Đờn ca tài tử Nam Bộ trở thành Di sản thế giới

NDO -

NDĐT - Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam Bộ của Việt Nam đã trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Tin vui này được công bố lúc 12 giờ 47 phút (tức 15 giờ 47 phút theo giờ Việt Nam) tại thành phố Baku, Azerbaijan, nơi diễn ra Phiên họp Ủy ban liên chính phủ về Bảo vệ di sản văn hoá phi vật thể lần thứ 8 của UNESCO.

Đờn ca tài tử Nam Bộ trở thành Di sản thế giới

* Không thể bảo tồn di sản âm nhạc theo phong trào!

Phiên họp lần thứ 8 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể diễn ra tại Baku từ ngày 2 đến 7-12, với sự tham dự của 780 đại biểu đến từ 116 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Tại phiên họp này, UNESCO đã xem xét và công nhận 11 di sản văn hóa phi vật thể mới của thế giới, trong đó có đờn ca tài tử của Việt Nam.

11 di sản văn hóa phi vật thể của thế giới được công nhận lần này bao gồm: kỹ năng dựng lều truyền thống của Mông Cổ, kỹ năng bện thừng làm mới cây cầu treo bằng dây thừng độc đáo Q’eswachaka ở Peru, nghệ thuật làm món kim chi của Hàn Quốc, nghệ thuật trình diễn Colindat – một loại hình trình diễn vào dịp Giáng sinh của những người đàn ông vùng giáp ranh Romania và Moldova; lễ Xooy của cộng đồng người Ser ở Senegal; nghệ thuật trình diên nhạc Terchova truyền thống của Slovakia, lễ hội Holy Forty Martyrs của Macedonia; văn hóa cà phê truyền thống của Thổ Nhĩ Kỳ, lễ hội San Pedro ở thị trấn Guarenas và Guatire, và nghệ thuật đờn ca tài tử của Việt Nam.

Đăng ký vào danh sách đề cử di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại, đờn ca tài tử Nam Bộ đã đáp ứng được các tiêu chí: Được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giáo dục chính thức và không chính thức tại khắp 21 tỉnh phía Nam; liên tục được tái tạo thông qua trao đổi văn hóa với các dân tộc khác nhau, thể hiện sự hoà hợp và tôn trọng lẫn nhau giữa các dân tộc…

Là đơn vị xây dựng hồ sơ cho đờn ca tài tử Nam Bộ, Viện âm nhạc Việt Nam đã tổ chức kiểm kê từ năm 2010, có sự tham gia, đóng góp của cộng đồng cùng các chuyên gia, nghệ sĩ đờn ca tài tử phía nam. Năm 2012, đờn ca tài tử trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Hình thành, phát triển từ cuối thế kỷ 19, đờn ca tài tử được bắt nguồn từ nhạc lễ, nhã nhạc cung đình Huế và văn học dân gian. Quá trình lan truyền các yếu tố hình thành từ miền trung vào phía nam, dòng chảy của môn nghệ thuật này đã được bồi đắp thêm những vốn liếng văn hóa, âm nhạc cổ truyền, văn học dân gian của các địa phương, đặc biệt là âm nhạc truyền thống Quảng Nam, Quảng Ngãi, nên càng thêm phong phú.

Trở thành môn nghệ thuật dân gian đặc trưng của Nam Bộ, đờn ca tài tử được sử dụng phổ biến trong đời sống sinh hoạt, lao động, văn hóa văn nghệ của đồng bào. Đờn ca tài tử xuất hiện phổ biến trong sinh hoạt gia đình, đám cưới, đám giỗ, sinh nhật, các lễ hội và các cuộc tụ họp bạn bè, những thời điểm nông nhàn sau khi thu hoạch mùa vụ. Các nhạc công sử dụng đàn kìm, đàn cò, đàn tranh, đàn bầu, đàn tỳ bà, sáo, song lan, sau này có thêm đàn guitar phím lõm, diễn tấu và đệm cho người hát với hệ thống bài bản, giai điệu rất phong phú, giàu cung bậc tình cảm, nhiều kỹ thuật phức tạp, điêu luyện.

Lan tỏa rộng rãi, phổ biến trong đời sống người dân Nam bộ, hoàn cảnh, điều kiện tồn tại, phát triển của đờn ca tài tử có phần lạc quan hơn so với với một số di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại của Việt Nam đã được công nhận như quan họ ở Bắc Ninh - Bắc Giang, hay một số di sản đang trên lộ trình làm hồ sơ như ví dặm ở Nghệ An - Hà Tĩnh, hát then ở một số tỉnh miền núi phía bắc… Trong quá trình làm hồ sơ, các nhà nghiên cứu cũng nhận được sử hưởng ứng tích cực từ các chuyên gia và sự cam kết bảo vệ của cộng đồng.

Sau khi đờn ca tài tử được vinh danh, Việt Nam sẽ thực hiện các biện pháp bảo vệ, phát huy giá trị di sản bằng việc hỗ trợ truyền dạy trong cộng đồng, phát triển đào tạo chính quy. Việc được công nhận ở tầm quốc tế tạo thêm điều kiện cho môn nghệ thuật này được giới thiệu rộng rãi hơn trong cả nước, đồng thời cũng đòi hỏi có thêm nhiều hoạt động, hình thức đa dạng để lưu trữ, xuất bản, nghiên cứu, ứng dụng… đờn ca tài tử trong đời sống.