Lộn xộn, nhếch nhác từ ao nhỏ đến hồ lớn
Cứ chập tối, khu vực hồ Văn Quán (quận Hà Ðông), nơi có nhiều sinh viên trọ học lại trở nên lộn xộn vì hàng loạt hàng quán bày bàn ghế, dụng cụ đun nấu để kinh doanh. Một số quán cà-phê không chỉ chiếm dụng vỉa hè ở phía quán, mà còn xếp xe, kê bàn uống cà-phê sang cả khu vực vỉa hè phía hồ.
Khu vực ao Sen, làng Ðại Từ, phường Hoàng Liệt (Hoàng Mai), cảnh bán hàng lộn xộn diễn ra từ sáng sớm tới tối khuya. Thậm chí các quán này còn đổ đồ thừa xuống ao, khiến nước bị ô nhiễm, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc. Bà Hoàng Thị Lư, người dân trong khu vực cho biết: “Những lần họp tổ dân phố chúng tôi đều có kiến nghị, nhưng do đây là khu vực liền kề chợ, lại có những quán chè, ốc luộc - món mà giới trẻ rất thích. Nhiều lúc quán xá và chợ cùng họp nên rất nhếch nhác”. Khi liên hệ với cán bộ phường Ðại Kim về tình hình kinh doanh lộn xộn trong khu vực, chúng tôi được “chỉ” lên gặp Xí nghiệp thoát nước số 3 (trực thuộc Công ty TNHH Một thành viên Thoát nước Hà Nội). Lãnh đạo Xí nghiệp thoát nước số 3 cho biết, tại ao Sen làng Ðại Từ, anh nhân viên cũng đã nhắc nhở bà con, nhưng người dân là người làng, họ vẫn cứ kinh doanh, điều này nên có sự phối hợp của lực lượng chức năng phường Ðại Kim. Rõ ràng đã có sự đùn đẩy trách nhiệm cho nhau.
Ở phường Phương Liệt (quận Thanh Xuân), hồ Rùa hiện cũng bị ba quán bia lấn chiếm. Thời điểm từ 15 giờ, nhân viên của các quán bia Dực Béo, Hà Nội Xanh mang bàn ghế ra kê luôn cả xuống lối đi ven hồ. Từ 15 giờ 30 phút, lượng khách vào các nhà hàng tấp nập, các nhà hàng tại đây đã không những chiếm dụng phần vỉa hè phía trên hồ, mà phần đường dành cho người đi bộ phía dưới cũng ngang nhiên biến thành nơi bày bàn cho khách. Ðược biết, hồ Rùa hay còn gọi là hồ Phương Liệt 1 nằm trong Khu dân cư số 7, bên đường Nguyễn Lân. Nơi đây từng là “điểm nóng” về vi phạm trật tự xây dựng, đổ trộm phế thải gây ô nhiễm. Không ít hộ dân chung quanh lấn chiếm xây công trình nhà ở, sinh hoạt. Năm 2012, UBND thành phố Hà Nội đã đầu tư cải tạo, chỉnh trang lại khu vực hồ, làm đường dạo chung quanh. Việc giải tỏa, đền bù, vận động nhân dân đã làm mất rất nhiều thời gian và tiền của của Nhà nước. “Dù đường trên ven hồ vẫn chưa được mở thông, như thế cũng đã tạo cảnh quan tuyệt vời cho khu vực. Nhưng lại bị ba quán bia lấn chiếm, cứ như cái gai trong mắt”, ông Nguyễn Hữu Tuấn, người dân trong khu vực, bức xúc.
