Hiện nay, Việt Nam đang có gần 200 địa chỉ sáng tạo với nhiều mô hình đa dạng, từ phòng tranh, sân khấu ca nhạc, không gian truyền dạy nghệ thuật, studio, không gian làm việc chung… Những cái tên như Ơ Kìa Hà Nội (không gian giao thoa nhiều hoạt động văn hóa như chiếu phim, tọa đàm giới thiệu sách, đêm nhạc cổ điển…), Tí Toáy (cơ sở giáo dục nghệ thuật và sáng tạo cho trẻ em), Hanoi Rock City (địa điểm biểu diễn âm nhạc của các ban nhạc độc lập ở Hà Nội), Kinergie Studio (cộng đồng chia sẻ đam mê múa và nghệ thuật trình diễn), AgoHub (không gian kết nối những người làm kiến trúc, xây dựng)… trở nên quen thuộc đối với những người yêu thích và đam mê nghệ thuật, văn hóa… Các không gian sáng tạo đã thúc đẩy sự sáng tạo và tài năng của cá nhân, mang lại nhiều giá trị tinh thần to lớn, là địa chỉ văn hóa để chia sẻ kiến thức, kỹ năng và triển khai các dự án phát triển cộng đồng...
Ðiều đáng nói là sự gia tăng liên tục về số lượng và hoạt động sôi nổi của các không gian sáng tạo đang trở thành phong trào mạnh mẽ ở Việt Nam, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức và những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, văn hóa, sáng tạo; giúp cộng đồng tiếp cận các sự kiện văn hóa, nghệ thuật cũng như có thêm các tiện ích trong cuộc sống và không gian trải nghiệm thú vị…
Tuy nhiên, vấn đề hiện nay của các không gian sáng tạo là quy mô nhỏ, hoạt động riêng rẽ, độc lập, thiếu nguồn tài chính để duy trì và phát triển lâu dài, thiếu khả năng thiết lập quản lý và kinh doanh, lợi nhuận không có hoặc có rất ít… Chính vì vậy, việc thành lập ViCHI tạo ra một cộng đồng không gian sáng tạo, cùng chung tay thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp văn hóa cũng như kinh tế sáng tạo Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu. Những thành viên sáng lập ban đầu của ViCHI gồm sáu không gian sáng tạo ở ba miền Việt Nam như VICAS Art Studio, Ðà Nẵng Business Incubator (DNES), Saigon Innovation Hub (SiHub), Hanoi Grapevine, Heritage Space và Trung tâm Hỗ trợ phát triển tài năng điện ảnh (TPD) cũng như sự bắt đầu tham gia vào việc tạo lập các không gian của nhiều cơ quan nhà nước như Vườn ươm thành phố Ðà Nẵng (DNES), Vicas Art Studio là không gian sáng tạo thuộc Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia…
Theo chị Trương Uyên Ly, Giám đốc Hanoi Grapevine, kênh tin tức chuyên cập nhật thông tin cùng các bài viết chuyên sâu về văn hóa nghệ thuật, có nhiều hoạt động kết nối giữa khán giả với nhau và với các nghệ sĩ, nhà tổ chức, một trong những thành viên sáng lập ViCHI, phần lớn không gian sáng tạo ở Việt Nam là tổ chức siêu nhỏ, dưới 10 người. Nhiều không gian sáng tạo không có các kỹ năng kinh doanh, quản lý nhân sự, tài chính, kế toán, truyền thông, tầm nhìn, lập kế hoạch… Vì thế, các không gian hoạt động bấp bênh, khả năng đem lại lợi nhuận kinh doanh khá thấp, hoặc rủi ro cao, khó thu hút nhà đầu tư. Về mặt pháp lý, các không gian văn hóa sáng tạo còn mới, cho nên hệ thống pháp luật hiện hành chưa coi không gian sáng tạo là mô hình kinh doanh, vì thế chưa có chính sách đặc thù phát triển loại hình hoạt động này.
Là một trong những thành viên tham gia ViCHI, Kinergie studio là không gian múa đương đại và ba-lê được nhiều người biết đến. Không gian múa đã đáp ứng nhu cầu được học hỏi về nghệ thuật, hưởng thụ văn hóa, tự do thể hiện bản thân và góp phần phát triển cá nhân, mang đến tư duy cởi mở và tinh thần năng động. Chị Lê Thu Hiền, quản lý Kinergie studio chia sẻ: Tham gia mạng lưới không gian sáng tạo Việt Nam, Kinergie studio mong muốn tăng cường tiếng nói và vai trò, sức mạnh của các không gian sáng tạo để môi trường không gian sáng tạo thuận lợi hơn, cởi mở hơn. Hiện nay, các loại hình nghệ thuật kết nối và tương tác với nhau nhiều, chính vì vậy tham gia ViCHI chính là cùng nhau phát triển cộng đồng khán giả, những người yêu thích và đam mê nghệ thuật.
Anh Nguyễn Tuấn Anh, sáng lập AgoHub cho biết: Tham gia cộng đồng không gian sáng tạo sẽ trở thành động lực cho những người đang hoạt động sáng tạo, vì họ sẽ có mối quan tâm chung và có thể chia sẻ ở tầm quốc gia. Mỗi người hoạt động trong không gian sáng tạo tìm được sự đồng cảm trong cộng đồng sáng tạo. ViCHI sẽ giữ vai trò đại diện cho các không gian sáng tạo Việt Nam, có tính kết nối với bạn bè quốc tế, có tuyên ngôn nhất định với cộng đồng cùng quan tâm.
Có thể nói, sự ra mắt diễn đàn đầu tiên của các không gian sáng tạo Việt Nam là điều cần thiết, trở thành nền tảng, nơi kết nối và thúc đẩy những không gian sáng tạo riêng rẽ, tạo ra một tập thể cùng chia sẻ nguồn lực và tạo ra tiếng nói ở phạm vi trong nước, khu vực và quốc tế… Diễn đàn này cũng sẽ tạo điều kiện cho các không gian sáng tạo có cơ hội phát triển, tạo ra những tác động tích cực hướng tới cộng đồng, mang đến nhiều ý tưởng mới cho văn hóa, nghệ thuật, giải trí nói riêng và chung tay phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam nói chung…
Bài và ảnh: NGỌC LIÊN
