Di chỉ khảo cổ ở Phú Thọ bị lãng quên

NDO -

NDĐT- Di chỉ khảo cổ thuộc văn hóa Phùng Nguyên được khai quật tại xóm Rền, xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ có giá trị văn hóa độc đáo đang bị bỏ quên. Vì sao một di chỉ khảo cổ có ý nghĩa to lớn lại chưa được tỉnh Phú Thọ quan tâm khiến nhiều người dân bức xúc vẫn đang là câu hỏi lớn.

Sau khi khai quật phát hiện bộ xương của người Việt cổ nhưng chỉ được che đậy sơ sài.
Sau khi khai quật phát hiện bộ xương của người Việt cổ nhưng chỉ được che đậy sơ sài.

Chia sẻ với phóng viên, nhiều người dân cho biết, từ khi phát hiện di chỉ khảo cổ này, đã có hàng chục đoàn khảo cổ trong và ngoài nước về xóm Rền để tiến hành khai quật trên một diện tích rộng. Tại đây, các đoàn khảo cổ đã tìm thấy rất nhiều vật dụng, xương cốt, thành quách được xác định có niên đại nằm trong khoảng trên dưới 3.500 năm cách ngày nay, thuộc văn hoá Phùng Nguyên.

Sau nhiều lần tiến hành khai quật, các nhà khảo cổ phát hiện trong tầng văn hoá của các hố đào đã phát hiện được một số dấu tích và di vật của người xưa như: Những dấu vết than tro, cục đất sét, vỏ nhuyễn thể, xương động vật, vùng đất cháy cứng và nhiều cụm đồ gốm. Cùng với đó, nhiều tiêu bản đồ đá đã được phát hiện như: Rìu bôn tứ giác, rìu có vai, cuốc, đục, mũi tên, mảnh vòng, khuyên tai, chày nghiền, bàn mài…

Đặc biệt, đoàn khảo cổ đã phát hiện được tám ngôi mộ cổ, trong đó có bốn ngôi mộ còn di cốt người Việt cổ... Sau những cuộc khai quật rầm rộ với cả đoàn ở trong và ngoài nước, ngày 18-10-2007, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch đã có quyết định số 12/2007/QĐ-BVHTTDL về việc xếp hạng di tích quốc gia: Di tích khảo cổ xóm Rền, xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ.

Tiếp đó, ngày 15-11-2010, UBND tỉnh Phú Thọ có văn bản số 3997/UBND-VX2 về việc chấp thuận chủ trương lập dự án đầu tư xây dựng Khu di tích khảo cổ xóm Rền, xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của di tích khảo cổ xóm Rền - di tích tiêu biểu của giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên đã được xếp hạng cấp quốc gia.

Tháng 8-2012, UBND tỉnh Phú Thọ tiếp tục có Quyết định số 2124/QĐ-UBND về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình: Bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích khảo cổ xóm Rền, xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh với mục tiêu xây dựng khu di tích thành điểm đến của du lịch về cội nguồn, gắn kết với Khu di tích lịch sử Đền Hùng và các di tích quan trọng khác trong TP Việt Trì...

Theo quyết định này, dự án sẽ có tổng diện tích là 42,5ha với Khu bảo tàng tại chỗ, Khu du lịch sinh thái, các công trình công cộng, sửa chữa cải tạo các khu dân cư trong khu di tích, các công trình hạ tầng kỹ thuật trong khu di tích... với tổng mức đầu tư dự án là hơn 610 tỷ đồng, thời gian hoàn thành dự án chậm nhất không quá ngày 31-12-2020.

Cũng trong thời gian này, tỉnh Phú Thọ tiếp tục có Quyết định số 2229/QĐ-UBND về việc phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích khảo cổ xóm Rền, xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh.

Theo quyết định này, dự án sẽ được chia ra thành ba giai đoạn, trong đó, giai đoạn một (từ 2012 - 2014) sẽ đầu tư xây dựng khu bảo tàng tại chỗ, khu tiếp đón và trưng bày cổ vật...; giai đoạn hai (từ 2013 - 2015) là đầu tư xây dựng công trình liên quan đến di tích gồm khôi phục chùa, xây dựng bãi đỗ xe, xây dựng chợ quê và khu dịch vụ, xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật toàn khu...; giai đoạn ba (từ 2015 - 2020) sẽ đầu tư xây dựng công trình phát triển du lịch gồm hồ nước, tạo cảnh quan chung quanh hồ, xây dựng các công trình phục vụ du lịch...

