa hai xã Phú Lộc và Phú Long, nghe tiếng thông reo xào xạc, và ngắm ráng chiều nhẩn nha hắt lên ngàn ánh lấp lánh trên mặt gương yên bình ấy.
Gốm Gia Thủy, mộc Quỳnh Phong
Đến Nho Quan (Ninh Bình), bất cứ chỗ nào du khách cũng đều có thể dừng lại, ngắm và bấm máy. Người dân địa phương ví von nơi đây như một Đà Lạt thu nhỏ. Với riêng tôi, kỷ niệm chuyến đi ẩn chứa nhiều thu nhận văn hóa đong đầy trong từng khuôn hình mà tôi mải mê gom nhặt.
 |