Trao đổi với chúng tôi, bà Ðỗ Hồng Trang, cán bộ đô thị phường Phương Liệt, cho biết, riêng năm 2019 các cơ quan chức năng của phường đã tổ chức năm đợt ra quân, và đều xử phạt các hộ kinh doanh lấn chiếm, mỗi lần 2,5 triệu đồng/hộ. Hằng tháng lực lượng công an phường đều tổ chức kiểm tra, xử lý và thu bàn ghế của những hộ vi phạm. Tuy nhiên ý thức của người kinh doanh kém, chỉ chấp hành được hai ngày rồi đâu lại vào đấy. Ghi nhận phản ánh của phóng viên, ông Nguyễn Hữu Phúc, Phó Chủ tịch UBND phường Phương Liệt cho biết, thời gian tới sẽ tích cực tuyên truyền, xử lý vi phạm.
Không thể đùn đẩy trách nhiệm
Theo khảo sát của chúng tôi, hàng loạt hồ sau khi đã được cải tạo sạch đẹp, có đường dành cho người đi bộ, thể dục như hồ Ba Mẫu, hồ Ðống Ða, hồ Xã Ðàn (quận Ðống Ða), hồ Ðầm Tròn (quận Ba Ðình), ao Cần, hồ Thanh Nhàn (quận Hai Bà Trưng), hồ Linh Ðàm (quận Hoàng Mai), thậm chí là ven hồ Tây - viên ngọc của Thủ đô, cũng bị lấn chiếm làm chỗ bán trà đá, bán hàng ăn… Nhiều quán hàng giảm lượng khách vì dịch Covid-19, nên đã làm biển quảng cáo ấn tượng, sáng hơn trước để hút khách. GS Phạm Ngọc Ðăng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam cho biết, ao hồ trên địa bàn Hà Nội là tài sản chung, có giá trị văn hóa, cảnh quan đô thị. Mọi hành vi lấn chiếm để làm nơi kinh doanh, buôn bán, gây ô nhiễm môi trường là điều không thể chấp nhận được và đáng bị lên án.
Ðồng quan điểm ấy, PGS, TS Trương Mạnh Tiến, Chủ tịch Câu lạc bộ hồ Hà Nội, cho biết, tình trạng lấn chiếm không gian ven hồ làm nơi bán hàng rong, kinh doanh buôn bán đang diễn ra tại nhiều địa bàn trong thành phố Hà Nội là hình ảnh xấu, ảnh hưởng mỹ quan đô thị, làm gia tăng ô nhiễm ao, hồ, gây tốn kém về kinh phí để xử lý ô nhiễm. “Các dự án xây dựng đường ven, kè đá ao, hồ để có không gian đẹp rất tốn của hao tiền và khó khăn, vậy nên phải chung tay giữ đẹp không gian chung ấy, không thể để cho một số người thu lợi hưởng riêng”, PGS, TS Trương Mạnh Tiến nhấn mạnh.
Dù thực tế địa bàn mỗi nơi mỗi khác, song có thể tham khảo cách làm của xã Tân Triều (huyện Thanh Trì). Ông Ðặng Ngọc Quyền, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Triều, cho biết, trước đây luôn có hiện tượng kinh doanh lấn vào không gian hồ. Kể từ trước Tết Canh Tý, với chủ trương “chính quy hóa” lực lượng công an xã, công an xã Tân Triều đã ra quân quyết liệt, ngày nào cũng tổ chức lực lượng kiểm tra không để tình trạng vi phạm tái diễn.
Rõ ràng, ở nhiều nơi đã có tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, bao che, thiếu kiên quyết trong xử lý vi phạm. KTS Trần Huy Ánh (Hội Kiến trúc sư Hà Nội), cho rằng, ba đơn vị là chính quyền cấp phường, ngành xây dựng và ngành tài nguyên và môi trường phải chịu trách nhiệm quản lý ao, hồ và buộc phải mạnh tay hơn, không để tái diễn những cảnh nhếch nhác ven hồ. Thời gian tới, các cơ quan chức năng cùng chính quyền địa phương cần có sự xem xét, bàn bạc để quy hoạch không gian ven hồ thành các khu vực với công năng khác nhau, như khu thể dục, khu hóng mát, khu bán hàng, để hài hòa lợi ích và bảo vệ cảnh quan.