Tuy nhiên, đầu tháng 7-2019, ghi nhận thực tế của phóng viên, hiện tại dự án vẫn chưa được triển khai bất kỳ hạng mục nào. Không những thế, cuộc sống của nhiều hộ ở dân ở đây vẫn rơi vào cảnh "treo" cùng dự án. Nhiều người dân bức xúc cho biết, từ ngày có dự án, việc xây dựng ở đây rất khó khăn. Không những thế với gia đình đông con, muốn làm tách hộ cho các cháu ra ở riêng cũng khó.

Di chỉ khảo cổ ở Phú Thọ bị lãng quên ảnh 1

Ông Hán Văn Luận xót xa khi một hố khai quật có xương cốt người Việt cổ bị lãng quên.

Ông Hán Văn Luận, người được giao trong nom khu di chỉ xóm Rền cho biết, năm 1968, khi ông Hán Văn Cẩn, một nhà khảo cổ về đây chơi thì bỗng thấy phát lộ nhiều rìu đá, búa đá, bùa trời... giống với vật dụng của người Việt cổ. Từ đó, hàng năm, nhiều đoàn khảo cổ, sinh viên khoa sử về đây tiến hành đào thăm và phát hiện hàng nghìn, hàng vạn dụng cụ lao động, đồ thờ bằng đá, bằng gốm. Đặc biệt, năm 2004, có đến gần 20 đoàn khảo cổ, chuyên gia cả trong nước và ngoài nước như Nga, Mỹ, Pháp, Trung Quốc... về đây tiến hành nghiên cứu, khai quật. Trong những lần khai quật này, các đoàn khảo cổ đã phát hiện cả Nha Chương (kiếm giá bằng đá ngọc) hay những ngôi mộ cổ và di cốt của người Việt cổ.

Ngoài ra, việc người dân nằm trong vùng quy hoạch mà lại là quy hoạch treo cũng gặp không ít khó khăn. Không những thế, nếu dự án treo, không thực hiện được thì những nơi đã khai quật, đặc biệt là phát hiện mộ cổ, với các di cốt sau khi nghiên cứu xong thì nên lấp lại để tránh bị ảnh hưởng, xuống cấp.

Đáng chú ý, trong một lần khai quật đã phát hiện xương cốt của người Việt cổ, có giá trị văn hóa rất lớn. Nhưng khi nghiên cứu xong, các cơ quan chức năng cũng không có phương án bảo tồn chỉ đổ một lớp cát vàng khoảng 20cm, sau đó phủ bạt lên. Thấy vậy, tôi mới bỏ tiền ra để xây tạm cái mái che, nhưng mỗi khi trông thấy vậy đều cảm thấy rất chạnh lòng, xót xa cho các cụ- ông Luận cho biết thêm.

Ngoài ra, ông Luận cũng đề xuất, trong khi chưa thực hiện được tổng thể của dự án, các cơ quan chức năng cũng nên quan tâm, xây dựng trước các lăng tẩm hay khu vực kiên cố cho những nơi đã phát hiện mộ cổ và di cốt của các cụ.

Trao đổi với phóng viên, ông Hà Xuân Huấn, Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Phù Ninh cho biết, dự án này do UBND huyện Phù Ninh làm chủ đầu tư. Tuy nhiên do chưa có kinh phí nên dự án chưa được triển khai thực hiện. Về việc này, UBND huyện Phù Ninh cũng đã có những văn bản báo cáo lên lãnh đạo cấp trên để báo cáo những khó khăn trong việc thực hiện triển khai dự án này.

Được biết, ngoài di chỉ khảo cổ xóm Rền, xã Gia Thanh, trên địa bàn thành phố Việt Trì còn di chỉ khảo cổ Làng Cả có giá trị văn hóa lớn và cũng đã được quy hoạch nhưng cũng bị bỏ quên gây bức xúc trong nhân dân. Rất mong tỉnh Phú Thọ sớm có chủ trương giải pháp để cứu những di chỉ khảo cổ có giá trị văn hóa lớn này.