Mất mát khó đong đếm

Lại thêm một vụ việc sai phạm trong quản lý di tích gây xôn xao dư luận ở chùa bối khê (thôn song khê, xã tam hưng, huyện thanh oai, tp hà nội), di tích lịch sử quốc gia về kiến trúc nghệ thuật. Cổng cũ giáp với gác chuông đã bị phá bỏ, được xây dựng mới to, cao, hoành tráng nhưng kiến trúc hoàn toàn xa lạ. Đáng nói, hai cổng phụ cùng nhiều hạng mục được xây mới trong khuôn viên di tích thời gian qua hoàn toàn chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép

Công trình xây dựng dở dang đang bị đình chỉ thi công.
Công trình xây dựng dở dang đang bị đình chỉ thi công.

Sai phạm kéo dài

Sau nhiều diễn biến, ngày 23-4, đoàn công tác của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã kiểm tra thực tế tại di tích lịch sử quốc gia chùa Bối Khê, qua đó lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt sư trụ trì chùa Bối Khê Thích Đàm Phượng 20 triệu đồng về hành vi vi phạm xây dựng trái phép hai cổng phụ tại di tích.

Hiện tại, chùa Bối Khê đã hoàn thành một cổng bên trái gác chuông, cổng phía bên phải đang trong quá trình xây dựng dở dang và bị Sở Văn hóa và Thể thao (VHTT) Hà Nội lập biên bản đình chỉ thi công vì xây dựng trái phép.

Trước Tết Kỷ Hợi, UBND huyện Thanh Oai giao Ban Quản lý dự án (QLDA) huyện lát đá xanh phủ kín mặt sân chùa (thuộc khu vực bảo vệ II di tích trước Ngũ môn quan), phá bỏ toàn bộ cảnh quan không gian và di dời cây lưu niên ra khỏi khuôn viên di tích. Khi tiến hành những công việc này, UBND xã Tam Hưng và UBND huyện Thanh Oai tiếp tục không xin ý kiến thỏa thuận của Sở VHTT, UBND thành phố Hà Nội, Bộ VHTTDL theo quy định của Luật Di sản văn hóa.

Điều đáng nói là trước khi bị đình chỉ, công trình xây dựng không phép ở di tích quốc gia này đã từng bị các cấp có thẩm quyền gồm UBND xã, huyện, Sở VHTT Hà Nội nhiều lần “tuýt còi”. Gần nhất, ngày 16-4, Giám đốc Sở VHTT Hà Nội Tô Văn Động đã ký Văn bản số 1248/SVHTT-QLDT gửi UBND huyện Thanh Oai, đề nghị huyện chỉ đạo các phòng chức năng phối hợp UBND xã Tam Hưng kiểm tra, đình chỉ và có biện pháp xử lý. Ngày 17-4, Sở VHTT Hà Nội cử đoàn công tác tới chùa Bối Khê để kiểm tra, xác minh và lập biên bản công trình xây dựng không phép trong phạm vi bảo tồn di sản quốc gia. Biên bản đoàn kiểm tra ghi rõ: “Hiện công trình cổng phụ gần gác chuông, tường đang xây dựng, xong phần thô, chưa trát, sân phía trước ngũ môn lát đá đang hoàn thiện. Hồ sơ thiết kế hạng mục cổng, tường gần gác chuông (bên phải) chưa lập và xin ý kiến cấp có thẩm quyền”. Biên bản kết luận yêu cầu đình chỉ, dừng thi công hạng mục cổng phụ bên phải gác chuông. Đồng thời yêu cầu ban quản lý di tích và chính quyền địa phương hoàn thiện hồ sơ, tu bổ tôn tạo theo quy định, trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.

Qua kiểm tra thực địa và lắng nghe ý kiến của lãnh đạo địa phương, ông Trần Đình Thành, Phó Cục trưởng Di sản văn hóa khẳng định: “Các hạng mục đã và đang xây dựng tại di tích đều chưa có trong hồ sơ và chưa được cơ quan có thẩm quyền thẩm định theo quy định về di sản văn hóa. Mặt khác, các hạng mục công trình nêu trên được xây dựng trong một thời gian dài, Ban quản lý di tích, UBND xã, Phòng VHTT huyện, nhà chùa, Hội Người cao tuổi thôn Song Khê đều biết mà không có biện pháp xử lý cụ thể. Những sai phạm không nhỏ này không chỉ là xây dựng không phép mà đặt ra vấn đề về công tác quản lý di tích tại địa phương còn quá lỏng lẻo...”.

Những mất mát không dễ gì lấy lại được

Cũng theo ông Trần Đình Thành, trước những sai phạm không nhỏ tác động đến giá trị, cảnh quan di tích, nhà chùa, ban quản lý di tích và chính quyền địa phương cần phối hợp để khẩn trương có biện pháp khắc phục hậu quả. Trước mắt, phải lập hồ sơ tu bổ di tích gửi cơ quan có thẩm quyền thẩm định, cấp phép.

Ông Thành cũng lưu ý thêm việc nhà chùa và nhân dân tự ý phá hai cổng cũ để xây dựng hai cổng mới với kích cỡ quá lớn so thông thường. Điều này không phù hợp truyền thống văn hóa Phật giáo cũng như với những công trình có giá trị kiến trúc nghệ thuật cao như di tích chùa Bối Khê. Về biện pháp xử lý, theo ông Trần Đình Thành, trách nhiệm của Sở VHTT Hà Nội là phải tham mưu các cấp có thẩm quyền đề xuất biện pháp khắc phục hậu quả, trình UBND thành phố và Bộ VHTTDL xem xét, thẩm định.

Để chấn chỉnh tình trạng tu bổ, tôn tạo không phép trên địa bàn, Phó Chánh Thanh tra Phạm Xuân Phúc, đề nghị UBND thành phố Hà Nội cần làm rõ trách nhiệm và có hình thức kỷ luật đối với các tổ chức, cá nhân của chính quyền địa phương trong việc để xảy ra những vi phạm trên. “Những mất mát ở di tích khó có thể đong đếm, và để lấy lại không phải là chuyện đơn giản”, ông Phúc nói.

Chùa Bối Khê là ngôi chùa có niên đại thời Trần, di tích còn giữ được sắc thái đặc trưng của ngôi chùa làng. Tại đầu đao và bên trong thượng điện còn lưu giữ được bệ đá hoa sen thời Trần, có giá trị nghệ thuật đặc sắc. Ngoài ra, tại di tích còn bảo tồn được nhiều di vật thời Mạc, thời Lê và thời Nguyễn. Trải qua thời gian, di tích đã tiến hành tu sửa, tôn tạo nhiều lần nhưng vẫn giữ được vẻ cổ kính trang nghiêm của ngôi chùa cổ, có giá trị đặc biệt về kiến trúc nghệ thuật.