Thời gian gần đây chùa Bổ Đà cho xây dựng mới cổng tam quan. Chúng tôi đã có dịp tìm hiểu, làm việc với các nhà sư thuộc Sơn môn Bổ Đà, cùng các cơ quan quản lý của địa phương, qua đó đã tường minh thêm một số vấn đề liên quan tới việc xây dựng tam quan của chùa.
Trao đổi với Thượng tọa Thích Tục Vinh, Trụ trì chùa Bổ Đà, được Thượng tọa cho biết: Ngay từ khi thiết kế xây dựng chùa, các nhà sư đã có quy hoạch xây dựng cổng tam quan. Việc đó được minh chứng bằng một số tài liệu còn lưu giữ tại chùa. Các nhà sư khi xưa đã đánh dấu vị trí xây cổng tam quan bằng việc trồng một cây đa phía trước, cây đa hiện có niên đại hơn 300 năm và đã được công nhận là Cây di sản Việt Nam.
 |
Tư liệu ghi chép về việc xây dựng tam quan được lưu giữ tại chùa Yên Ninh.
Theo Thượng tọa Thích Tục Vinh, vào những năm đầu thế kỷ XX, các nhà sư tu tập tại chùa cùng phật tử đã từng tiến hành xây dựng tam quan cho chùa Bổ Đà. Khi đó, bè gỗ dùng để xây dựng tam quan về đến khu vực Đáp Cầu đã bị va vào đá, vỡ bè, một phần gỗ trôi xuôi được trục vớt và dùng để xây chùa Đáp Cầu (Bắc Ninh), một phần lớn gỗ được vớt lên xây cổng tam quan của chùa Yên Ninh (huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương). Giấc mơ tam quan của chùa Bổ Đà khi đó bị lỗi hẹn.
Đại đức Thích Tục Phương, Trụ trì chùa Yên Ninh cho biết: Đây là ngôi chùa cùng thiền phái Lâm Tế và Sơn môn Bổ Đà. Cổng tam quan của chùa ngày nay được xây dựng chủ yếu bằng gỗ dự định để xây dựng tam quan chùa Bổ Đà. Để ghi nhớ điều này, các nhà sư khi đó đã cho dựng một bia đá, văn tự khắc trên bia có nội dung thể hiện cổng tam quan của chùa Yên Ninh được xây dựng theo thiết kế của các nhà sư tại chùa Bổ Đà và chính từ những khối gỗ lẽ ra là để xây dựng tam quan chùa Bổ Đà.
Cho tới những năm gần đây, được sự ủng hộ của các phật tử, chùa Bổ Đà đã tiến hành việc xây dựng cổng tam quan theo đúng ý nguyện của các bậc tiền tổ. Việc này đã được sự đồng thuận của các cấp quản lý. Ông Trần Minh Hà, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang cho biết: Việc xây dựng tam quan chùa Bổ Đà đã được các đơn vị chức năng của tỉnh phối hợp với nhà chùa làm hồ sơ xin phép và được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chấp thuận từ năm 2016.
Theo ông Hà, việc xây dựng tam quan là cần thiết trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của quần thể di tích chùa Bổ Đà. Thực tế trước đây khi chưa có tam quan, khách đến chùa chỉ có một lối vào nhỏ hẹp duy nhất dẫn đến tình trạng quá tải, vào ngày lễ nhiều người chen lấn hàng giờ đồng hồ mới vào được chùa. Tam quan mới xây dựng có cổng thông với tam bảo của chùa sẽ giúp du khách vào chùa thuận tiện hơn.
Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng, nhà chùa đã xây tam quan năm gian hai chái, lớn hơn hồ sơ được phê duyệt là ba gian hai chái. Việc làm này ít nhiều đã nhận những phản hồi, đóng góp từ dư luận. Cơ quan chức năng đang xem xét để có những điều chỉnh phù hợp. Song, cần khách quan nhìn nhận, việc xây dựng cổng tam quan chùa Bổ Đà có cội nguồn lịch sử, không chỉ đáp ứng nguyện vọng của các tăng ni, phật tử mà còn góp phần trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của khu di tích này.
